Pracownikom zwalnianym z przyczyn wskazanych w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników przysługuje odprawa pieniężna. Czy pracownik musi ją zwrócić, jeśli sąd pracy uzna, że wypowiedzenie było wadliwe, i w związku z tym przywróci go do pracy lub zasądzi stosowne odszkodowanie?
Obowiązek wypłaty odprawy aktualizuje się w dniu, w którym umowa o pracę ulega rozwiązaniu wskutek jej wypowiedzenia przez pracodawcę z przyczyn niedotyczących pracownika. Obowiązek ten istnieje także wtedy, gdy wypowiedzenie było wadliwe. Nawet wadliwe wypowiedzenie umowy o pracę prowadzi bowiem do rozwiązania umowy o pracę i jest skuteczne, dopóki nie zostanie podważone w drodze odpowiedniego powództwa. Jeśli w toku procesu zostanie ustalone, że u podłoża oświadczenia pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę nie leżały przyczyny niedotyczące pracownika, które uzasadniałyby rozwiązanie umowy o pracę z tym pracownikiem, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy albo o odszkodowaniu. Jak wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 7 października 2007 r., II PK 29/07, skutkiem ustalenia w toku procesu sądowego braku przyczyn niedotyczących pracownika, które uzasadniałyby wypowiedzenie umowy o pracę, musi być uznanie bezpodstawności wypłaty odprawy pieniężnej. Świadczenie to przysługuje bowiem tylko wówczas, gdy rozwiązanie umowy o pracę następuje właśnie z tych przyczyn. W konsekwencji wyrok zasądzający przywrócenie do pracy (albo stosowne odszkodowanie) przesądza o konieczności zakwalifikowania wypłaconej pracownikowi odprawy jako świadczenia nienależnego w rozumieniu art. 410 k.c. Świadczenie to powinno być zwrócone osobie, która dokonała jego wypłaty.
Reasumując, w razie wygranego przez pracownika procesu o przywrócenie do pracy lub zasądzenie odszkodowania, co do zasady będzie on musiał zwrócić odprawę wypłaconą mu przez pracodawcę z tytułu rozwiązania umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika. Zwrot następuje według zasad wynikających z art. 409 k.c. stosowanego w zw. z art. 300 k.p.
Pracownik nie może odmówić zwrotu uzyskanej odprawy zasłaniając się okolicznością, że odprawę tę zużył. Jak orzekł SN (wyrok z 26 czerwca 2006 r., II PK 330/05), pracownik wnosząc pozew o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie musi liczyć się z tym, że powództwo może zostać uwzględnione i wtedy odpadnie podstawa zapłaty odprawy, a odprawa stanie się świadczeniem nienależnym.
AGNIESZKA LECHMAN-FILIPIAK
radca prawny kancelaria Linklaters
