Renta jest źródłem przychodu podlegającym PIT. Tego typu dochody za 2007 rok należy rozliczyć w rocznym zeznaniu składanym do 30 kwietnia 2008 r. Niektóre renty, np. renty wojenne, są jednak z podatku zwolnione.
Przepisy ustawy o PIT określają, że źródłem przychodów jest m.in. renta. Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Oznacza to, że podatnik, któremu wypłacana jest renta, osiąga przychody, które należy opodatkować i wykazać w rozliczeniu z fiskusem.
PRZYKŁAD: RENTA PO ZMARŁYM MĘŻU
Podatniczka otrzymuje z Francji świadczenie rentowe po zmarłym mężu, który był we Francji ubezpieczony na podstawie przepisów prawa cywilnego. Renta została przyznana w związku z utratą przez męża zdrowia i całkowitej niezdolności do pracy. Podatniczka wystąpiła z pismem do płatnika Poczty Polskiej o zaprzestanie poboru podatku ze względu na zwolnienie otrzymanych dochodów na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o PIT. Płatnik jednak zażądał decyzji właściwego organu podatkowego. Czy otrzymywane świadczenie jest zwolnione z podatku?
Nie. Wolne od podatku są odszkodowania otrzymane w postaci renty na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość. Odszkodowanie dotyczy konkretnie osoby poszkodowanej, a więc w omawianym przypadku męża podatniczki. W art. 21 ustawy o PIT nie ma wskazania, że takie dochody po mężu są zwolnione z opodatkowania. W związku z tym wypłacone podatniczce świadczenia podlegają opodatkowaniu pit.
Rozliczenie roczne
Jeśli jedynym źródłem przychodów jest renta i chce on rozliczyć się z urzędem skarbowym samodzielnie, musi złożyć PIT-37. Natomiast, gdy poza rentą uzyskuje inne dochody, np. z działalności gospodarczej, wtedy rozliczenia rocznego należy dokonać na PIT-36. Do samodzielnego (dla opodatkowanych według skali) rozliczenia renty konieczne będzie uzyskanie od organu rentowego informacji o wypłacanym świadczeniu PIT-11A.
PRZYKŁAD: ZALEGŁE ŚWIADCZENIE RENTOWE
W styczniu 2003 roku Zus nie przyznał podatnikowi renty inwalidzkiej, więc podatnik przekazał sprawę do sądu pracy. Z kolei sąd przyznał mu prawo do świadczenia rentowego za okres od 1 stycznia 2003 r. do 30 czerwca 2006 r. ZUS wypłacił jednorazowo to świadczenie w roku 2006. Od przyznanej podatnikowi renty ZUS wyliczył i potrącił zaliczki na podatek oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Czy zaległe świadczenie rentowe podlega opodatkowaniu w całości w roku podatkowym, w którym nastąpił przychód, czy za każdy rok odrębnie?
Przyznane podatnikowi świadczenie rentowe stanowi źródło przychodu roku 2006, ponieważ nie jest istotne, za jaki okres świadczenie przysługuje, ale moment, kiedy zostało wypłacone bądź postawione do dyspozycji. Wypłacona jednorazowo za okres trzech lat renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy nie może zostać uwzględniona w zeznaniach za lata: 2003, 2004, 2005 i 2006, ale stanowi w całości przychód roku 2006. Zatem otrzymane z ZUS świadczenie rentowe podatnik powinien wykazać wraz z innymi przychodami uzyskanymi w roku 2006 w rocznym zeznaniu podatkowym za ten rok.
Rozliczenia rocznego renty można dokonać także za pośrednictwem organu wypłacającego rentę. Organy rentowe, podobnie jak pracodawcy, są zobowiązane, w terminie do końca lutego, po upływie roku podatkowego, sporządzić i przekazać roczne obliczenie podatku podatnikom uzyskującym dochód z emerytur i rent, rent strukturalnych, rent socjalnych, świadczeń przedemerytalnych i zasiłków przedemerytalnych oraz urzędowi skarbowemu. Organ rentowy rozliczający podatnika składa PIT-40A.
Zwolnienia podatkowe
Wypłacane renty mogą mieć różny charakter. Mogą to być renty: inwalidzkie, wypadkowe, wojenne, związane z niezdolnością do pracy. Również ich wypłata może przybierać różne formy. Czasem są to świadczenia jednorazowe, czasem okresowe. Takimi świadczeniami będą np. renty inwalidzkie otrzymane w związku z chorobą zawodową. Takie świadczenia nie są zwolnione z PIT.
Od charakteru wypłacanego świadczenia będą zależały obowiązki podatkowe. Niektóre z nich podlegają opodatkowaniu, inne mogą być z podatku zwolnione. Rent zwolnionych z podatku nie trzeba wykazywać w zeznaniu rocznym.
Wolne od podatku dochodowego są m.in.: renty przyznane na podstawie odrębnych przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin; odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość; dodatki do rent rodzinnych dla sierot zupełnych, wypłacone na podstawie odrębnych przepisów; otrzymywane z zagranicy: renty inwalidzkie z tytułu inwalidztwa wojennego, renty wypadkowe osób, których inwalidztwo powstało w związku z przymusowym pobytem na robotach w III Rzeszy Niemieckiej w latach 1939-1945; renty wypłacone osobom represjonowanym i członkom ich rodzin, przyznane na zasadach określonych w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.
Równie popularnymi wypłatami rentowymi poza świadczeniami inwalidzkimi są renty wypadkowe.
Świadczenia wypadkowe
Załóżmy, że towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaca podatnikowi rentę wyrównawczą z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobistych, na skutek wypadku samochodowego. Wysokość przyznanej renty wyliczana jest w oparciu o publikacje GUS przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej z ostatniego kwartału, zwiększone wskaźnikiem 1,5 i zmniejszone o otrzymywaną rentę lub emeryturę z ZUS.
W takim przypadku renta wyrównawcza nie podlega opodatkowaniu. Samo świadczenie w postaci renty wyrównawczej nie zostało opodatkowane - od tego świadczenia nie jest pobierany przez towarzystwo ubezpieczeniowe podatek.
Renty strukturalne
Omawiając opodatkowanie rent, warto jeszcze wspomnieć o rentach strukturalnych. Ten aspekt również omówmy na przykładzie. Podatniczka otrzymuje rentę strukturalną, przyznaną na mocy decyzji kierownika biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Renta finansowana jest w 80 proc. z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej i w 20 proc. z budżetu państwa. Agencja przekazuje co miesiąc podatniczce należną kwotę renty bez potrącania zaliczek na podatek dochodowy. Nie przesyła także informacji o dochodach uzyskanych od organu rentowego PIT-11A.
Przepisy ustawy o PIT określają, że wolne od podatku dochodowego są dochody otrzymane przez podatnika, jeżeli:
a) pochodzą od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy, w tym ze środków programów ramowych badań, rozwoju technicznego i prezentacji Unii Europejskiej i z programów NATO, przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra lub agencje rządowe, w tym również w przypadkach, gdy przekazanie tych środków jest dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej pomocy oraz
b) podatnik bezpośrednio realizuje cel programu finansowanego z bezzwrotnej pomocy; zwolnienie nie ma zastosowania do dochodów osób fizycznych, którym podatnik bezpośrednio realizujący cel programu zleca - bez względu na rodzaj umowy - wykonanie określonych czynności w związku z realizowanym przez niego programem.
Ponadto wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane od agencji rządowych, jeżeli agencje te otrzymały środki na ten cel z budżetu państwa.
Ważne!
Przez emeryturę lub rentę rozumie się łączną kwotę świadczeń emerytalnych i rentowych wraz ze wzrostami i dodatkami, z wyłączeniem dodatków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz dodatków dla sierot zupełnych do rent rodzinnych
Zatem środki otrzymane przez podatniczkę w postaci renty strukturalnej zwolnione są z podatku dochodowego od osób fizycznych w części finansowanej z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT, natomiast w części finansowanej z budżetu państwa na mocy art. 21 ust. 1 pkt 47c ustawy o PIT.
PRZYKŁAD: OPODATKOWANIE RENTY Z NIEMIEC
Na konto podatnika przekazywana jest renta z Federalnego Zakładu Ubezpieczeń dla Pracowników Umysłowych w Niemczech. Czy podlega ona opodatkowaniu w Polsce?
Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania w Polsce, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).
Zgodnie z umową między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku emerytury i podobne świadczenia lub renty, otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w umawiającym się państwie z drugiego umawiającego się państwa, podlegają opodatkowaniu tylko w tym pierwszym państwie. Bez względu na cytowane postanowienia płatności otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w jednym umawiającym się państwie z obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych drugiego umawiającego się państwa podlegają opodatkowaniu tylko w tym drugim państwie.
Otrzymywana przez klienta podatnika renta przyznana została przez Federalny Zakład Ubezpieczenia Pracowników Umysłowych (Bundesversicherungsanstalt für Angestellte) i zgodnie z art. 18 ust. 2 umowy podlega opodatkowaniu tylko w Niemczech.
30 kwietnia 2008 r. mija termin złożenia rocznego PIT za 2007 rok przez podatników otrzymujących rentę i rozliczających się z fiskusem samodzielnie
Ewa Matyszewska
Podstawa prawna
■ Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).