Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Powstaje pytanie, co należy rozumieć przez pojęcie pozostawanie w dyspozycji pracodawcy?

W literaturze przedmiotu spotykamy liczne próby definiowania tego pojęcia. Najczęściej pozostawanie w dyspozycji związane jest z gotowością pracownika do świadczenia pracy. Wskazuje się, iż stan pozostawania w dyspozycji pracodawcy polega na faktycznej gotowości pracownika do świadczenia pracy w miejscu wyznaczonym do jej wykonywania i na możliwości wydawania mu poleceń przez przełożonych. Z powyższego wynika, iż dla stwierdzenia pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy konieczna jest nie tylko obecność pracownika w miejscu pracy, ale również pozostawanie tam przez niego w stanie wskazującym na chęć i możliwość wykonywania powierzonych czynności.
Według innej definicji, pozostawanie w dyspozycji pracodawcy oznacza, że pracownik gotów jest do spełnienia podstawowego celu stosunku pracy, czyli świadczenia pracy, a pracodawca może rozporządzać czasem pracownika.
Nie jest w dyspozycji pracodawcy pracownik niezdolny do pracy, zarówno z powodów obiektywnych, na przykład choroby, jak i przyczyn zależnych od niego, na przykład z powodu pozostawania pod wpływem alkoholu. W ocenie Sądu Najwyższego, wyrażonej w wyroku z 11 kwietnia 2000 r., stawienie się pracownika w miejscu wykonywania pracy w stanie nietrzeźwości wyklucza zarówno możliwość świadczenia przez niego pracy, jak i pozostawania w gotowości do jej świadczenia (I PKN 586/99, OSNAPiUS 2001, z. 18, poz. 556).
Nie pozostaje w dyspozycji pracodawcy również pracownik, który nie oczekuje na polecenia pracodawcy (na przykład wykonuje czynności prywatne w godzinach pracy) lub który bez prawnej przyczyny nie chce ich wykonać (na przykład celowo powstrzymuje się od pracy). Jednakże w dyspozycji pracodawcy pozostaje pracownik, który z powodów prawnie uzasadnionych odmawia świadczenia pracy (zob. art. 210 kodeksu pracy).
Podsumowując, przez pozostawanie w dyspozycji pracodawcy należy rozumieć taki stan rzeczy, w którym pracownik wykonuje polecenia pracodawcy bądź wprawdzie poleceń takowych nie wykonuje, jednakże jest zdolny do ich wykonywania, oczekuje na nie i chce je wykonać.
ARKADIUSZ SOBCZYK
radca prawny, Kancelaria Prawna Sobczyk i Współpracownicy w Krakowie
Arkadiusz Sobczyk, radca prawny, Kancelaria Prawna Sobczyk i Współpracownicy w Krakowie / DGP