Wobec nauczycielki, która 23 kwietnia 2011 r. pobiła ucznia, zostało wszczęte postępowanie dyscyplinarne. Pomimo upływu trzech lat nauczycielce nie została wymierzona prawomocna kara. Czy postępowanie dyscyplinarne nie powinno zostać umorzone?
EKSPERT RADZI
Tak, postępowanie dyscyplinarne wszczęte wobec nauczycielki powinno zostać umorzone, ponieważ karalność czynu przedawniła się 23 kwietnia 2014 r. Zgodnie z art. 81 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (dalej: KN) postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie 3 miesięcy od dnia uzyskania przez właściwy organ, przy którym powołana została komisja dyscyplinarna, wiadomości o popełnieniu czynu uzasadniającego nałożenie kary i po upływie 3 lat od popełnienia tego czynu. Jeżeli jednak czyn stanowi przestępstwo, okres ten nie może być krótszy od okresu przedawnienia ścigania tego przestępstwa.
Rozwiązanie stosunku pracy po popełnieniu czynu nie stanowi przeszkody do wszczęcia i prowadzenia postępowania dyscyplinarnego oraz wymierzenia kary dyscyplinarnej. Przepis ten wprost nie przewiduje obowiązku umorzenia postępowania dyscyplinarnego, jeżeli w trakcie jego trwania nastąpi przedawnienie. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie wyrażonym w wyroku z 30 stycznia 2014 r. (sygn. akt III APo 3/13, www.orzeczenia.ms.gov.pl) postępowanie dyscyplinarne wobec nauczyciela może się przedawnić, nawet jeśli zostało wszczęte w terminie.
Jak wskazał szczeciński sąd apelacyjny, przedawnienie jest instytucją, która przewiduje, że po upływie znacznego czasu od popełnienia przestępstwa pociąganie jego sprawcy do odpowiedzialności nie jest celowe. Przedawnienie jest przede wszystkim okolicznością uchylającą karalność. Skutkiem procesowym tego zdarzenia jest zakaz wszczynania postępowania oraz nakaz umorzenia postępowania wszczętego w sprawie o przestępstwo, którego karalność ustała. Artykuł 101 par. 1 kodeksu karnego różnicuje okresy przedawnienia karalności w zależności od wagi przestępstwa.
W uzasadnieniu orzeczenia szczeciński sąd zauważył ponadto, że obowiązek umorzenia postępowania dyscyplinarnego w razie przedawnienia karalności przewinienia przewidują regulacje odnoszące się także do przedstawicieli innych zawodów.
Analizując powyższe akty prawne pod względem momentu ich uchwalenia i wprowadzenia do porządku prawnego, łatwo dostrzec, że najnowsze ustawodawstwo zawiera jednoznaczne uregulowania w zakresie przedawnienia, tak ścigania, jak i karalności, w przeciwieństwie do ustaw starszych. W ocenie szczecińskiego sądu apelacyjnego bardzo trudno byłoby więc znaleźć rzeczowe argumenty na rzecz tezy, że brak ingerencji ustawodawcy w uregulowanie z art. 81 KN przedawnienia odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli jest wynikiem jego świadomego działania, a nie przeoczenia. Musiałyby to bowiem być argumenty wskazujące na zasadność zupełnie odmiennego potraktowania w omawianym obszarze jednej grupy zawodowej, tzn. nauczycieli.
Odpowiedzialność dyscyplinarna obejmuje nie tylko postępowanie dotyczące ściągania, lecz także ukarania za przewinienie popełnione przez nauczyciela.
Odpowiedzialności dyscyplinarnej podlegają nauczyciele mianowani i dyplomowani, popełniający czyn stanowiący uchybienie godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela. Postępowanie dyscyplinarne jest prowadzone nawet wówczas, gdy pedagog po popełnieniu czynu rozwiąże stosunek pracy i przestanie pracować w zawodzie. Decydującą okolicznością do wszczęcia i prowadzenia postępowania jest praca w szkole w charakterze nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego w momencie popełnienia czynu zabronionego.
Kary dyscyplinarne dla nauczycieli zostały określone w art. 76 ust. 1 KN w sposób wyczerpujący. Są nimi, wymieniając od najmniej dotkliwej dla ukaranego: nagana z ostrzeżeniem, zwolnienie z pracy, zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie 3 lat od ukarania oraz wydalenie z zawodu nauczycielskiego.
Wymienionych kar nie można ze sobą łączyć. Rodzaj orzekanej kary dyscyplinarnej powinien uwzględniać przede wszystkim społeczną szkodliwość naruszonych obowiązków oraz stopień winy, wskazujący na naganną postawę nauczyciela wobec jego obowiązków. Powinien uwzględniać także rokowania co do jego osoby w przyszłości.
Podstawa prawna
Art. 81 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191).