SENTENCJA
Doręczenie pracownikowi za pomocą faksu pisma pracodawcy wypowiadającego umowę o pracę jest skuteczne i powoduje rozpoczęcie biegu terminu przewidzianego w art. 264 par.1 k.p., ale stanowi naruszenie art. 30 par. 3 k.p.
Uchwała SN z 2 października 2002 r. opubl. OSNP 2003/20/481
SYGN. AKT
III PZP 17/02
Pracodawca 30 października 2000 r. przesłał pracownicy faksem pismo z wypowiedzeniem umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Następnego dnia został wysłany listem poleconym oryginał pisma z wypowiedzeniem na adres domowy pracownicy. Listonosz nie zastał nikogo pod wskazanym adresem, w związku z tym pozostawił awizo w skrzynce pocztowej. Po odebraniu z poczty pisma pracodawcy o wypowiedzeniu umowy pracownica 24 listopada 2000 r. wniosła pozew o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne.
Sąd I instancji oddalił powództwo. Według Sądu doręczenie powódce za pomocą faksu wypowiedzenia umowy o pracę było skuteczne. Wobec tego termin siedmiodniowy do wniesienia pozwu upłynął 6 listopada 2000 r. Pozew został więc wniesiony - zdaniem Sądu - po przekroczeniu terminu wymaganego przez kodeks pracy. Od tego wyroku pracownica wniosła odwołanie.
Sąd II instancji postanowił przedstawić Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne dotyczące tego, czy jest skuteczne oświadczenie woli o wypowiedzeniu umowy o pracę złożone pracownikowi za pomocą faksu. Sąd II instancji powziął wątpliwość, czy faks spełnia wymagania formy pisemnej zastrzeżonej w przepisach kodeksu pracy dla celów dowodowych oraz czy w przedmiotowej sprawie złożenie oświadczenia woli nastąpiło z chwilą odbioru wypowiedzenia przez faks.
Według SN rozstrzygnięcia powyższego zagadnienia prawnego należy poszukiwać w przepisach kodeksu cywilnego na podstawie art. 300 k.p., pod warunkiem że przepisy podlegające zastosowaniu nie są sprzeczne z zasadami prawa pracy. Z art. 61 k.c. wynika, że oświadczenie woli skierowane do drugiej osoby uważa się za złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. W przepisie tym nie chodzi więc o rzeczywiste zapoznanie się adresata ze skierowanym do niego oświadczeniem woli, lecz o to, czy miał on taką możliwość. Powyższa kwestia była przedmiotem wielu orzeczeń SN, w których Sąd ten podkreślał, że art. 61 k.c. nie wymaga, by adresat faktycznie zapoznał się z treścią oświadczenia woli. Dla skuteczności złożenia takiego oświadczenia jest bowiem istotna sama możliwość zapoznania się z jego treścią. W związku z tym nie ma znaczenia prawnego odmowa przyjęcia przez pracownika pisemnego oświadczenia woli pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub rozwiązaniu jej bez wypowiedzenia ani też niezgłoszenie się - pomimo braku przeszkód faktycznych - po odbiór przesyłki pocztowej zawierającej tego rodzaju oświadczenie. Jeżeli przy tym pisemne oświadczenie pracodawcy zawierało prawidłowe pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie wystąpienia na drogę sądową z odpowiednimi roszczeniami, wówczas nie ma także podstaw do przywrócenia pracownikowi uchybionego terminu (wyrok SN z dnia 16 marca 1995 r., I PRN 2/95, OSNAPiUS 1995/18/229, wyrok z 13 grudnia 1996 r., I PKN 41/96, OSNAPiUS 1997/15/268).
Odnosząc się do kwestii przesyłania oświadczenia woli za pomocą faksu, SN stwierdził, że wydruk kontrolny otrzymywany przez nadawcę stwarza domniemanie prawne, że oświadczenie doszło do adresata w sposób określony w art. 61 k.c., a więc w sposób pozwalający mu zapoznać się z treścią oświadczenia woli nadawcy. Wydruk ten jest bowiem - podobnie jak recepis pocztowy - traktowany jako dowód dojścia oświadczenia woli do adresata. Oświadczenie woli wysłane i odebrane za pomocą faksu należy uważać za złożone z chwilą, w której adresat mógł zapoznać się z jego treścią. Jest to więc chwila odbioru faksu przez aparat adresata, od tego też momentu rozpoczyna się bieg terminu przewidzianego w art. 264 par. 1 k.p. Zdaniem SN jest dopuszczalne i prawnie skuteczne doręczenie pracownikowi za pomocą faksu pisma pracodawcy wypowiadającego umowę o pracę, chociaż stanowi naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów o pracę.
OPINIA
Urszula Młynarczyk
radca prawny, Rachelski i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza
W przepisach k.p. brak jest unormowania, które wskazywałoby, w jakiej chwili dochodzi do wypowiedzenia lub rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy. W myśl przepisu art. 300 k.p. należy więc odwołać się do postanowień k.c., dotyczących oświadczeń woli. Kodeks cywilny stanowi, że oświadczenie woli uważa się za złożone w chwili, gdy doszło ono do adresata w taki sposób, iż mógł się zapoznać z jego treścią. Dla uznania skutku doręczenia wystarczy istnienie obiektywnej możliwości zapoznania się przez adresata z treścią oświadczenia woli i nie jest konieczne faktyczne zapoznanie się przez adresata z treścią samego oświadczenia. W przypadku przesłania pracownikowi oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę faksem miarodajnym dla oceny zaistnienia możliwości zapoznania się przez pracownika z treścią tego oświadczenia jest chwila odbioru faksu przez aparat adresata (pracownika). Taki tryb doręczenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę jest dopuszczalny, ale jednocześnie jest on niezgodny z treścią przepisu art. 30 par. 3 k.p., który mówi, że oświadczenie o wypowiedzeniu bądź rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie, czyli poprzez złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treści tego oświadczenia. Przesłanie przez pracodawcę oświadczenia o rozwiązaniu bądź wypowiedzeniu umowy o pracę faksem nie spełnia tego warunku, a tym samym stanowi naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, dające pracownikowi możliwość skutecznej obrony swych praw przez sądem.