Czy odszkodowanie należne zatrudnionemu z tytułu rozwiązania umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia z winy pracodawcy jest wolne od potrąceń?
Zatrudniający ma prawo w określonych sytuacjach dokonywać potrąceń z wynagrodzenia pracownika. Zgodnie z art. 87 par. 1 kodeksu pracy pomniejszenia dotyczą tylko wymienionych w tym przepisie należności. Co do zasady wskazane w nim potrącenia odnoszą się do kwoty wynagrodzenia, które we wszystkich jego elementach składowych zostało ustalone i obliczone jako należne i przypadające do wypłaty za pracę wykonaną przez pracownika na rzecz pracodawcy w danym okresie.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego widoczna jest tendencja do obejmowania ochroną właściwą dla wynagrodzenia za pracę szerokiego katalogu świadczeń. Czy należy nią objąć odszkodowanie należne pracownikowi z tytułu rozwiązania umowy o pracę z naruszeniem prawa?
Wobec rozbieżnych stanowisk w tej kwestii SN 17 stycznia 2013 r. podjął uchwałę w siedmioosobowym składzie (sygn. akt II PZP 4/12), w której stwierdził, że wspomniane odszkodowanie należne zatrudnionemu z tytułu rozwiązania umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia z winy pracodawcy, gdy ten ostatni dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec zatrudnionego, nie podlega ochronie przewidzianej w art. 87 par. 1 k.p. Z treści uchwały SN wynika, że brak takiej ochrony dotyczy także odszkodowań należnych z tytułu rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę z naruszeniem prawa, a także wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.
SN zwrócił uwagę, że świadczenia te pełnią zupełnie inne role niż wynagrodzenie – stanowią swoistą formę naprawienia szkody wyrządzonej przez pracodawcę, pełnią też funkcję prewencyjną. Ponadto nie mają cech wynagrodzenia – nie są to świadczenia wzajemne i ekwiwalentne.
Co więcej, objęcie tych świadczeń ochroną wskazaną w art. 87 k.p. wiązałoby się z tym, że pracownik nie mógłby zrzec się prawa do nich, a to utrudniałoby zawieranie ugód pozasądowych i sądowych.