Jeśli projekt nie zostanie zmieniony, to osoby, które straciły świadczenia pielęgnacyjne, odzyskają je bez dodatkowej rekompensaty. Mimo że może to być niekonstytucyjne.
Komitet Rady Ministrów (KRM) przyjął projekt ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Ma on przywrócić pomoc dla 140 tys. osób zajmujących się niepełnosprawnymi członkami rodziny. Teraz na jednym z najbliższych posiedzeń zajmie się nim rząd. On też ostatecznie rozstrzygnie, czy zaległe, niewypłacane od lipca ubiegłego roku świadczenia będą powiększone o odsetki, ponieważ rekomendowany przez komitet projekt ich nie przewiduje.
Naruszenie konstytucji
Kwestia rekompensaty pojawiła się w trakcie konsultacji projektu, który jest realizacją wyroku Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt K 27/13). Uznał on, że odebranie świadczeń pielęgnacyjnych osobom, które nabyły do nich prawo do końca 2012 r. było niezgodnie z ustawą zasadniczą. Przygotowana zmiana przepisów wprowadza więc dla tej grupy świadczenie nazwane zasiłkiem dla opiekuna, które ma wynosić 520 zł. Będzie ono wypłacane zarówno za okres, w którym takie osoby były pozbawione wsparcia, jak i za bieżącą opiekę nad krewnymi.
Jednak zdaniem Rządowego Centrum Legislacji zasiłek za czas od 1 lipca 2013 r. (od tego momentu opiekunowie nie otrzymują pomocy) do dnia wejścia w życie ustawy powinien być powiększony o odsetki. Ich brak może bowiem prowadzić do kolejnego naruszenia konstytucji, a w szczególności zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa. RCL powołuje się przy tym na przykłady innych ustaw przygotowanych w odpowiedzi na wyroki TK, w których odsetki były przewidziane. Tak było np. z przywracaniem emerytur.
Te argumenty poparło Ministerstwo Spraw Zagranicznych, które uważa, że pominięcie odsetek może skutkować naruszeniem Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. W konsekwencji mogłoby to być powodem ewentualnego skierowania przeciwko Polsce skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.
– Dotychczasowe wyroki trybunału dotyczące świadczeń rodzinnych czy zaliczki alimentacyjnej nie wiązały się z obowiązkiem wypłacania odsetek – przypomina Eliza Dygas, kierownik działu świadczeń rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Płocku.
Ponieważ wypłata odsetek wiązałaby się z koniecznością zapewnienia na ten cel dodatkowych 61,6 mln zł, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wskazało, że o ich wprowadzeniu do projektu powinien zdecydować KRM. Jego członkowie nie doszli jednak do porozumienia w tej sprawie, więc teraz to rząd może zdecydować o ich przyznaniu opiekunom.
Czekający na przyjęcie przez rząd projekt reguluje natomiast sytuację, gdy decyzja o przyznaniu zasiłku dla opiekuna wygaśnie w przyszłości ze względu na utratę ważności orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.
Trzy miesiące na wniosek
– Z projektu wynika, że taka osoba będzie mogła ponownie złożyć wniosek o zasiłek i go otrzyma, jeżeli zrobi to w ciągu trzech miesięcy od uzyskania nowego dokumentu potwierdzającego uszczerbek na zdrowiu – tłumaczy Natalia Siekierka, zastępca kierownika działu świadczeń MOPS we Wrocławiu.
To oznacza, że gdy nowe orzeczenie potwierdzające stopień niepełnosprawności zostanie wydane np. 15 września br., to opiekun będzie miał czas na wystąpienie o zasiłek do 15 grudnia. W takich przypadkach gmina wypłaci mu pomoc od miesiąca, w którym złożył wniosek o wydanie nowego orzeczenia.
Zdaniem Edyty Zaleszczak-Dyks, kierownika działu świadczeń rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Gdańsku, jest to dobre rozwiązanie. Tacy opiekunowie nie będą pokrzywdzeni w stosunku do tych, którym zasiłek będzie przysługiwał bezterminowo ze względu na to, że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności ich podopiecznych zostało wydane na czas nieokreślony.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy skierowany na posiedzenie rządu
