Opinia biegłego jest szczególnym środkiem dowodowym wykorzystywanym w sytuacji, gdy do ustalenia pewnych okoliczności niezbędne są wiadomości specjalne. Według tradycyjnego stanowiska biegły powinien wyjaśnić przyjęte ogólne zasady z danej dziedziny lub odnieść się do konkretnych przedstawionych mu kwestii budzących wątpliwości.

Andrzej Marek sędzia Sądu Okręgowego w Legnicy Dowód z opinii nie może być wykorzystywany dla ustalenia faktów, a jedynie dla udzielenia sądowi wyjaśnień. Na przykład w sprawie o ustalenie wypadku przy pracy w górnictwie biegły – bazując na swoim doświadczeniu i wiedzy o pracy w takich warunkach – może wskazać, jaki był możliwy przebieg zdarzenia i związane z tym zachowania osób w nim uczestniczących. Niezwykle istotny element opinii biegłego stanowi uzasadnienie. Jest ono niezbędne zarówno dla stron, jak i sądu. Dowód z opinii biegłego podlega ocenie. Niewątpliwie jest ona ograniczona, gdyż obejmuje poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego stanowiska, stanowczość wyrażanych ocen, analizę logiczności i poprawności wniosków bez wkraczania jednak w sferę wiedzy specjalistycznej. Dlatego opinia nie może sprowadzać się tylko do wyrażenia zdania przez biegłego, ale musi tworzyć logiczną całość. W uzasadnieniu opinii biegły powinien wskazać i uzasadnić przesłanki, które doprowadziły go do końcowych wniosków. Odpis opinii biegłego powinien być doręczony stronom z odpowiednim wyprzedzeniem, aby strony mogły zapoznać się jej treścią i ewentualnie wnieść zastrzeżenia. Muszą one być istotne. Nie wystarczy jedynie ogólne niezadowolenie strony z opinii sugerujące potrzebę powołania innego biegłego. W razie wątpliwości sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia opinii, może też w razie potrzeby zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać jednak z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony ze złożonej opinii. Specyfika dowodu z opinii biegłego polega bowiem m.in. na tym, że jeżeli taki dowód już został przez sąd dopuszczony, to opinii dodatkowego biegłego można żądać jedynie w razie potrzeby. Zdarza się jednak tak, że w sprawie zostały wydane dwie opinie biegłych zawierające odmienne wnioski. Zasadą jest, że sąd powinien wówczas ocenić te opinie i uznać jedną z nich za przekonującą. Czasami, ze względu na stopień trudności zagadnień stanowiących podstawę wydania opinii, konieczne jednak jest powołanie kolejnego biegłego, którego opinia w danej sprawie będzie rozstrzygająca. Sąd może zażądać także opinii odpowiedniego instytutu naukowego lub naukowo-badawczego i zażądać od instytutu dodatkowych wyjaśnień bądź pisemnych, bądź ustnych przez wyznaczoną osobę, może też zarządzić złożenie dodatkowej opinii przez ten sam lub inny instytut. Zaznaczyć trzeba, że nie może być traktowana jako dowód w procesie opinia biegłego, choćby był nim stały biegły sądowy, sporządzona na piśmie na polecenie strony i złożona do akt sądowych. Prywatne ekspertyzy opracowane na zlecenie stron, czy to w toku procesu, czy jeszcze przed jego wszczęciem należy traktować, w razie przyjęcia ich przez sąd orzekający, jako wyjaśnienie stanowiące poparcie, z uwzględnieniem wiadomości specjalnych, stanowiska stron. W takiej sytuacji, jeżeli istotnie zachodzi potrzeba wyjaśnienia okoliczności sprawy z punktu widzenia wymagającego wiadomości specjalnych, sąd powinien według zasad unormowanych w kodeksie postępowania cywilnego dopuścić dowód z opinii biegłego. Oparcie rozstrzygnięcia na prywatnych ekspertyzach złożonych w innym procesie jest przede wszystkim naruszeniem przepisów kodeksu, które regulują zasady przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego (wyrok SN z 12 kwietnia 2002 r., I CKN 92/00, LEX nr 53932).