Kontrola prawidłowości wykorzystania zwolnień lekarskich polega na ustaleniu, czy pracownik w okresie orzeczonej niezdolności do pracy nie wykorzystuje zwolnienia niezgodnie z jego celem albo nie wykonuje pracy zarobkowej. Kogo i w jakim zakresie kontroluje ZUS?

Kontroli może podlegać każde zwolnienie bez względu na wskazania lekarskie zamieszczone na zaświadczeniu lekarskim ("chory powinien leżeć" lub "chory może chodzić").

O przeprowadzenie kontroli mogą występować:

- pracodawcy/płatnicy składek (firma zgłaszająca do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 pracowników przeprowadza kontrolę we własnym zakresie. Pracodawcy z mniejszą liczbą pracowników zwracają się do ZUS);
- wydziały ZUS realizujące wypłaty zasiłków chorobowych;
- lekarze orzecznicy ZUS.

Do kontroli należy w szczególności kierować osoby, które:

- często korzystają z krótkotrwałych zwolnień lekarskich;
- kolejne zaświadczenia uzyskują od innych lekarzy;
- korzystają z kolejnych okresów zasiłkowych;
- wcześniej były pozbawione prawa do wynagrodzenia za czas choroby w związku z niewłaściwym wykorzystanie zwolnień lekarskich;
- wcześniej składały zaświadczenie lekarskie po wyznaczonym terminie.



Kontrolę przeprowadza się w:

- miejscu pracy lub miejscu prowadzenia działalności pozarolniczej;
- miejscu zamieszkania;
- miejscu pobytu czasowego;
- innym miejscu wskazanym jako celowe.


Nieobecność we wskazanym wyżej miejscu nie jest automatycznie uznana za nadużycie w wykorzystaniu zwolnienia. Taka nieobecność musi być natomiast usprawiedliwiona np. wizytą kontrolną u lekarza, rehabilitacją czy realizacją recepty. W przypadku odmowy wyjaśnienia nieobecności uznaje się, że zwolnienie lekarskie jest wykorzystywane niezgodnie z jego celem. Wskazanie lekarskie na druku ZUS ZLA mówiące o tym, że "chory może chodzić" oznacza, że pracownik może wykonywać zwykłe czynności życia codziennego.

Po kontroli należy sporządzić protokół zawierający istotne fakty dotyczące przeprowadzanej kontroli oraz, jeżeli takie są, informacje dotyczące nieprawidłowego wykorzystywania zwolnienia lekarskiego. Wzór protokołu stanowi załącznik do rozporządzenia.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 listopada 2002 r. sygn. akt III AUa 3189/01 - Pr. Pracy z 2003 r. nr 10, poz. 43