Od tygodnia osoby, które wychowują dzieci, mogą składać wnioski o przyznanie im pomocy na nowy okres zasiłkowy. Rodzice, którzy spełnią warunki do uzyskania świadczeń, na które składa się zasiłek oraz siedem różnych dodatków, będą je otrzymywać w wysokości obowiązującej od 1 listopada 2012 r. Zmianie nie uległy też wymogi, które trzeba spełnić, aby otrzymać te rodzaje wsparcia.
Zasiłek na potomka
Podstawowym świadczeniem na dziecko jest zasiłek rodzinny. Przysługuje ojcu, matce, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu dziecka. Tym ostatnim jest osoba rzeczywiście zajmująca się nieletnim, jeżeli wystąpiła do sądu z wnioskiem o jego przysposobienie.
Ponadto do zasiłku na siebie jest uprawniona osoba ucząca się. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o świadczeniach rodzinnych jest nią pełnoletnia osoba, która się uczy i nie pozostaje na utrzymaniu rodziców, ponieważ ci nie żyją, lub ma ustalone wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z ich strony.
Wysokość zasiłku jest zróżnicowana i uzależniona od wieku dziecka. Wynosi on:
● 77 zł miesięcznie do momentu ukończenia przez dziecko 5 lat,
● 106 zł, gdy potomek jest w wieku 5–18 lat,
● 115 zł, po osiągnięciu pełnoletności, ale nie dłużej niż do 24. roku życia.
Co do zasady zasiłek jest wypłacany, dopóki dziecko nie skończy 18 lat lub na czas nauki w szkole. Jednak w tym drugim przypadku nie może to być dłużej niż do osiągnięcia przez potomka 21 lat. Świadczenie nie będzie też przyznane, gdy edukacja zostanie podjęta w szkole wyższej. Przepisy pozwalają bowiem na przyznanie zasiłku, gdy potomek jest starszy, tylko w dwóch sytuacjach. Gdy jest to osoba ucząca się lub dziecko, które kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i ma orzeczenie zaliczające je do umiarkowanego bądź znacznego stopnia niepełnosprawności. Wówczas zasiłek przysługuje do ukończenia 24 lat.

Dodatek na urlopie

Do zasiłku na dziecko przysługują rodzicowi różne dodatki. Mają one charakter jednorazowy lub są wypłacane łącznie z podstawowym świadczeniem, a ich uzyskanie jest uzależnione od spełnienia odrębnych warunków.
Jednym z nich jest dodatek należny rodzicowi, który z powodu opieki nad dzieckiem przebywa na urlopie wychowawczym. Prawo do niego ma matka, ojciec, opiekun prawny lub faktyczny dziecka. Świadczenie to wynosi 400 zł miesięcznie. Nie oznacza to jednak, że gdy rodzic korzysta z pełnego wymiaru urlopu wychowawczego, to za cały jego okres będzie mu wypłacana pomoc. Przepisy wskazują, że dodatek jest przyznawany co do zasady na 24 miesiące, a czas ten może być wydłużony do 36 lub 72 miesięcy, jeżeli odpowiednio rodzic sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym w trakcie jednego porodu oraz gdy potomek ma orzeczenie o niepełnosprawności lub o znacznym jej stopniu. Ponadto niezależnie od tego, iloma dziećmi opiekuje się rodzic, i tak będzie mu przyznany tylko jeden dodatek. Również w sytuacji gdy oboje rodzice przebywają na urlopie wychowawczym, dodatek otrzyma jedno z nich.

Samotny rodzic

Kolejnym dodatkiem do zasiłku jest ten przysługujący osobie samotnie wychowującej dziecko. Może on być przyznany ojcu, matce, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu, jeżeli na rzecz dziecka nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne, ponieważ:
● drugi z rodziców dziecka nie żyje,
● ojciec potomka jest nieznany,
● powództwo o ustalenie alimentów zostało odrzucone.
Dodatek może też otrzymać osoba ucząca się, o ile jest ona sierotą zupełną. Wynosi on 170 zł na dziecko, nie więcej jednak niż 340 zł na wszystkich potomków. To oznacza, że zarówno gdy rodzic wychowuje dwoje czy troje dzieci, otrzyma taką samą kwotę pomocy. Na wyższe o 80 zł świadczenie może liczyć opiekun, gdy dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności lub znacznym jej stopniu. W tym przypadku również obowiązuje zasada, że zwiększenie dodatku może nastąpić maksymalnie o 160 zł na wszystkie dzieci.
Opiekun ubiegający się o ten dodatek powinien pamiętać o konieczności spełnienia ustawowej definicji samotnego rodzica. Zgodnie z nią jest nim panna, kawaler, wdowa, wdowiec, osoba pozostająca w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu lub osoba rozwiedziona, chyba że wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem.

Kształcenie i rehabilitacja

Następne dodatkowe świadczenie jest kierowane do rodzin wielodzietnych, czyli takich, które wychowują troje lub więcej dzieci, na które przysługuje zasiłek. Jest ono przyznawane ojcu, matce, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu dziecka w wysokości 80 zł na trzecie i każde kolejne dziecko. Dodatek z tytułu wielodzietności nie przysługuje więc do każdego zasiłku przyznanego na troje dzieci, ale tylko do jednego z nich, przy czym nie ma znaczenia, do którego z nich konkretnie zostanie on przypisany.
Wspomniane wyżej osoby, jeżeli zajmują się niepełnosprawnym potomkiem, mogą otrzymywać dodatek na jego kształcenie i rehabilitację. Świadczenie to jest wypłacane do ukończenia przez dziecko 16 lat, pod warunkiem legitymowania się orzeczeniem o niepełnosprawności, a do 24. urodzin, gdy ma orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności. Wysokość dodatku też jest uzależniona od wieku dziecka i wynosi 60 zł, dopóki nie ukończy 5 lat, a potem pomoc jest o 20 zł wyższa. Świadczenie to przysługuje również osobie uczącej się.

Edukacja dziecka

Dwa kolejne dodatki do zasiłku są związane z podjęciem przez dzieci nauki w szkole. Pierwszy z nich to świadczenie przyznawane na rozpoczęcie roku szkolnego oraz w przypadku odbywania przez potomka obowiązkowego przygotowania przedszkolnego. Jest ono wypłacane jednorazowo w wysokości 100 zł, a jego celem jest częściowe pokrycie kosztów poniesionych na zakup wyprawki. Dodatek może otrzymać ojciec, matka, opiekun prawny lub faktyczny dziecka oraz osoba ucząca się. Jest on wypłacany razem z wrześniowym zasiłkiem i w tym miesiącu otrzymają go rodzice obecnie uprawnieni do pomocy na potomka. Z kolei ci, którym teraz nie przysługuje zasiłek i starają się o wsparcie na nowy okres jego wypłaty, otrzymają dodatek dopiero we wrześniu 2014 r.
Drugim dodatkiem przyznawanym uczniom jest ten wypłacany w związku z podjęciem nauki w szkole poza miejscem zamieszkania. Przysługuje on przez 10 miesięcy w roku w okresie pobierania nauki, czyli od września do czerwca następnego roku kalendarzowego. Przepisy różnicują jego wysokość w zależności od tego, czy dziecko dojeżdża do miejscowości, w którym znajduje się placówka oświatowa, czy się tam przeprowadza. W tym pierwszym przypadku dodatek wynosi 50 zł i przysługuje pod warunkiem, że nauka jest podejmowana w szkole ponadgimnazjalnej lub szkole artystycznej. Z kolei, gdy potomek zamieszkuje na terenie miejscowości, w którym znajduje się siedziba wspomnianych szkół, pomoc będzie wynosić 90 zł. Ponadto dodatek w tej wysokości może być przyznany osobie uczącej się lub dziecku zaczynającym naukę w szkole podstawowej lub gimnazjum, jeżeli mają orzeczenie o niepełnosprawności lub jej dowolnym stopniu.
Ostatnim dodatkiem, który jest wypłacany razem z zasiłkiem, jest ten przysługujący po urodzeniu potomka w wysokości 1 tys. zł. Mogą go otrzymać ojciec, matka, opiekun prawny lub faktyczny dziecka, a o szczegółowych zasadach jego przyznania, jakiego i innych formach pomocy należnych po jego przyjściu na świat napiszemy 11 września.

Czy będzie zasiłek dla rodziny zastępczej

Czytelniczka została wraz z mężem ustanowiona przez sąd rodziną zastępczą dla rodzeństwa. Ich matka była dotychczas uprawniona na nie do zasiłku rodzinnego. Czy nowi opiekunowie też mogą się ubiegać o to świadczenie na podopiecznych?
Przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych określają przesłanki negatywne, których zaistnienie spowoduje, że zasiłek rodzinny nie będzie przysługiwał. W przypadku dziecka i osoby uczącej się jest to wstąpienie w związek małżeński, umieszczenie w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie oraz uprawnienie do zasiłku na własnego potomka (po osiągnięciu pełnoletności). Dodatkowo świadczenie to nie będzie przyznane, jeżeli dziecko przebywa w pieczy zastępczej lub członek rodziny jest na nie uprawniony do pomocy za granicą. Kolejna przeszkoda dotyczy osoby samotnie wychowującej potomka, na które nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne. Nie ma ona prawa do pomocy, chyba że: rodzice lub jeden z nich nie żyje, ojciec dziecka jest nieznany, powództwo o ustalenie alimentów od drugiego z rodziców zostało oddalone lub sąd zobowiązał matkę (lub ojca) do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i jednocześnie nie ustalił alimentów na jego rzecz od ojca (lub matki).

Czy rodzina z trójką dzieci zawsze otrzyma dodatek z tytułu wielodzietności

Małżeństwo wychowuje troje dzieci w wieku 6, 10 oraz 20 lat. Najstarsze z nich będzie od października studiować na uniwersytecie. Czy w nowym okresie zasiłkowym małżonkom będzie przysługiwać dodatek związany z wielodzietnością?
Warunkiem uzyskania dodatku przysługującego z powodu posiadania większej niż dwoje liczby potomków jest spełnianie ustawowej definicji wielodzietności. Za taką traktowana jest rodzina, w której wychowuje się troje lub więcej dzieci, na które przysługuje prawo do zasiłku rodzinnego. To oznacza, że nie wystarczy posiadanie wspomnianej liczby potomków, jeżeli na jednego z nich, z powodu niespełniania ustawowych wymogów, nie może być przyznany zasiłek. Na przykład gdy opiekunowie mają czworo dzieci i na każde jest wypłacany zasiłek, to na dwoje z nich będą otrzymywać dodatkowe 80 zł. Gdy rodzice mają zaś troje potomków, ale na najstarszego nie mają już prawa do zasiłku (bo zaczyna on naukę w szkole wyższej), nie będzie dodatku.
Podstawa prawna
Art. 4, 6–15 ustawy z 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139 poz. 992 z późn. zm.). Rozporządzenie rady ministrów z 10 sierpnia 2012 roku w sprawie wysokości dochodu rodziny lub dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz.U. poz. 959).