Składki nalicza się od podstawy wymiaru, którą w przypadku pracowników jest przychód. Z podstawy tej wyłączone są m.in. nagrody jubileuszowe, zasiłki. Składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie opłaca się również po przekroczeniu tzw. rocznej podstawy wymiaru, która w 2007 roku wynosi 78 480 zł.

Czy od nagród firmowych opłacać składki
Nasza firma działa w Polsce od 1997 roku. Z okazji jubileuszu firmy wypłacamy pracownikom nagrody pieniężne. Wcześniej takich nagród nie wypłacaliśmy. Czy od nagród jubileuszowych powinny być naliczane składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne?
Tak
Z podstawy wymiaru składek, w myśl rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wyłączone są co prawda nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co pięć lat, ale dotyczy to nagród wypłacanych w związku z jubileuszem pracownika, tzn. jego stażem pracy.
Z uwagi na to, że w analizowanej sytuacji nagrody wypłacane są z okazji jubileuszu firmy, stanowią przychód z umowy o pracę i przychód ten nie jest wyłączony z podstawy wymiaru składek. Pracodawca powinien zatem od wypłacanych nagród naliczyć składki na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne.
Podstawa prawna
■ Par. 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.).
Czy płacić składki od zasiłku macierzyńskiego
Jedna z naszych pracownic 5 grudnia urodziła dziecko i nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego. Będziemy jego płatnikiem. Osoba ta w październiku tego roku osiągnęła limit rocznej podstawy wymiaru składek i za listopad jej podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wykazana w raporcie ZUS RCA została obniżona do 0. Czy od kwoty wypłacanego jej w grudniu zasiłku macierzyńskiego powinny być naliczane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe?
Nie
Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostaną uchwalone. W 2007 roku kwota ta wynosi 78 480 zł.
Przy ustalaniu tzw. kwoty granicznej, po osiągnięciu której za ubezpieczonego nie są już opłacane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, należy uwzględnić podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ze wszystkich tytułów, z których ubezpieczony obowiązkowo lub dobrowolnie podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Osoba pobierająca zasiłek macierzyński podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie ma innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń. W sytuacji gdy w 2007 roku osoba ta osiągnęła tzw. kwotę graniczną, to od wypłacanego jej w grudniu zasiłku macierzyńskiego pracodawca nie powinien wykazywać składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Za grudzień płatnik powinien złożyć za nią raport ZUS RCA z kodem tytułu do ubezpieczeń 12 40 XX i wykazać zerową podstawę wymiaru składek i zerowe kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe powinny zostać naliczone od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego w styczniu i następnych miesiącach, jeśli osoba pobierająca zasiłek macierzyński będzie spełniała warunki do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tego tytułu.
Podstawa prawna
■ Art. 6 ust. 1 pkt 19, art. 9 ust. 6, art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).
Czy oskładkować przychód ze zlecenia
W październiku 2007 r. zatrudniliśmy zleceniobiorcę. Z uwagi na to, iż jest studentem i nie ukończył 26 lat, z umowy zlecenia nie został zgłoszony do żadnych ubezpieczeń. Umowa ma trwać do końca roku, a wynagrodzenie jest wypłacane do końca miesiąca. Z tą samą osobą od 1 grudnia zawarliśmy umowę o pracę na pół etatu. Czy od wynagrodzenia z umowy zlecenia za grudzień, które będzie wypłacone 30 grudnia, powinniśmy naliczyć składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne?
Tak
W zakresie ubezpieczeń społecznych za pracownika uważana jest nie tylko osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, ale także osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy praca jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.
W dniu zawarcia umowy zlecenia zleceniobiorca nie był pracownikiem zleceniodawcy. W związku z tym, iż był studentem, który nie ukończył 26 lat, z umowy zlecenia nie podlegał zarówno ubezpieczeniom społecznym, jak i zdrowotnemu.
Od 1 grudnia 2007 r. ze zleceniobiorcą została zawarta dodatkowo umowa o pracę. W konsekwencji od 1 grudnia - od dnia zawarcia umowy o pracę, umowa zlecenia jest w zakresie opłacania składek traktowana jak umowa o pracę.
W imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA składanym za grudzień z kodem tytułu do ubezpieczeń 01 10 XX w podstawie wymiaru składek płatnik powinien wykazać zsumowane wynagrodzenie z umowy o pracę oraz wynagrodzenie z umowy zlecenia wypłacone w grudniu. Od tak ustalonej podstawy powinny zostać naliczone składki na ubezpieczenia społeczne.
Podstawa prawna
■ Art. 8 ust. 2a, art. 18 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).
■ Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 4 grudnia 1998 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących oraz innych dokumentów (Dz.U. nr 149, poz. 982 z późn. zm.).
Czy opłacać składki od kwoty z umowy
Od 7 grudnia zatrudniliśmy zleceniobiorcę. Podlega on obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. Wynagrodzenie zostało określone w wysokości minimalnego i jest płatne do dziesiątego dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. W jakiej wysokości i od jakiej podstawy powinny być naliczone składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za grudzień. Czy naliczyć składki od minimalnego wynagrodzenia?
Nie
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku zleceniobiorcy stanowi przychód otrzymywany z tytułu wykonywania umowy zlecenia, jeżeli odpłatność w umowie została ustalona kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie. Jeżeli odpłatność została ustalona w inny sposób (co w praktyce nie występuje), podstawę stanowi zadeklarowana kwota nie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia. W sytuacji przedstawionej w pytaniu, wynagrodzenie jest ustalone kwotowo, a więc podstawę wymiaru składek będzie stanowił przychód otrzymywany w związku z wykonywaniem umowy.
Z uwagi na powyższe, jeżeli w grudniu zleceniobiorca nie otrzyma wynagrodzenia, w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA składanym za ubezpieczonego za grudzień płatnik wykaże zerową podstawę wymiaru i zerową kwotę składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne. Natomiast w imiennych raportach miesięcznych składanych za zleceniobiorcę w następnych miesiącach płatnik wykaże składki naliczone od faktycznie wypłaconego wynagrodzenia i od kwoty tego wynagrodzenia naliczy i opłaci składki.
Podstawa prawna
■ Art. 18 ust. 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).
Czy naliczyć składki od nagrody rocznej
Na koniec stycznia 2008 r. będziemy wypłacać nagrody roczne za 2007 rok. Czy od nagrody wypłaconej byłemu pracownikowi, z którym umowa o pracę z końcem grudnia zostanie rozwiązana w związku z jego przejściem na emeryturę, powinny być naliczone składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne?
Tak
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych otrzymywany z tytułu stosunku pracy. Z podstawy wymiaru wyłączone jest wynagrodzenie za czas choroby oraz zasiłki. Wolne od składek są również przychody wymienione w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Nagroda jest przychodem ze stosunku pracy, który na podstawie powołanego rozporządzenia nie jest zwolniony od składek.
Z uwagi na powyższe pracodawca ma obowiązek od wypłacanej nagrody naliczyć i odprowadzić składki na ubezpieczenia społeczne oraz w konsekwencji ubezpieczenie zdrowotne. Składki powinny być opłacone zarówno od nagród wypłacanych pracownikom, którzy w dalszym ciągu pracują w zakładzie, jak i tych, z którymi rozwiązano umowę o pracę.
W przypadku byłych pracowników składki powinny być wykazane w składanym za styczeń (jeżeli w tym miesiącu nastąpi wypłata nagrody) imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 XX.
Podstawa prawna
■ Par. 2 ust. 1 pkt 1-32 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.).
■ Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 4 grudnia 1998 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących oraz innych dokumentów (Dz.U. nr 149, poz. 982 z późn. zm.).
MICHAŁ JAROSIK