Opłacanie obowiązkowych składek ubezpieczeniowych lub dodatkowych ubezpieczeń ma wpływ na rozliczenia podatkowe. Niektóre wpłaty będą przychodem dla pracownika, a kosztem dla pracodawcy. W zależności od rodzaju opłacanego ubezpieczenia, konieczne będzie opłacenie podatku. Czasem takie składki będą zwolnione z PIT.

Czy składka będzie przychodem z pracy
Mój pracodawca zawarł z towarzystwem ubezpieczeniowym umowę ubezpieczenia na życie, w której wskazano, że ubezpieczającym jest pracodawca, a ubezpieczonym jestem ja. Pracodawca dokonuje opłaty składki. Czy opłacana przez pracodawcę kwota stanowi dla mnie przychód ze stosunku pracy?
Tak
Przychodem pracownika zatrudnionego na umowę o pracę nie jest tylko otrzymane wynagrodzenie, ale również inne formy przysporzeń majątkowych, z których pracownik uzyskuje korzyści finansowe w swoim majątku. Do takich przysporzeń majątkowych należy m.in. opłacana przez pracodawcę składka ubezpieczeniowa w związku z zawarciem umowy ubezpieczeniowej dla pracowników.
W związku z tym wartość opłacanej jako osobie zatrudnionej na umowę o pracę przez pracodawcę zryczałtowanej kwoty opłaty za ryzyko jest nieodpłatnym świadczeniem i stanowi przychód ze stosunku pracy w momencie poniesienia tego świadczenia przez pracodawcę, a więc w momencie jej zapłaty. Jeżeli opłata za ryzyko płacona będzie w okresach np. miesięcznych, to przychód będzie powstawał odrębnie w każdym z tych okresów.
Podstawa prawna
■ Art. 11, art. 12 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy można odliczać zapłacone składki
Uzyskałem dochody z pracy w Polsce oraz w Norwegii. Składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne od dochodów norweskich zostały odprowadzone do ZUS i NFZ w Polsce. Czy możliwe jest pomniejszenie dochodu o składki na ubezpieczenie społeczne oraz odliczenie od podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne?
Tak
Zarówno składki na ubezpieczenia społeczne, jak i zdrowotne podlegają odliczeniu, pod warunkiem że zostały zapłacone do polskiego systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych i podstawą wymiaru nie są dochody (przychody) wolne od podatku na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz że podstawa wymiaru nie jest dochodem, od którego zaniechano poboru podatku na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej.
Dochód uzyskany w Polsce, jak też w Norwegii nie jest zwolniony z opodatkowania ani nie zaniechano poboru podatku od tych dochodów. Wobec tego potrącone i pobrane przez pracodawcę z opodatkowanych w Norwegii wynagrodzeń, składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne odprowadzone do polskiego systemu ubezpieczeń na podstawie odrębnych przepisów podlegają odliczeniu odpowiednio od dochodu i od podatku.
Podstawa prawna
■ Art. 3, art. 26, art. 27b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy firma będzie płatnikiem od zasiłków
Czy od wypłacanych zleceniobiorcom zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego spółka może pobierać zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych i wypłacać te zasiłki po potrąceniu podatku, po czym wykazywać je w informacji PIT-11?
Nie
Za przychody z innych źródeł uważa się m.in. zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego. Jednak przepisy nie nakładają obowiązków płatnika na podmioty wypłacające takie zasiłki z jednym wyjątkiem - osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej są zobowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy. W omawianym przypadku spółka nie jest zakładem pracy dla osób otrzymujących zasiłki, lecz łączą ją z nimi umowy zlecenia. Dochody z tytułu umów zleceń stanowią dochody z działalności wykonywanej osobiście.
W konsekwencji na spółce nie ciążą obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu wypłacania zleceniobiorcom zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, ale ma ona obowiązek wykazać te dochody na informacji według wzoru PIT-8C.
Podstawa prawna
■ Art. 13, art. 20 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy można uwzględnić zagraniczne składki
Czy składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne odprowadzane w Portugalii mogą być odliczane od podatku w Polsce?
Nie
Za dochód ze stosunku pracy uważa się uzyskane w ciągu miesiąca przychody oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez płatnika, po odliczeniu kosztów uzyskania oraz po odliczeniu potrąconych przez płatnika w danym miesiącu składek na ubezpieczenie społeczne. Jednak chodzi tu o składki określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych zapłaconych w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących oraz potrąconych w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika.
Zatem w celu uznania, że możliwe jest pomniejszenie podstawy opodatkowania o składki na ubezpieczenie społeczne muszą być to składki określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Składki te jako opłacane na podstawie portugalskich przepisów nie są takimi składkami, a więc nie mogą pomniejszać podstawy opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych.
Podstawa prawna
■ Art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy dodatkowa składka może być kosztem
Prowadzę działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych oraz gospodarstwo rolne, płacąc składkę KRUS. Czy wartość dodatkowej składki na Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego należy zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu prowadzonej działalności gospodarczej?
Tak
Kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w przepisach, jako niemogące stanowić kosztów podatkowych. Wszystkie poniesione wydatki są kosztami, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z przychodami tego typu, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu, nie wyłączając tych, które związane są pośrednio z uzyskiwanymi przychodami, a mianowicie z funkcjonowaniem źródła przychodów.
Dodatkowa składka z tytułu ubezpieczenia społecznego rolników wynika z faktu, że oprócz działalności rolniczej podatnik prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. A zatem w przypadku nieprowadzenia działalności gospodarczej obowiązek zapłaty dodatkowej składki nie wystąpiłby.
Przy tak rozumianym pojęciu kosztów w ujęciu podatkowym należy stwierdzić, że poniesione wydatki związane z podwyższeniem składki (dodatkowa składka) na ubezpieczenie społeczne rolników, w części, która odnosi się do prowadzonej pozarolniczej działalności, tj. z nią związana, stanowią koszt uzyskania przychodów. Zatem dodatkowa zapłata składki jako pozostająca w związku przyczynowo-skutkowym z działalnością gospodarczą stanowi koszt uzyskania przychodu z tego źródła od momentu jej płacenia, tj. przyporządkowując koszt danego roku do przychodu danego roku.
Podstawa prawna
■ Art. 22, art. 23 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy składkę dobrowolną można odliczyć
Czy opłacone w 2006 roku składki na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, w oparciu o zawartą umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia, z tytułu wykonywanej umowy o dzieło mogą być odliczone od podatku?
Tak
Podatek dochodowy w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia - obniżenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku na podstawie art. 21, art. 52 i art. 52a ustawy o PIT oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Wśród osób podlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego przepisy nie wymieniają osób wykonujących pracę na podstawie umowy o dzieło. Jednak osoba taka może ubezpieczyć się dobrowolnie na podstawie pisemnego wniosku złożonego w NFZ, jeżeli ma miejsce zamieszkania w Polsce. Ustawodawca nie uzależnia możliwości odliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne od tego, czy są to składki opłacone obowiązkowo, czy też dobrowolnie. Składki z tytułu dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego podlegają odliczeniu od podatku należnego, jeżeli objęcie osoby fizycznej ubezpieczeniem zdrowotnym, jak również określenie wysokości składki nastąpiło zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia. Odliczeniu od podatku podlegają składki faktycznie zapłacone w danym roku podatkowym w wysokości 7,75 proc. podstawy wymiaru składki. Wobec tego opłacone w roku podatkowym składki na ubezpieczenie zdrowotne na podstawie umowy dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego zawartej z Narodowym Funduszem Zdrowia podlegają odliczeniu od podatku dochodowego.
Podstawa prawna
■ Art. 27b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
■ Art. 66, art. 68 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. nr 210, poz. 2135 z późn. zm.).
Opracowała Ewa Matyszewska