Świadczenie pielęgnacyjne to jedna z form wsparcia, jakie mogą otrzymać osoby, które zajmują się krewnym niepełnosprawnym lub legitymującym się inną dysfunkcją zdrowotną.

Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje:

  • matce albo ojcu;
  • opiekunowi faktycznemu dziecka;
  • osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną;
  • innym osobom, na których zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym ciąży obowiązek alimentacyjny, ale z zastrzeżeniem, że same nie mogą posiadać orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności; w tym wypadku chodzi przede wszystkim o krewnych w linii prostej i rodzeństwo, chyba że ci krewni (oraz osoby wymienione powyżej) nie są w stanie zagwarantować opieki.

Osoby te mogą otrzymać świadczenie pielęgnacyjne, o ile nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej w celu zajmowania się krewnym posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o znacznym jej stopniu ze szczególnymi wskazaniami. Dotyczą one konieczności stałej lub długotrwałej opieki bądź pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz koniecznością stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Aby opiekun mógł otrzymać świadczenie pielęgnacyjne, niepełnosprawność osoby wymagającej opieki musi powstać w określonym wieku, a dokładnie:

  • nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub
  • w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.

Więcej na ten temat przeczytasz tutaj>>

Komu nie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne

Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli:

1. Osoba sprawująca opiekę:

  • ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego;
  • ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego;

2. Osoba wymagająca opieki:

  • pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
  • została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej z dzieckiem, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu,

3. Osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury;

4. Członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, albo do świadczenia pielęgnacyjnego na tę lub inną osobę w rodzinie lub poza rodziną specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego;

5. Na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub prawo do świadczenia pielęgnacyjnego;

6. Na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Zwrot utraconych świadczeń pielęgnacyjnych

Powyższe kryteria obowiązują od 1 lipca 2013 roku - przedtem świadczenie pielęgnacyjne przysługiwało także opiekunom dorosłych osób niepełnoprawnych, czyli tych, których dysfunkcja zdrowotna powstała przed osiągnięciem dorosłości.

Trybunał Konstytucyjny zakwestionował wprawdzie część znowelizowanych przepisów, dzięki czemu opiekunowie, którzy zostali bezprawnie pozbawieni pomocy, mogą odzyskać zwrot zaległego świadczenia wraz ustawowymi odsetkami.

Kto otrzyma zwrot utraconego świadczenia pielęgnacyjnego przeczytasz tutaj>>

Jednak nie zostało im przywrócone samo świadczenie pielęgnacyjne - dla tej grupy jest przeznaczony specjalny zasiłek opiekuńczy, przysługujący po spełnieniu kryterium dochodowego (łączny dochód w rodzinie w przeliczeniu na osobę nie może przekraczać kwoty 623 zł.), w wysokości 520 zł - tyle wynosiło świadczenie pielęgnacyjne przed zakwestionowaną nowelizacją.

Jak dostać pieniądze na nowych zasadach przeczytasz tutaj>>

Wysokość świadczenia

Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego od 1 lipca 2013 roku do maja 2014 roku wynosiła 620 zł. Opiekunowie uprawnieni do świadczenia mieli również prawo do przyznawanego z urzędu dodatku w wysokości 200 zł miesięcznie. Łączna wysokość wsparcia dla osób otrzymujących świadczenie pielęgnacyjne wynosiła więc 820 zł miesięcznie.

Jednak w wyniku protestu rodziców w Sejmie, po interwencji premiera Donalda Tuska, od maja 2014 roku rozpoczął się proces zwiększania kwoty świadczenia pielęgnacyjnego, tak aby osiągnęło ono poziom minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Zgodnie z zaproponowanym przez rząd i przyjętym przez Sejm harmonogramem zmian podwyżka została podzielona na trzy etapy. W pierwszym - od 1 maja do 31 grudnia 2014 roku - kwota świadczenia pielęgnacyjnego będzie wynosić 800 zł, co oznacza wzrost o 180 zł. Przez cały ten okres rodzic będzie też otrzymywał 200 zł dodatku, co da mu łącznie pomoc na poziomie 1 tys. zł miesięcznie. W drugim etapie - od 1 stycznia do 31 grudnia 2015 r. - świadczenie pielęgnacyjne będzie wynosić 1200 zł. Natomiast od 2016 r. jego kwota wzrośnie do 1300 zł.

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje (i przysługiwało) niezależnie od dochodów rodziny.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1456)

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 559)

Ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów ((Dz. U. z 2014 r., poz. 567)

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 5 grudnia 2013 roku (sygn. akt K 27/13)