Pracownik ma prawo do tzw. urlopów okolicznościowych. Temu, który się dokształca przysługuje urlop szkoleniowy i zwolnienie z części dnia pracy. Za ten czas przysługuje mu wynagrodzenie obliczone tak, jak za urlop wypoczynkowy.

Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy wówczas, gdy jest to uzasadnione względami rodzinnymi.
Wymiar zwolnienia od pracy w związku z rodzinnymi wydarzeniami wynosi:
  •  ślub pracownika - dwa dni,
  •  urodzenie dziecka - dwa dni,
  •  zgon i pogrzeb małżonka, dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy - dwa dni,
  •  ślub dziecka pracownika - jeden dzień,
  •  zgon i pogrzeb siostry lub brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego opieką - jeden dzień.
Za czas zwolnienia przysługuje pracownikowi wynagrodzenie.
Urlop na kształcenie
Prawo do urlopu szkoleniowego ma pracownik, który dokształca się, a podjął naukę na podstawie skierowania od pracodawcy. Powinien też zawrzeć z firmą umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron w okresie dokształcania się pracownika.
Wymiar urlopu szkoleniowego dla pracownika skierowanego, przystępującego do egzaminów końcowych, w tym egzaminów eksternistycznych, w szkołach ponadpodstawowych wszystkich typów wynosi sześć dni roboczych. Natomiast pracownikowi skierowanemu, który po ukończeniu szkoły ponadpodstawowej przystępuje do egzaminu dojrzałości, przysługuje urlop szkoleniowy w wymiarze sześciu dni roboczych. Z kolei pracownik, który podejmuje naukę w szkole wieczorowej, ma prawo do zwolnienia z części dnia pracy nieprzekraczające pięciu godzin tygodniowo, jeżeli czas pracy nie pozwala na punktualne przybycie na zajęcia.
Pracownikowi, który podejmuje naukę w szkole ponadpodstawowej systemem zaocznym, przysługuje urlop szkoleniowy w każdym roku szkolnym w wymiarze do 12 dni roboczych, przeznaczony na udział w zajęciach obowiązkowych (konsultacjach).
Wymiar urlopu szkoleniowego w każdym roku studiów w szkole wyższej, przeznaczonego na udział w obowiązkowych zajęciach oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminów, wynosi dla pracownika skierowanego:
  •  na studia wieczorowe - 21 dni roboczych,
  •  na studia zaoczne - 28 dni roboczych.
Wymiar
urlopu szkoleniowego zależy od tego, w jakiej szkole pracownik zdobywa wykształcenie
W ostatnim roku studiów pracownikowi skierowanemu przysługuje dodatkowo 21 dni roboczych urlopu szkoleniowego na przygotowanie pracy magisterskiej (dyplomowej) oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu magisterskiego (dyplomowego).
Urlop szkoleniowy lub zwolnienie z części dnia pracy dla pracownika skierowanego uczącego się w systemie mieszanym wynosi:
  •  w części przewidzianej na kształcenie w systemie dziennym - na czas trwania obowiązkowych zajęć,
  •  w części przewidzianej na kształcenie w systemie wieczorowym i zaocznym - w wymiarze proporcjonalnym do czasu trwania nauki w danym systemie.
Jak długi urlop
Wymiar urlopu szkoleniowego na udział w obowiązkowych zajęciach w ciągu całego okresu trwania nauki na studiach podyplomowych zaocznych wynosi dla pracownika skierowanego do 28 dni roboczych.
Wymiar urlopu szkoleniowego przeznaczonego na przygotowanie się i przystąpienie do egzaminów końcowych dla pracownika skierowanego na:
  •  wieczorowe i zaoczne studia podyplomowe,
  •  kursy wieczorowe i zaoczne oraz seminaria,
  •  samokształcenie kierowane,
  •  staże zawodowe lub specjalizacyjne odbywane przez pracowników
- wynosi do sześciu dni roboczych i ustalany jest przez zakład pracy w zależności od czasu trwania szkolenia i egzaminów.
Wymiar urlopu szkoleniowego przeznaczonego na udział w obowiązkowych konsultacjach dla pracownika skierowanego na kursy zaoczne wynosi do dwóch dni roboczych w miesiącu.
Wymiar urlopu szkoleniowego przeznaczonego na udział w konsultacjach dla pracownika skierowanego, odbywającego samokształcenie kierowane wynosi do trzech dni roboczych w całym okresie samokształcenia.
Pracownikowi skierowanemu na wieczorowe studia podyplomowe oraz na kursy i seminaria przysługuje zwolnienie z części dnia pracy nieprzekraczające pięciu godzin tygodniowo, jeżeli czas pracy nie pozwala na punktualne przybycie na zajęcia.
WEZWANIE DO URZĘDU
Pracownik ma prawo do zwolnienia również wtedy, gdy powinien osobiście stawić się w sądzie, prokuraturze, policji lub organie administracji. Powinien wówczas przedstawić imienne wezwanie do stawienia się przed organem wraz z adnotacją potwierdzającą fakt jego obecności. Nie ma żadnych ograniczeń czasowych co do liczby zwolnień z tego tytułu w ciągu roku. Za czas zwolnienia pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie. Natomiast rekompensatę za utracone wynagrodzenie powinien otrzymać od organu wzywającego. Pracodawca wystawia mu wówczas zaświadczenie potwierdzające wysokość utraconych zarobków.
MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ
Podstawa prawna
Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 16 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. nr 60, poz. 281 z późn. zm.).
Rozporządzenie ministra edukacji narodowej oraz ministra pracy i polityki socjalnej z 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz.U. z 1993 r. nr 103 poz. 472 z późn. zm.).