Czy umowa lojalnościowa, w której pracownik zobowiązuje się do przepracowania w firmie określonego czasu, może dotyczyć tylko szkoleń?
Przepisy kodeksu pracy dopuszczają zawarcie umowy o podnoszenie kwalifikacji i wprowadzenie do niej klauzuli w postaci zobowiązania się pracownika do przepracowania pewnego okresu na rzecz pracodawcy. Taka umowa może zostać zawarta również w innych przypadkach, niezwiązanych z pokryciem kosztów szkolenia.
Sąd Najwyższy dopuścił zawieranie umów lojalnościowych, na podstawie których pracownik zobowiązuje się do przepracowania u pracodawcy określonego czasu z tytułu otrzymanej pomocy finansowej, na zasadzie swobody umów (wyrok z 21 listopada 2011 r., sygn. akt II PK 48/11). Zasada ta pozwala regulować wzajemne prawa i obowiązki w dowolny sposób, pod warunkiem że nie jest to sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego.
Chociaż przywoływane orzeczenie dotyczy umowy o dofinansowanie studiów, SN wyraźnie dopuszcza zawieranie również innych kontraktów lojalnościowych. W szczególności może to być umowa, na podstawie której pracownik zobowiązuje się do przepracowania u pracodawcy oznaczonego okresu w zamian za otrzymaną pomoc finansową (uchwała z 22 października 1987 r., sygn. akt III CZP 55/87, wyrok z 29 listopada 2000 r., sygn. akt I PKN 118/00).
SN powołał się na zasadę swobody umów, ponieważ orzekał według stanu prawnego, gdy nie obowiązywały przepisy kodeksu pracy dotyczące szkoleń. Wprowadzenie tych przepisów nie wyłącza jednak możliwości powoływania się na zasadę swobody umów. Pracodawca i pracownik mogą nadal zawierać umowy lojalnościowe w szerszym zakresie, niż wynika to z przepisów. Mogą one dotyczyć nie tylko dofinansowania szkoleń, lecz także innych celów (np. pomoc w uzyskaniu mieszkania). Jedynym warunkiem ich skuteczności jest zgodność z prawem oraz zasadami współżycia społecznego (tj. w przypadku umów o dofinansowanie szkoleń – zgodność z nowymi przepisami dotyczącymi podnoszenia kwalifikacji).