O tym, która forma wsparcia (świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy) będzie przysługiwać opiekunowi, decyduje głównie data powstania niepełnosprawności krewnego, którym się zajmuje. Ważny jest też moment, w którym zrezygnował on z pracy.

Czy wystarczy, że rodzic pozostawał bez pracy

Pani Katarzyna urodziła pięć miesięcy temu dziecko, które ma poważną wadę wrodzoną. Wystąpiła właśnie do powiatowego zespołu o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności. Potem chce ubiegać się w gminie o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Czy otrzyma tę pomoc, mimo że od dwóch lat nie pracuje?
Przepisy dotyczące świadczenia pielęgnacyjnego, w przeciwieństwie do specjalnego zasiłku opiekuńczego, umożliwiają jego uzyskanie również w sytuacji, gdy rodzic nie podejmuje pracy w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem. Ta okoliczność nie ma więc znaczenia dla wydawanej przez gminę decyzji.
Podstawa prawna
Art. 17 ust. 1 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.).

Czy liczy się data powstania niepełnosprawności

Czytelniczka zrezygnowała z pracy, aby zajmować się 60-letnią matką, która pół roku temu doznała rozległego udaru. Powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności zaliczył ją do znacznego stopnia niepełnosprawności od dnia doznanego uszczerbku na zdrowiu. W związku ze sprawowaną opieką córka zamierza ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne. Czy ta data ma znaczenie dla wydania decyzji o jego przyznaniu?
Obowiązujące od początku tego roku przepisy wprowadziły dodatkowe nowe warunki, od których zależy przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Jednym z najważniejszych jest ten wskazujący, że niepełnosprawność osoby wymagającej wsparcia musi powstać nie później niż do ukończenia przez nią 18 lat lub 25 lat, gdy dysfunkcja pojawiła się w trakcie nauki w szkole lub szkole wyżej. Taki wymóg eliminuje więc z grupy uprawnionych do świadczenia większość osób zajmujących się dorosłym niepełnosprawnym członkiem rodziny, w tym też wspomnianą wyżej czytelniczkę, chyba że uszczerbek na zdrowiu jej matki powstałby wcześniej. Nie oznacza to jednak, że będzie ona zupełnie pozbawiona pomocy, bo może ubiegać się o specjalny zasiłek opiekuńczy. Jego przyznanie jest jednak uzależnione od spełnienia kryterium dochodowego wynoszącego 623 zł miesięcznie na osobę w rodzinie. Pod uwagę będą brane dochody osiągnięte przez członków jej rodziny oraz matki, którą się zajmuje.
Podstawa prawna
Art. 17 ust. 1b ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.).

Czy będzie specjalny zasiłek dla studenta

Pani Katarzyna jest na trzecim roku studiów licencjackich. Jej babcia od kilku lat choruje i legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Dzieci seniorki nie mogą się nią zająć, ponieważ pracują, a wnuczka deklaruje, że jest w stanie pogodzić studiowanie z opieką nad babcią. Czy będzie jej przysługiwało świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy?
Czytelniczka nie będzie miała prawa do żadnej z tych dwóch form pomocy. Świadczenia pielęgnacyjnego nie otrzyma przede wszystkim ze względu na czas powstania niepełnosprawności u babci. Niespełniony jest też drugi z nowych warunków dotyczących opiekunów spokrewnionych z osobą wymagającą codziennej pomocy w stopniu innym niż pierwszy (a do nich należy właśnie wnuczka). Ponadto czytelniczka nie otrzyma też specjalnego zasiłku opiekuńczego, które poza spełnieniem kryterium dochodowego wymaga od opiekuna rezygnacji z zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej. To oznacza, że osoba musi nie tylko pozostawać bez pracy lub jej nie podejmować, ale faktycznie zdecydować o odejściu z niej lub o likwidacji swojej działalności gospodarczej ze względu na konieczność objęcia opieką niepełnosprawnego krewnego. Ocena konkretnej, indywidualnej sytuacji będzie należała do gminy, która przed wydaniem decyzji sprawdzi na podstawie przedstawionych dokumentów, np. kiedy nastąpiła rezygnacja z pracy oraz kiedy powstała niepełnosprawność. W omawianym przypadku wnuczka jest studentką, która nie pracuje, a wręcz nigdy nie podejmowała pracy. Nie ma więc z czego rezygnować. Nie ma też znaczenia to, że pozostałe osoby zobowiązane do alimentacji nie mogą takiej opieki się podjąć.
Podstawa prawna
Art. 16a ust. 1 oraz 17 ust. 1–1b ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.).

Czy rolnik otrzyma świadczenie na dziecko

Matka zajmuje się niepełnosprawnym od urodzenia 12-letnim synem. Jego ojciec prowadzi gospodarstwo rolne (oboje są ubezpieczeni w KRUS). Obecnie gmina wypłaca jej świadczenie pielęgnacyjne, które na mocy ostatniej nowelizacji przepisów przestanie otrzymywać od 1 lipca. Czy jeśli złoży kolejny wniosek, samorząd ponownie przyzna jej świadczenie pielęgnacyjne?
Przeprowadzona pod koniec ubiegłego roku zmiana przepisów nie wprowadziła żadnych zmian w kwestii uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego dla osób prowadzących gospodarstwo rolne. MPiPS wskazuje, że taki opiekun nie wykonuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu art. 3 pkt 22 ustawy o świadczeniach rodzinnych, dlatego nie musi z niej rezygnować, aby gmina przyznała mu tę formę pomocy. W związku z tym, niezależnie od tego, czy taka osoba będzie kontynuować pobieranie świadczenia, czy składać wniosek po raz pierwszy o jego przyznanie, otrzyma wsparcie. Sytuacja będzie inna, gdyby opiekun starał się o specjalny zasiłek opiekuńczy. Przepisy zawierają bowiem zastrzeżenie, że nie może on być przyznany, jeżeli opiekun podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z innych tytułów. W związku z tym, że rolnik, podobnie jak członkowie jego rodziny (domownicy), jest co do zasady ubezpieczeni w KRUS, to gmina odmówi takiego wsparcia.
Podstawa prawna
Art. 16a ust. 8 pkt 1 lit. b i art. 17 ust. 1 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.).

Czy będzie pomoc dla osoby zajmującej się teściową

Pani Karolina sprawuje opiekę nad matką męża, której choroba okazała się na tyle ciężka, że musiała z tego powodu zrezygnować z etatu. Nie otrzymywała jednak z tego tytułu świadczenia pielęgnacyjnego, ponieważ nie była względem teściowej obciążona obowiązkiem alimentacyjnym. Czy będzie jej przysługiwał specjalny zasiłek opiekuńczy?
W przypadku specjalnego zasiłku, tak samo jak przy świadczeniu pielęgnacyjnym, obowiązuje wymóg, aby na opiekunie ciążył obowiązek alimentacyjny wobec niepełnosprawnego krewnego. Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym dotyczy on krewnych w linii prostej oraz rodzeństwa. To oznacza, że np. synowa zajmująca się teściami lub siostrzenica opiekująca się niepełnosprawną ciocią nie są uprawnione do specjalnego zasiłku opiekuńczego. Nie ma też znaczenia to, że są jedynymi osobami mogącymi taką opiekę sprawować.
Podstawa prawna
Art. 16a ust. 1 i art. 17 ust. 1 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.).

Czy dziadkowie będą uprawnieni do wsparcia

Pani Barbara ma niepełnosprawnego wnuka, którego matka jest niepełnoletnia. Czy w związku z tym gmina będzie mogła jej, zamiast córce chorego dziecka, przyznać świadczenie pielęgnacyjne?
Aby możliwe było wypłacanie tej formy wsparcia dla opiekunów obciążonych obowiązkiem alimentacyjnym, ale niespokrewnionych z osobą wymagającą opieki w pierwszym stopniu, oprócz daty powstania niepełnosprawności konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków. Przepisy wymieniają trzy takie wymogi, które muszą zaistnieć łącznie. Po pierwsze, rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich lub mają orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności. Następnie nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, nie mają oni ukończonych 18 lat lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz gdy nie ma opiekuna faktycznego lub rodziny zastępczej spokrewnionej z dzieckiem bądź osoby te również mają znaczny uszczerbek na zdrowiu potwierdzony odpowiednim dokumentem. Takie brzmienie przepisów daje więc prawo do świadczenia pielęgnacyjnego babci lub dziadkowi niepełnosprawnego wnuka (wnuczki). Jednak w przypadku, gdyby nie zostały one spełnione, bo np. rodzice lub jeden z nich nie zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej, tylko uległa ona ograniczeniu, to wówczas dziadkowie mogą złożyć wniosek o specjalny zasiłek opiekuńczy. Otrzymają go pod warunkiem, że dochody, w tym te, które ewentualnie przysługują małoletniemu oraz osiągają jego rodzice, będą niższe (w połączeniu z dochodem rodziny opiekuna) od ustawowego kryterium wynoszącego 623 zł na osobę w rodzinie.
Podstawa prawna
Art. 16a ust. 1–4 i art. 17 ust. 1–1a ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.).

Czy gmina przyzna zasiłek na opiekę nad rodzicami

Czytelniczka zajmuje się dwojgiem rodziców, którzy mają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Ze złożonych przez nią dokumentów wynika, że jej rezygnacja z pracy była związana z koniecznością sprawowania nad nimi opieki. Czy będzie mogła otrzymać specjalny zasiłek opiekuńczy?
Wśród negatywnych przesłanek, których zaistnienie spowoduje odmowną decyzję gminy, nie ma tej dotyczącej pozostawania w związku małżeńskim osoby wymagającej opieki. To oznacza, że specjalny zasiłek opiekuńczy może być przyznany zarówno córce lub synowi, którzy zajmują się dwojgiem niepełnosprawnych rodziców, jak i współmałżonkom, np. żonie opiekującej się chorym mężem, o ile spełniają warunki związane z kryterium dochodowym i rezygnacją z pracy. Gmina może wydać taką decyzję, mimo że obowiązek alimentacyjny między małżonkami nie wynika bezpośrednio z art. 128 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ale jest wywodzony z doktryny prawniczej. Odmiennie wygląda sytuacja przy świadczeniu pielęgnacyjnym. Tu zachowany został wymóg wskazujący, że nie może on być przyznany, gdy osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek też ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Podstawa prawna
Art. 16a ust. 1 i art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.).