BCC opublikował listę zaleceń, jakie powinny zostać wdrożone, by polski senior mógł aktywnie uczestniczyć w rynku pracy.

Według danych GUS w Polsce stale zwiększa się udział w rynku pracy osób z grupy 50+. Wzrasta ich aktywność zawodowa i zatrudnienie. Wskaźnik zatrudnienia w grupie 55-64 lata wynosi u nas wciąż mało, bo 41%. Dla porównania, w Danii - 63%, w Niemczech - 64%, a w Szwecji aż 74%. Zatrzymanie osób starszych na rynku pracy stało się więc nie tylko naszym, polskim celem ( Program Solidarność Pokoleń), ale potrzebą całej Unii Europejskiej. Wynika to nie tylko z sytuacji demograficznej, ale także z korzyści, które może przynieść pracodawcy zatrudnienie osób starszych. Jednakże, jak wskazuje raport NIK, bezrobotni po ukończeniu 50 roku życia nie zawsze otrzymują skuteczną pomoc w znalezieniu trwałego zatrudnienia.

Badania polskich seniorów i ich jakości życia przeprowadził niedawno Instytut Badań Edukacyjnych. Wynika z nich, że polski senior bardzo szybko ucieka z rynku pracy. Przede wszystkim dlatego, że jego praca jest nudna i mało płatna, ale przede wszystkim dlatego, że może. – Deklaracja odejścia na emeryturę „tak szybko jak tylko jest to możliwe” jest silnie skorelowana z subiektywną oceną jakości pracy i satysfakcji osiąganej z zatrudnienia, w rzeczywistości faktycznie przekładają się na wyższe prawdopodobieństwo wyjścia z zatrudnienia – twierdzą autorzy badania SHARE. To jednak nie jedyny powód.

Więcej o badaniu SHARE przeczytasz tu >>>

Polska – wynika z raportu – jest krajem, w którym nie tylko obowiązuje jeden z najniższych progów wieku emerytalnego, ale także system rent daje możliwość szybkiego wyjścia z rynku pracy. Szczególnie często dotyczy to kobiet. Zaledwie 32 proc. Polek w wieku 50+ jest aktywna zawodowo. Dla porównania w Szwecji odsetek ten wynosi 80 proc. Mniejsza dysproporcja panuje wśród mężczyzn. W Polsce pracujących jest nieco ponad 50 proc, a w Szwecji – 84 proc.

W ślad za tym idzie jednak zła sytuacja ekonomiczna seniorów. Z badania SHARE wynika, że polscy seniorzy mają problemy z wiązaniem końca z końcem. Na przejściowe problemy finansowe narzeka 65,4 proc. badanych, podczas gdy dla porównania w Szwecji jest to 15,1proc. Podobnie, odsetek osób znajdujących się w bardzo trudnej sytuacji materialnej (odpowiadającej dużym trudnościom w wiązaniu końca z końcem) miał najwyższe wartości wśród respondentów z Polski - 21,0 proc. (2,4 proc. w Szwecji).

- Nie da się stworzyć dobrej firmy stawiając tylko na osoby młode lub tylko na starsze z doświadczeniem i dorobkiem zawodowym. Pracownicy w wieku 50+ stanowią ważne aktywa w działalności większości firm. Ujemny przyrost naturalny, emigracja młodych oraz wydłużenie wieku emerytalnego spowoduje, że na rynku pracy osób w wieku 50+ ciągle będzie przybywać. Z badań wynika, że ok. 48% Polaków po przejściu na emeryturę deklaruje chęć dalszej pracy. Mają świadomość zagrożeń jakie niesie ze sobą zakończenie aktywności zawodowej oraz, że świadczenia ZUS i OFE nie zabezpieczą w pełni ich potrzeb po osiągnięciu wieku emerytalnego. Późniejsze przejście na emeryturę przynosi również indywidualne korzyści zdrowotne i ekonomiczne. Jednak, tylko połowa obecnych 50 latków decyduje się na skorzystanie z dodatkowych form zabezpieczenia swojej przyszłości – twierdzi Zenon Wasilewski, autor analizy BCC „Rynek pracy potrzebuje zdrowych seniorów”.

Problem w tym, że polscy seniorzy są schorowani, a - jak pisze BCC - rynek pracy potrzebuje zdrowych seniorów.

>W Unii Europejskiej poprawa standardu życia oraz opieki zdrowotnej (w tym rozwój medycyny) przyczyniła się do wydłużenia oczekiwanej długości życia do 77 lat dla mężczyzn i 83 dla kobiet. W Polsce wartości te są znacznie niższe od średniej unijnej i wynoszą 72 lata u mężczyzn, oraz 81 lat u kobiet. Polski senior jest w europejskiej czołówce jeśli chodzi o zgłaszanie długotrwałych problemów zdrowotnych. Zgłasza je 65 proc. mężczyzn i 65 proc. kobiet w wieku 50+. Pod tym względem gorzej jest tylko w Niemczech - po ok. 69 proc kobiet i mężczyzn. W badaniu SHARE wśród ankietowanych uczestników swój stan zdrowia najlepiej ocenili Szwedzi oraz Francuzi. Doskonały lub bardzo dobry stan zdrowia wskazywało 43% Szwedów i 36% Szwedek oraz 20% Francuzów i 16% Francuzek, podczas gdy w Polsce – jedynie niecałe 10% mężczyzn oraz 6% kobiet. 55% Polaków i 61% Polek oceniło stan zdrowia podczas badania jako zadowalający lub zły.

Dlatego, zdaniem BCC, wszelkie działania przedłużające aktywność zawodową pracowników w wieku 50+ to również działania prozdrowotne obejmujące programy profilaktyczne promujące zdrowy i aktywny tryb życia, a także wczesne wykrywanie poważnych chorób zawodowych i cywilizacyjnych. Wydatki na zdrowie aktywnych zawodowo osób 50+ nie mogą być postrzegane wyłącznie w kategoriach kosztów bezpośrednich tj. leków, badań i hospitalizacji. Rzeczywiste koszty obejmują również wydatki pośrednie związane z pogorszeniem stanu zdrowia np. renty, zwolnienia lekarskie, wcześniejsze emerytury.

Problem nadmiernej eksploatacji pracowników jest powodem nadmiernej absencji chorobowej i zmniejszenia wydajności pracy. Są to w większości osoby w wieku produkcyjnym, a więc pozostające pod opieką medycyny pracy. Raport „Depresja - analiza kosztów ekonomicznych i społecznych” sporządzony przez Uczelnię Łazarskiego wskazuje, że „roczne koszty świadczeń z powodu depresji ponoszone przez NFZ to blisko 170 mln zł. Po dodaniu do tego ok. 100 mln zł wydatków na leki, łączne koszty medyczne sięgają poziomu ponad 270 mln zł. Do tego dochodzą koszty absencji, zasiłków rentowych i rehabilitacyjnych z powodu depresji, które są ponad trzykrotnie wyższe od tej kwoty - ZUS wydaje na ten cel ponad 760 mln zł. Z powodu depresji rocznie w Polsce traci się 25 tys. lat produktywności. W zależności od przyjętego podejścia do wartości kapitału ludzkiego, oznacza to od 1 do nawet 2,6 mld zł kosztów pośrednich depresji” - pisze BCC.

Zdaniem organizacji konieczne jest przyspieszenie prac nad zintegrowaną opieką socjalną i zdrowotną osób starszych, przede wszystkim w zakresie ich aktywności zawodowej i społecznej. Poza tym należy konsekwentnie realizować kompleksowe programy profilaktyki i opieki geriatrycznej o zróżnicowanych formach pomocy, których celem byłoby optymalne przedłużenie okresu zawodowej aktywności osób starszych, z jak najdłuższym zachowaniem ich zdolności do niezależnego życia.

Wśród rekomendacji BCC znalazło się również tworzenie miejsc pracy dla osób w wieku około emerytalnym, uwzględniających wielochorobowość oraz niepełnosprawność, umożliwiających im wykorzystanie posiadanego doświadczenia i wykształcenia.

Problemem otwartym, pomimo wzrostu nakładów, pozostaje dostęp do rehabilitacji leczniczej aktywnych zawodowo seniorów. Należy udoskonalić standardy postępowania w obszarze dostępu do rehabilitacji leczniczej, także tej sanatoryjnej, wszystkim potrzebującym pacjentom, w tym ofiarom wypadków przy pracy, bez względu na ich miejsce zamieszkania, zatrudnienia i wiek - dodaje BCC.