Pracodawca może wypowiedzieć lub rozwiązać umowę o pracę faksem lub e-mailem. Taka forma rozwiązania stosunku pracy daje jednak pracownikowi podstawę do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych przed sądem pracy.

Kodeks pracy wymaga w art. 30 par. 3, by oświadczenie woli zarówno pracodawcy, jak i pracownika o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę nastąpiło na piśmie. Więcej na temat oświadczeń woli możemy dowiedzieć się z kodeksu cywilnego. Artykuł 300 k.p. umożliwia bowiem zastosowanie w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy odpowiednich przepisów kodeksu cywilnego, pod warunkiem że nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Na podstawie art. 61 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła ona zapoznać się z jego treścią. Oznacza to, że pracodawca nie musi uzyskać zgody pracownika na skuteczne wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku pracy bez zachowania okresu wypowiedzenia. Istotna jest realna możliwość zapoznania się przez pracownika z treścią oświadczenia woli pracodawcy.
Do rąk własnych
Pracodawca w celu wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy może wręczyć pracownikowi pismo ze stosowną informacją na ten temat. W takiej sytuacji bardzo często pracownicy odmawiają przyjęcia oświadczenia woli pracodawcy, np. nie chcą złożyć podpisu potwierdzającego zapoznanie się z treścią wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę i natychmiast opuszczają budynek firmy. Odmowa przyjęcia przez adresata wypowiedzenia lub rozwiązania umowy nie uniemożliwi zakończenia stosunku pracy. Zgoda pracownika albo jej brak nie ma żadnego znaczenia prawnego.
Listem poleconym
Pracodawca może wysłać na adres zameldowania lub adres do korespondencji wskazany przez pracownika pismo z informacją o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę. Oświadczenie woli pracodawcy powinno być przesłane listem poleconym za zwrotnym poświadczeniem odbioru lub za pomocą poczty kurierskiej. Nie ma znaczenia, kto odbierze wysłany list, oczywiście najlepiej by było, gdyby trafił do rąk własnych adresata. Jeżeli pismo odebrał dorosły domownik, przyjmuje się, że zostało doręczone prawidłowo. Często zdarzają się sytuacje, kiedy pracownik poinformowany przez kolegów z firmy o wysłaniu przez pracodawcę rozwiązania umowy o pracę listem poleconym unika jego przyjęcia. Tego typu zachowanie nie ma większego znaczenia, ponieważ już w momencie umieszczenia awiza w skrzynce pocztowej pracownik ma możliwość zapoznania się z jego treścią. Zdaniem SN złożenie przez pracodawcę oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia ma miejsce także wtedy, gdy pracownik, mając realną możliwość zapoznania się z jego treścią z własnej woli, nie podejmuje przesyłki pocztowej zawierającej to oświadczenie (wyrok Sądu Najwyższego z 11 grudnia 1996 r., I PKN 36/96, OSNP 1997/14/251).
PRZYKŁAD
NOTATKA SŁUŻBOWA
Wiesław K. został zatrudniony 1 czerwca 2007 r. na stanowisku ochroniarza na podstawie umowy na czas nieokreślony. Kontrola pracodawcy przeprowadzona 14 lipca 2007 r. wykazała, że pracownik spożywał alkohol w czasie pracy. Pracodawca postanowił natychmiast rozwiązać stosunek pracy bez zachowania okresu wypowiedzenia i wręczył pracownikowi stosowne pismo. Wiesław K. nie wyraził zgody na jego przyjęcie, a następnie podarł dokument. W takim przypadku pracodawca powinien sporządzić notatkę służbową opisującą powyższe zdarzenie i razem z oświadczeniem woli o natychmiastowym rozwiązaniu umowy o pracę umieścić w aktach osobowych pracownika.
Faksem i e-mailem
Jeżeli pracodawcy zależy na jak najszybszym rozwiązaniu z pracownikiem umowy o pracę, może wysłać stosowne oświadczenie woli za pomocą faksu lub e-maila. Pracownik nie musi wówczas przychodzić do siedziby firmy ani odbierać listu poleconego. Pracodawca nie musi się obawiać, że taka forma przekazania oświadczenia woli o zakończeniu stosunku pracy nie spowoduje rozwiązania umowy. Wprawdzie pismo wysłane faksem nie spełnia wymogu formy pisemnej, jest kopią dokumentu i nie zawiera własnoręcznego podpisu, jednak zdaniem Sądu Najwyższego doręczenie pracownikowi za pomocą faksu pisma pracodawcy wypowiadającego umowę o pracę jest skuteczne, ale stanowi naruszenie art. 30 par. 3 k.p. (uchwała SN z 2 października 2002 r., III PZP 17/02, OSNP 2003/20/481).
Pracodawca może być również spokojny, że jego oświadcznie woli o rozwiązaniu umowy o pracę wysłane e-mailem będzie miało określony skutek. Musi tylko pamiętać o tym, aby e-mail został opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Certyfikat jest elektronicznym zaświadczeniem, za pomocą którego dane służące do weryfikacji podpisu elektronicznego są przyporządkowane do osoby składającej podpis elektroniczny i umożliwiają identyfikację tej osoby. Wysłanie e-maila bez podpisu elektronicznego będzie również skuteczną choć wadliwą formą zakończenia stosunku pracy.
Kiedy do sądu pracy
Co ma zrobić pracownik, który otrzyma wypowiedzenie czy rozwiązanie umowy o pracę wysłane faksem lub pocztą elektroniczną? Jeżeli zgadza się z oświadczeniem woli pracodawcy, może po prostu poszukać nowej pracy. Pracownik ma również prawo domagać się w sądzie pracy uznania takiego wypowiedzenia czy rozwiązania umowy o pracę za bezskuteczne, żądać przywrócenia do pracy albo zasądzenia na jego rzecz odszkodowania (art. 45 k.p.). W przypadku stwierdzenia przez sąd, że żądanie pracownika o uznaniu wypowiedzenia za bezskuteczne czy też przywrócenie do pracy jest niemożliwe lub niecelowe, pracownik może uzyskać odszkodowanie. Wysokość odszkodowania będzie równa kwocie wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy. Odszkodowanie nie może być niższe od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (art. 471 k.p.). Jeżeli pracownik twierdzi, że nie dotarło do niego oświadczenie woli pracodawcy wysłane faksem czy e-mailem, musi udowodnić przed sądem pracy, że nie miał możliwości zapoznania się z jego treścią. W takiej sytuacji sąd pracy bada, czy istniała realna możliwość zapoznania się przez pracownika z treścią pisma pracodawcy, nie zajmuje się natomiast kwestią, czy faktycznie doszło do poznania treści oświadczenia woli wysłanego przez pracodawcę.
PRZYKŁAD
ROZWIĄZANIE UMOWY FAKSEM
Krzysztof Z. podpisał 1 czerwca 2006 r. umowę na czas nieokreślony. Od 1 sierpnia 2006 r. przebywał na zwolnieniu lekarskim Pracodawca w dniu 2 listopada 2006 r. przesłał pracownikowi faksem, po upływie przewidzianych w art. 53 k.p. okresów ochronnych, oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy bez zachowania okresu wypowiedzenia. Taka forma rozwiązania stosunku pracy będzie jak najbardziej skuteczna.
PRZYKŁAD
OBLICZANIE TERMINU
Pracodawca wysłał w dniu 30 marca 2006 r. do pracownika faksem wypowiedzenie umowy o pracę ze skutkiem na dzień 30 czerwca 2006 r. Jednocześnie tego samego dnia pracodawca wysłał listem poleconym oryginał dokumentu. W tej sytuacji pracownik ma 7 dni na złożenie odwołania do sądu pracy, liczone od dnia odebrania faksu, czyli od 30 marca 2006 r.
ANNA SZEWCZYK
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 30 par. 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
■ Art. 61 i art. 78 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).