Moja niepełnosprawna córka wychowuje syna z dysfunkcjami, który wymaga opieki osoby trzeciej. Po 11 latach pracy otrzymała 3-miesięczne wypowiedzenie w związku z likwidacją działu, bez obowiązku świadczenia pracy. Każdy widzi, jak wygląda rynek pracy, więc córka postanowiła skorzystać z możliwości, jakie daje rodzicom dzieci niepełnosprawnych ustawa o świadczeniach rodzinnych, i wystąpiła w maju do gminnego ośrodka pomocy społecznej z wnioskiem o świadczenie pielęgnacyjne dołączając niezbędne załączniki. Wnioskowała o to świadczenie od 1 sierpnia 2013 r. W odpowiedzi otrzymała pismo, że jej sprawa nie będzie rozpatrywana, gdyż wystąpiła o świadczenie zbyt wcześnie, jako że jest jeszcze osobą pracującą. Nowy wniosek z tymi samymi załącznikami ma złożyć po okresie zatrudnienia, czyli w sierpniu – pisze pani Barbara. – Czy ostatnio zaostrzone przepisy nie pozwalają ośrodkowi pomocy społecznej rozpatrywać wniosku z takiego powodu? Jaka jest na to podstawa prawna? – pyta rozżalona.
Obowiązujące przepisy nie zawierają żadnych ograniczeń odnośnie do daty, od której osoby zainteresowane mogą składać wnioski o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Mechanizm wydawania decyzji ustalających prawo do danego świadczenia za okres, który jeszcze się nie zaczął, nie jest żadną nowością w świadczeniach rodzinnych. Taki sam jak obecnie był przed zmianą przepisów – przed 1 stycznia 2010 r., kiedy to świadczenie pielęgnacyjne było uzależnione od kryterium dochodowego i przyznawano je na okres zasiłkowy. Starając się o świadczenie pielęgnacyjne, obecnie nie trzeba wykazywać dochodów rodziny ani w jakiś specjalny sposób potwierdzać rezygnacji z zatrudnienia. Należy się ono tym bliskim, którzy rezygnują z pracy zarobkowej lub jej nie podejmują, by opiekować się niepełnosprawnymi dziećmi. Za osoby niepełnosprawne uważa się te, które posiadają orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki albo pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji. Zalicza się do nich także osoby legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Niepełnosprawność taka musiała powstać przed osiągnięciem pełnoletniości, czyli przed 18. rokiem życia, lub w trakcie nauki szkolnej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.
Od każdej decyzji przysługuje prawo wniesienia odwołania w terminie i trybie wskazanym w pouczeniu. Zwykle jest to 14 dni od daty otrzymania pisma. Odwołanie – za pośrednictwem jednostki przyznającej świadczenia rodzinne w danej gminie – składa się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego.
Podstawa prawna
Art. 17, art. 24 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.).
Art. 1 ustawy z 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r. poz. 1548).
W opisanym przypadku matka niepełnosprawnego dziecka ma prawo już dziś złożyć wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego od sierpnia, tj. od miesiąca, w którym nie będzie już osobą zatrudnioną. Obowiązkiem organu właściwego realizującego świadczenia rodzinne jest taki wniosek przyjąć i rozpatrzyć go zgodnie z żądaniem strony i bez zbędnej zwłoki wydać decyzję administracyjną, ustalającą prawo do świadczenia pielęgnacyjnego od sierpnia 2013 r. Gdyby się zdarzyło, że po wydaniu tej decyzji wystąpią jakieś okoliczności powodujące utratę prawa do przyznanych świadczeń, to osoba, której je przyznano, ma obowiązek powiadomić o tym organ właściwy, który uchyli lub zmieni wydaną wcześniej decyzję.
Jeżeli gminny ośrodek pomocy społecznej odmawia, jak w opisanym przypadku, przyjęcia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na okres od sierpnia 2013 r., to jest to działanie nieznajdujące żadnego oparcia w obowiązujących przepisach z zakresu świadczeń rodzinnych. Przepisy te nie przewidują możliwości odmawiania przyjęcia wniosku z uwagi na to, że „został on złożony zbyt wcześnie”. Mają tu zastosowanie ogólne przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych, a w szczególności art. 24 ust. 2 i ust. 4, zgodnie z którym prawo do świadczeń rodzinnych ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami.