Karanie rolników za przeoczenie zmienionego wstecz terminu na złożenie dokumentów wymaganych przy ubieganiu się o premię finansową z Unii Europejskiej narusza zasadę demokratycznego państwa prawa – uważa RPO.
Do biura Ireny Lipowicz, rzecznika praw obywatelskich, wpływają skargi od osób, które z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) 2007–2013 uzyskały premię dla młodych rolników. Dotyczą one zmian, które w 2011 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) wprowadziło do rozporządzenia w sprawie warunków i trybu przyznawania takiej pomocy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 201).
Nowela skróciła dla tej grupy rolników okres obowiązkowego ubezpieczenia w KRUS z 3 lat do roku. Przepisy objęły także te osoby, które uzyskały premię dla młodego rolnika w naborach wniosków przeprowadzonych przed 2011 r. W ocenie RPO takie rozwiązanie budzi wątpliwości konstytucyjne, ponieważ narusza zasadę niedziałania prawa wstecz. Jego konsekwencje dla beneficjentów były dotkliwe. Zgodnie z rozporządzeniem rolnik jest zobowiązany w stosownym momencie przedłożyć zaświadczenie o podleganiu ubezpieczeniu w KRUS. Z decyzji, które beneficjenci otrzymywali we wcześniejszych naborach, wynikało, że tego rodzaju dokument miał być złożony w agencji płatniczej w terminie 60 dni od upływu 3 lat od dnia wypłaty pomocy.
– Z wprowadzonej w rozporządzeniu zmiany wynikało zaś, że rolnik ma co prawda dalej 60 dni na jego przedłożenie, ale określono już inną datę, od której ten termin należało liczyć – wskazuje Agnieszka Wołyniec-Ostrowska z biura RPO. W efekcie część rolników spóźniła się z dostarczeniem dokumentu z KRUS. A za to grożą sankcje finansowe. Dodatkowo do RPO wpłynęła skarga na agencję płatniczą, która miała poinformować beneficjentów o tym, że zaświadczenie należy przedłożyć we wcześniejszym terminie, ta jednak przekazała informację błędną.
RPO już raz w 2013 r. interweniował w tej sprawie w MRiRW. W efekcie resort rolnictwa znowelizował w ubiegłym roku rozporządzenie, obniżając sankcje za spóźnione przedłożenie zaświadczenia z KRUS z 15 do 3 proc. przyznanej kwoty wsparcia. Jak ustalił DGP, w MRiRW powstaje odpowiedź na wystąpienie RPO. Urzędnicy zamierzają w niej wskazać, że skrócenie obowiązku podlegania ubezpieczeniu w KRUS jest dla rolników zmianą korzystną.
– Tak samo jak obniżenie sankcji za nieprzedłożenie w terminie wymaganego zaświadczenia w KRUS – podkreśla Monika Macias z MRiRW. Zdaniem RPO działanie to jest niewystarczające, a kary w ogóle nie powinny mieć zastosowania.