Mój narzeczony jest obcokrajowcem i niedługo zamierza przyjechać do Polski – pisze pani Beata. – Chciałabym, żeby jak najszybciej podjął pracę, nie wiem tylko, jakie powinien mieć dokumenty i gdzie ma się po nie zgłosić – pyta czytelniczka.
Pani Beata nie precyzuje, z jakiego kraju pochodzi jej narzeczony, a taka informacja w kwestii legalnego zatrudnienia obcokrajowca jest istotna. Obywatele niektórych państw mogą podjąć pracę w Polsce bez konieczności posiadania zezwolenia. Mowa tu przede wszystkim o osobach pochodzących z krajów Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Nasza czytelniczka zaznacza w liście, że zarówno jej, jak i narzeczonemu zależy na jak najszybszym podjęciu pracy w Polsce. Jest to możliwe także wówczas, gdy osoba ubiegająca się o zatrudnienie pochodzi z Europy Wschodniej. Obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy mogą podjąć zatrudnienie na podstawie uproszczonej procedury, czyli procedury oświadczeń. Bez zezwolenia mogą pracować przez pół roku w kolejnych dwunastu miesiącach. Warunkiem jest uprzednie oświadczenie pracodawcy o zamiarze powierzenia pracy, które powinno zostać zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy. Co ważne, umowa między pracodawcą a obcokrajowcem musi zostać zawarta w formie pisemnej.
Jeśli więc narzeczony pani Beaty pochodzi z jednego z tych krajów, nie musi czekać na zezwolenie, wystarczy jedynie wcześniejszy kontakt z pracodawcą i zgłoszenie przez tego ostatniego specjalnego oświadczenia. Nie ma przy tym znaczenia, czy zatrudnienie opiera się na umowie o pracę czy umowie cywilnoprawnej. Ważne jedynie, aby została zawarta na piśmie. Możliwa jest także praca bez zezwolenia, jeśli obcokrajowiec jest nauczycielem języków obcych i pracuje w szkole, przedszkolu, ośrodkach kształcenia nauczycieli.
Wiele zależy też od statusu cudzoziemca. Może pracować bez zezwolenia, jeśli ma status uchodźcy nadany w Polsce, udzielono mu ochrony uzupełniającej, ma zezwolenie na osiedlenie się w naszym kraju lub na pobyt tolerowany albo korzysta z ochrony czasowej. Ale uwaga! Jeśli procedura o nadanie np. statusu uchodźcy jest w toku, cudzoziemiec nie może jeszcze podjąć zatrudnienia. Gdy postępowanie trwa długo, a decyzja nie zostanie wydana w ciągu sześciu miesięcy, można podjąć pracę na podstawie zaświadczenia szefa Urzędu d0 Spraw Cudzoziemców.
Jeśli jednak narzeczony naszej czytelniczki nie pochodzi z żadnego ze wspomnianych krajów, nie ubiega się o nadanie statusu uchodźcy i nie będzie pracował jako nauczyciel, procedura legalnego zatrudnienia może być bardziej czasochłonna i wymagać większego wysiłku. Legalne zatrudnienie może podjąć cudzoziemiec, który przebywa w Polsce na podstawie wizy, wizy Schengen albo innego dokumentu pobytowego wydanego przez jeden z krajów Schengen. Jeśli natomiast ma wizę turystyczną, przyjechał z powodu udziału w postępowaniu w sprawie o udzielenie azylu, przejazdu ze względów humanitarnych, ze względu na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe, nie może pracować w Polsce, nawet jeśli posiada zezwolenie na pracę. W takiej sytuacji musi ubiegać się o wizę z tytułu pracy.
Pracodawca, który chce zatrudnić obcokrajowca, musi złożyć wniosek o wydanie zezwolenia do odpowiedniego wojewody, a wynagrodzenie, jakie mu wypłaca, nie może być niższe od wynagrodzenia innych pracowników, którzy wykonują porównywalną pracę lub na podobnym stanowisku. Wojewoda powinien też otrzymać od starosty właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorcy informacje o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych przez osoby zarejestrowane jako bezrobotne.
Uwaga! Jeśli narzeczony naszej czytelniczki stanie się formalnie jej mężem, będzie zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.
Podstawa prawna
Art. 1, art. 87–88 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.). Par. 3, pkt 3, 21, 22 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 20 lipca 2011 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz.U. nr 155, poz. 919).
OPINIA EKSPERTA
Antoni Skorupski adwokat
Warunkiem podjęcia zatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez cudzoziemca jest posiadanie przez niego zezwolenia na pracę w Polsce, jeżeli nie jest obywatelem państwa Unii Europejskiej ani innych państw korzystających ze swobody przepływu osób. O wydanie takiego zezwolenia do wojewody wnioskuje pracodawca chcący zatrudnić cudzoziemca. Zezwolenie jest wydawane na czas określony, nie dłuższy niż na trzy lata, z możliwością jego przedłużenia. Co istotne, zezwolenie takie wydawane jest dla określonego pracodawcy i określonego cudzoziemca, który ma zostać zatrudniony na określonym stanowisku pracy, na oznaczony okres.
W przypadku braku posiadania przez cudzoziemca wymaganego zezwolenia na pracę albo podjęcia działalności niezgodnie z przepisami prawa polskiego, sankcją mogą być zobowiązanie go do opuszczenia kraju i nałożenie grzywny. Zgodnie z ustawą o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy, jak i nielegalne wykonywanie pracy przez niego, to wykroczenia. Czyn ten zagrożony jest karą grzywny w wysokości od 3000 do 5000 zł dla osoby działającej w imieniu pracodawcy, zaś dla cudzoziemca grzywną od 1000 do 5000 zł. Ponadto poważne sankcje przewidują przepisy prawa dla pracodawcy zatrudniającego cudzoziemca bez wymaganego zezwolenia w postaci obowiązku pokrycia kosztów wydalenia cudzoziemca z kraju cudzoziemca, jeżeli wykonywał on pracę niezgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Dodatkowo przedsiębiorca może zostać pozbawiony dostępu do niektórych środków unijnych bądź może zostać obciążony obowiązkiem zwrotu równowartości otrzymanych środków na rzecz Skarbu Państwa.