Osoby, które chcą się ubiegać o świadczenia rodzinne w związku z rozpoczynającym się 1 listopada nowym okresem zasiłkowym, mogą już składać potrzebne dokumenty. Najważniejszym z nich jest wniosek oraz zaświadczenia i oświadczenia potwierdzające spełnianie warunków, od których zależy przyznanie wsparcia. Ich wcześniejsze złożenie jest o tyle istotne, że ma wpływ na szybszą wypłatę pieniędzy.

Czekanie na decyzję

Ustawowe terminy przewidują, że wnioski o świadczenia rodzinne na nowy okres ich wypłaty można składać od 1 września. Złożenie ich jeszcze do końca tego miesiąca gwarantuje, że wypłata pierwszego świadczenia na pewno nastąpi w listopadzie. W sytuacji gdy rodzic złoży dokumenty między 1 października a 30 listopada, gmina ma więcej czasu na ich rozpatrzenie oraz wydanie decyzji. Wówczas samorząd może przekazać świadczenia należne za listopad maksymalnie nawet do końca grudnia, np. razem z zasiłkiem i dodatkami przysługującymi za ten miesiąc.
Jeżeli więc rodzic, który jest obecnie uprawniony do pomocy, nie chce mieć po rozpoczęciu nowego okresu zasiłkowego przerwy w wypłacie wsparcia, to powinien złożyć wniosek właśnie we wrześniu. O świadczenia rodzinne można się zresztą starać w każdym momencie roku. Co do zasady są one przyznawane od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami do końca okresu zasiłkowego. To oznacza, że gdy rodzic złoży go np. w styczniu 2014 r., pieniądze będzie otrzymywał od tego miesiąca do października przyszłego roku. W takich przypadkach ważny jest też dzień miesiąca, w którym składany jest wniosek. Jeśli tak jak w wspomnianej sytuacji nastąpi to po 10 stycznia, gmina może wypłacić świadczenia należne za ten miesiąc do końca lutego.

Wysokość dochodu

Podstawowym dokumentem, który rodzic musi wypełnić, jest wniosek o zasiłek na dziecko. Jego wzór jest określony w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej. Odpowiedni druk można uzyskać w urzędzie gminy lub ośrodku pomocy społecznej, jeśli to ta jednostka z upoważnienia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta prowadzi postępowania związane z ustaleniem prawa do świadczeń rodzinnych. We wniosku trzeba podać m.in. imię, nazwisko, datę urodzenia oraz nr PESEL osoby występującej o pomoc oraz dzieci. Rodzic powinien też w nim zaznaczyć, o jakie dodatki przysługujące do zasiłku chce się ubiegać.
Do tego formularza opiekun musi dołączyć inne dokumenty, które pozwolą sprawdzić, czy spełnia on przesłanki umożliwiające uzyskanie wsparcia. Ponieważ najważniejszym z nich jest kryterium dochodowe (wynosi ono 539 zł lub 623 zł, gdy rodzina ma niepełnosprawne dziecko), to podstawowym dokumentem jest ten określający jego kwotę z roku kalendarzowego poprzedzającego okres zasiłkowy. Obecnie są to dochody z 2012 r. Od tego, jakie jest źródło zarobku oraz innych świadczeń, które są osiągane przez członków rodziny i wliczane do kryterium dochodowego, zależy rodzaj wymaganego dokumentu. Są to:
- zaświadczenie wystawione przez urząd skarbowy lub oświadczenie wypełnione przez członków rodziny o dochodzie opodatkowanym na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;
- oświadczenia osób rozliczających się na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów;
- oświadczenie o wysokości dochodu, który w ogóle nie podlega opodatkowaniu;
- zaświadczenie gminy lub oświadczenie o wielkości gospodarstwa rolnego wyrażonej w hektarach przeliczeniowych.
Rodzic, który wybierze formę oświadczenia, powinien pamiętać, że trzeba w nim podać nie tylko kwotę dochodu, lecz także odprowadzonego podatku i składek na ubezpieczenia społeczne. Co więcej, jest ono składane pod rygorem odpowiedzialności karnej grożącej za fałszywe zeznania. Ponadto na odrębnym dokumencie trzeba wskazać wysokość składki zdrowotnej. W tym przypadku opiekun może wybrać zaświadczenie wystawione przez ZUS bądź pracodawcę lub oświadczenie.
Wszystkie druki zaświadczeń i oświadczeń, poza zaświadczeniem dotyczącym składki zdrowotnej, są określone w załącznikach do rozporządzenia. Podobnie jak formularz wniosku można je otrzymać w gminie.
Jednolity druk nie został natomiast określony w przypadku dokumentów, które mogą pozwolić na uaktualnienie sytuacji dochodowej rodziny, jeżeli pomiędzy rokiem kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy a momentem składania wniosku nastąpiła jej zmiana. Aby gmina mogła zastosować procedurę dochodu utraconego, potrzebny będzie dokument zawierający datę jego stracenia oraz kwotę.
Natomiast w przypadku jego uzyskania rodzic powinien wskazać jego wysokość z miesiąca następującego po miesiącu, w którym został po raz pierwszy osiągnięty.

Inne dokumenty

Poza zaświadczeniami lub oświadczeniami dotyczącymi wysokości dochodu potrzebne są też inne dokumenty, które muszą być dołączone do wniosku o zasiłek. Do najważniejszych z nich zalicza się m.in. skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub inny dokument stwierdzający jego wiek, orzeczenie o niepełnosprawności, umiarkowanym lub znacznym jej stopniu oraz zaświadczenie wystawione przez szkołę lub oświadczenie potwierdzające uczęszczanie do niej. To ostatnie jest wymagane, w przypadku, gdy dziecko, na które ma być przyznany zasiłek, jest już pełnoletnie (wcześniej nie jest to potrzebne ze względu na obowiązek szkolny). W związku z tym, że w określonych sytuacjach świadczenie może być przyznane studiującemu dziecko, konieczne będzie dostarczenie zaświadczenia ze szkoły wyższej lub oświadczenie potwierdzające ten fakt.
Kolejna grupa dokumentów może być przez gminę wymagana, jeżeli członek rodziny jest zobowiązany do płacenia alimentów na osobę niewchodzącą w jej skład lub gdy to on otrzymuje wsparcie z tego tytułu. Są to np. odpis podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu zasądzającego takie świadczenie, przekazy lub przelewy dokumentujące wysokość alimentów, a gdy osoba uprawniona ich nie otrzymuje, zaświadczenie komornika wskazujące na całkowitą lub częściową ich bezskuteczną egzekucję.

Dodatki do zasiłku

Odrębne dokumenty rodzic musi złożyć, jeśli ubiega się o któryś z siedmiu dodatków do zasiłku. Są one potrzebne, ponieważ ich uzyskanie wymaga często spełnienia innych warunków. Największą ich liczbę trzeba dołączyć, jeśli rodzic stara się o dodatek wypłacany z powodu opieki nad dzieckiem w trakcie urlopu wychowawczego. Należą do nich:
- zaświadczenie pracodawcy lub oświadczenie o terminie i okresie, na jaki został udzielony urlop wychowawczy, oraz o co najmniej sześciomiesięcznym czasie pozostawania w stosunku pracy bezpośrednio przed jego uzyskaniem;
- zaświadczenie ZUS lub oświadczenie, że rodzic został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych;
- imienny raport miesięczny, potwierdzający odprowadzanie składek z miesiąca poprzedzającego ten, w którym składany jest wniosek o dodatek – jest ono wymagane tylko, gdy opiekun wybrał formę oświadczenia, jako potwierdzenie zgłoszenia do ZUS;
- zaświadczenie placówki zapewniającej całodobową opiekę o liczbie dni, w których dziecko w niej przebywa – o ile potomek został w takiej instytucji w ogóle umieszczony;
- inne dokumenty, np. oświadczenie dotyczące podjęcia pracy w trakcie korzystania z urlopu wychowawczego.
Rodzic musi też dołączyć kolejne dokumenty, gdy ubiega się o dodatek związany z podjęciem przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania. Wtedy potrzebne jest zaświadczenie szkoły lub oświadczenia potwierdzające tę okoliczność, a gdy potomek ma mieszkać w miejscowości, w której jest siedziba szkoły, konieczne jest zaświadczenie lub oświadczenie wskazujące na tymczasowe zameldowanie ucznia poza domem.
Jeżeli natomiast opiekun chce otrzymać dodatek związany z samotnym rodzicielstwem, to w zależności od tego, która przesłanką samotnego wychowywania dziecka spełnia, to powinien złożyć:
- kopię skróconego aktu zgonu drugiego z rodziców;
- odpis zupełny aktu urodzenia dziecka (gdy jego ojciec jest nieznany);
- odpis prawomocnego wyroku sądu oddalającego powództwo o ustalenie alimentów.
Przyznając ten dodatek, gmina ma też możliwość przeprowadzenia z rodzicem wywiadu, jeżeli ma wątpliwości dotyczące tego, czy jest on rzeczywiście samotnym opiekunem.
Rodzic powinien też pamiętać o konieczności zgłaszania gminie każdej zmiany dotyczącej sytuacji rodzinnej lub dochodowej, która może mieć wpływ na prawo do świadczeń.
Oświadczenia są składane pod rygorem odpowiedzialności karnej

Uzupełnienie wniosku

w Gmina wydaje decyzję przyznającą świadczenia na dziecko na podstawie złożonych przez rodzica dokumentów. Czasami może się jednak zdarzyć, że wniosek zostanie przez niego nieprawidłowo wypełniony. W takiej sytuacji dostanie pisemne wezwanie do jego poprawienia lub uzupełnienia. Będzie miał na to 14 dni od otrzymania takiego pisma z gminy. Jeżeli się do tego nie zastosuje, wniosek będzie pozostawiony bez rozpatrzenia.

w Gdyby się okazało, że brakuje któregoś z wymaganych przepisami dodatkowych dokumentów, również zostanie wezwany do ich dostarczenia. Termin, w którym musi to zrobić, nie może być krótszy niż 14 dni, ale też nie dłuższy niż 30 dni. Po jego przekroczeniu wniosek będzie zostawiony bez rozpatrzenia.

w Gdy powody niedostarczenia tego dokumentu są niezależne od osoby składającej wniosek, a leżą po stronie instytucji zobowiązanej do jego wydania, świadczenia będą mogły być przyznane od miesiąca jego złożenia. Rodzic musi jedynie to odpowiednio uzasadnić.

w Do złożenia wyjaśnień opiekun może też zostać przez gminę zobowiązany w trakcie otrzymywania świadczeń. Stanie się tak, jeżeli samorząd będzie miał wątpliwości co do okoliczności związanych z otrzymywaniem zasiłku lub dodatków.

w Wówczas rodzic jest wzywany do złożenia w wyznaczonym terminie, ale nie dłuższym niż 14 dni informacji lub dostarczenia dokumentów, które pozwoliłyby na rozstrzygnięcie niejasnej sytuacji

Wzór oświadczenia

Oświadczenie o terminie i okresie, na jaki został udzielony urlop wychowawczy, oraz o co najmniej sześciomiesięcznym okresie pozostawania w stosunku pracy przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego

Oświadczam, że w terminie od 1 września 2013 r. do 31 grudnia 2014 r. został mi udzielony urlop wychowawczy przez Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe „Kama”, ul. Kwiatowa 2/14, 03-412 Strzałków, w związku z opieką nad Mateuszem Kępczyńskim oraz że bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego pozostawałam w stosunku pracy w okresie sześciomiesięcznym.

Oświadczam, że jestem świadoma odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Strzałków, 11 września 2013 r.

Halina Kępczyńska

Podstawa prawna

Art. 23–26 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.). Par. 2–4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 3 stycznia 2013 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. poz. 3).