Pracownik może ubiegać się o dofinansowanie do swojego urlopu. Firma może też przyznać pieniądze na wypoczynek jego dzieci. O przyznaniu wsparcia decyduje sytuacja materialna rodziny.
Czy będzie dopłata do wypoczynku?
Czytelniczka z mężem i dwójką dzieci w sierpniu wyjedzie na dwutygodniowe wakacje. Czy może na ten cel otrzymać dofinansowanie z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS)?
Gromadzone przez pracodawców na ZFŚS środki mogą być wydatkowane na różnego rodzaju działalność socjalną. Przepisy wymieniają wśród nich dopłaty do wypoczynku. Taki zapis powoduje, że może on być rozumiany bardzo szeroko. Dofinansowaniem może być więc objęty wypoczynek organizowany przez pracownika we własnym zakresie, zarówno w kraju, jak i za granicą. Dopłata przysługuje również w sytuacji, gdy wyjazd jest organizowany przez jakąś instytucję, np. biuro podróży. Ponieważ do korzystania z pomocy funduszu uprawnieni są pracownik i członkowie jego rodziny, dofinansowanie może być przyznane także na wyjazd dziecka, np. na kolonie. Nie wszystkie firmy są jednak zobowiązane do prowadzenia ZFŚS. Co do zasady tworzą go pracodawcy, którzy według stanu na 1 stycznia danego roku zatrudniają minimum 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty oraz tacy, którzy prowadzą działalność w sferze budżetowej. W tym drugim przypadku nie ma znaczenia, ile osób w nich pracuje. Fundusz jest tworzony z odpisu podstawowego, który stanowi 37,5 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z roku poprzedniego i jest naliczany na każdego pracownika. To te pieniądze są potem przeznaczane na różne formy wsparcia, m.in. na świąteczne paczki dla dzieci, bony, bilety do teatru, kina, imprezy integracyjne czy dofinansowania do przedszkoli i żłobków.
Podstawa prawna
Art. 2 pkt 1 i 5 oraz art. 3 ust. 1–2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.).
Czy trzeba określić kryteria pomocy
Pracownik chce wysłać córkę na kolonie połączone z nauką języka angielskiego i skorzystać ze wsparcia z ZFŚS. Nie wie, jaką kwotę na ten cel może uzyskać i jakie warunki musi spełnić. Czy każda firma odrębnie określa zasady gospodarowania środkami funduszu?
Szczegółowe zasady korzystania z usług i świadczeń finansowanych z ZFŚS muszą być określone w regulaminie. Jego treść powinna być uzgodniona z zakładową organizacją związkową, a jeśli w firmie nie działają związki zawodowe, to z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów. Zapisy regulaminu muszą obowiązkowo spełniać warunek, który wynika bezpośrednio z przepisów ustawy o ZFŚS – przyznanie i wysokość dopłat muszą być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej. To oznacza, że podstawowym kryterium, które musi zostać zastosowane w takim wewnątrzzakładowym dokumencie, jest wysokość dochodu pracownika i jego rodziny.
Podstawa prawna
Art. 8 ust. 1–2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.).
Czy firma może odmówić dopłaty
Pracownik złożył wniosek o przyznanie dofinansowania do letniego wypoczynku. Czy wysokość jego zarobków może spowodować, że takiej pomocy nie otrzyma?
Ze względu na konieczność stosowania kryterium socjalnego może się okazać, że część pracowników nie będzie uprawniona do pomocy. Z reguły w regulaminie funduszu wysokość dochodu, który trzeba spełnić, aby otrzymać wsparcie oraz wysokość dofinansowania, są podawane w formie tabeli. Konkretnym przedziałom zarobkowym odpowiadają odpowiednie kwoty dopłaty, a im niższy dochód, tym proporcjonalnie wyższa powinna być pomoc.
Podstawa prawna
Art. 8 ust. 1–2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.).
Czy dofinansowanie może być równe
Pani Katarzyna samotnie wychowuje dwójkę dzieci. Dowiedziała się, że z ZFŚS otrzyma taką samą kwotę dopłaty do ich wypoczynku jak pracownicy, którzy dzieci wychowują w pełnych rodzinach. Czy przyznawanie świadczeń w takiej samej wysokości wszystkim zatrudnionym jest zgodne z prawem?
Przyznawanie świadczeń z funduszu jest powiązane z sytuacją życiową, rodzinną i materialną osób uprawnionych, wykluczone jest więc przyznawanie ich ogółowi zatrudnionych w tej samej wysokości. Na to, że dopłaty powinny być zróżnicowane, wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy. W wyroku z 20 czerwca 2012 r. (sygn. akt I UK 140/02) stwierdził, że nierealna wydaje się sytuacja, w której wszystkie osoby zatrudnione u pracodawcy znajdują się w takiej samej sytuacji, tym bardziej gdy uprawnionych jest kilkanaście czy kilkadziesiąt osób. Zasada każdemu po równo pozostaje w opozycji do kryterium socjalnego.
Podstawa prawna
Art. 8 ust. 1–2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.).
Czy pracodawca może żądać dokumentów
Czytelniczka złożyła wniosek o dopłatę do wypoczynku dla trójki dzieci. Dowiedziała się, że zgodnie z regulaminem ZFŚS wysokość pomocy jest uzależniona nie tylko od jej zarobków, lecz także drugiego z rodziców. Czy firma może domagać się od pracownika dostarczenia oświadczenia o kwocie dochodu jego małżonka?
Przed przyznaniem dofinansowania pracodawca, który administruje środkami ZFŚS, musi ustalić, jak przedstawia się sytuacja osoby wnioskującej o dopłatę. Żeby mógł to zrobić, powinien posiadać odpowiednie informacje dotyczące np. stanu cywilnego, liczby dzieci pozostających na jego utrzymaniu oraz dochodów osiąganych przez pracownika i członków jego rodziny, w tym jego małżonka. Dopiero na tej podstawie można ustalić, czy będzie przysługiwać dofinansowanie i w jakiej wysokości. Przepisy nie określają dokumentów, których pracodawca może żądać od pracownika, aby uzyskać wspomniane informacje. Najczęściej jest nim oświadczenie. Zatrudniony, który odmówi złożenia dokumentu z wysokością dochodu współmałżonka, może nie otrzymać pomocy, ponieważ pracodawca ma wtedy prawo odmówić rozpatrzenia złożonego wniosku.
Podstawa prawna
Art. 8 ust. 1–2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.).
Czy można uzależnić pomoc od stażu pracy
Pan Aleksander od pół roku pracuje w firmie, w której prowadzony jest ZFŚS. W przyszłym miesiącu zaczyna urlop i chciałby ubiegać się o dopłatę z środków tam zgromadzonych. Dowiedział się, że jednym z warunków uzyskania pieniędzy jest zatrudnienie przez minimum 12 miesięcy. Czy dofinansowanie może być uzależnione od tego, jak długo pracownik jest zatrudniony w firmie?
Pracodawca, przyznając jakiekolwiek wsparcie z ZFŚS, a więc nie tylko to związane z wypoczynkiem, nie może uzależniać jego przyznania od przepracowania określonego czasu w firmie przez zatrudnionego, wskazując w regulaminie minimalny okres w tym zakresie. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 16 sierpnia 2005 r. (sygn. akt I PK 12/05). Stwierdził w nim, że wydatkowanie świadczeń z funduszu przez pracodawcę z zastosowaniem kryterium czasu pracy, a bez uwzględnienia kryterium socjalnego, jest niezgodne z przepisami ustawy o ZFŚS. Jeżeli regulamin zawiera takie niezgodne z prawem ustalenia, to powinien być zmieniony. To, że na warunek dotyczący stażu pracy wyrazili zgodę pracownik reprezentujący załogę lub związki zawodowe, nie ma znaczenia. Przepisy prawa zakładowego, w tym przypadku regulaminu gospodarowania środkami ZFŚS, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż zapisy ustawowe. Z tych samych powodów przyznanie dofinansowania oraz jego wysokość nie mogą być uzależnione od wymiaru czasu pracy, w którym jest zatrudniona dana osoba. Praca na pełen etat lub jego część nie stanowi elementu kryterium socjalnego, a zatem nie może decydować o tym, jaką kwotę otrzyma zatrudniony. Niezgodne z ustawą jest też określanie długości urlopu, który trzeba wykorzystać, aby otrzymać dopłatę z ZFŚS.
Podstawa prawna
Art. 8 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.).
Czy termin wypłacenia pieniędzy jest określony
Pani Katarzyna będzie ubiegać się o dofinansowanie do urlopu. Czy przepisy określają, kiedy powinna otrzymać pieniądze, o ile spełni obowiązujące w jej firmie kryteria uzyskania tej formy wsparcia?
Ustawa nie rozstrzyga, kiedy pracownik powinien otrzymać dopłatę do wczasów. Ta kwestia powinna być określona w regulaminie ZFŚS. Część firm decyduje się na wypłatę pieniędzy przed rozpoczęciem urlopu, ponieważ jest to zgodne z celem, jaki ma spełniać to świadczenie. Może się jednak zdarzyć, że w sytuacji, gdy wewnątrzzakładowe przepisy przewidują konieczność przedstawienia dowodu poniesionych kosztów, np. rachunku, faktury za opłacenie kolonii dziecka, dofinansowanie będzie miało formę refundacji poniesionych kosztów.
Podstawa prawna
Art. 8 ust. 1–2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.).
Czy może być wsparcie, gdy nie ma funduszu
Czytelniczka jest zatrudniona w firmie, która nie tworzy ZFŚS. Czy mimo to może liczyć na dofinansowanie do urlopu, który będzie spędzać zagranicą?
Firmy, które zatrudniają mniej niż 20 pracowników i nie decydują się na tworzenie ZFŚS, mogą im wypłacać świadczenie urlopowe. Przysługuje ono raz do roku każdemu zatrudnionemu, który korzysta w danym roku kalendarzowym z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni. W przypadku tego świadczenia, w przeciwieństwie do dopłaty z ZFŚS, przepisy określają, że musi być wypłacone nie później niż ostatniego dnia przed rozpoczęciem wolnego. Ponadto jego kwota nie może przekroczyć wysokości odpisu podstawowego, odprowadzanego na ZFŚS i odpowiedniego do rodzaju zatrudnionego pracownika. W przypadku osób zatrudnionych w warunkach normalnych wynosi on w tym roku 1093,93 zł. Taka jest więc maksymalna kwota świadczenia urlopowego, jaką firma może przyznać, przy czym jego kwotę ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy danej osoby.
Podstawa prawna
Art. 3 ust 3 i 4–5 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.).