Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy jest przychodem pracownika i podlega PIT. Natomiast zwrócone pracownikowi koszty związane z odwołaniem go z urlopu są zwolnione z podatku.

Źródłem przychodów jest m. in. stosunek pracy. Wynika to z art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm., nazywana dalej ustawą o PIT).
Przychody do rozliczenia
Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Tak stanowią bowiem przepisy art. 12 ust. 1 ustawy o PIT.
Warto jeszcze podkreślić, że przychodami, z określonymi zastrzeżeniami wynikającymi z ustawy, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Jest to zgodne z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Czasami zdarza się, że pracodawca wypłaca pracownikom ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Otóż taki ekwiwalent jest przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o PIT. Oznacza to, że od dokonanej wypłaty, zgodnie z art. 31 ustawy o PIT, pracodawca powinien pobrać zaliczkę na podatek dochodowy.
Prawo do wypoczynku
Niekiedy jednak bywa tak, że pracownik otrzymuje urlop, wyjeżdża na wypoczynek, lecz zostaje z niego odwołany. Przypomnijmy, że najważniejsze przepisy dotyczące urlopów znajdują się przede wszystkim w ustawie z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Zgodnie z przepisami zawartymi w art. 152 kodeksu, pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Istotne jest to, że pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu.
W wielu zakładach pracy ustalane są plany urlopów. Pracownicy mogą więc określić, w jakim terminie zamierzają udać się na wypoczynek. Po uzgodnieniu z kierownictwem firmy terminu urlopu, wielu pracowników wykupuje wczasy, wycieczki lub rezerwuje miejsca w hotelach. Jeszcze więc przed wyjazdem osoby te ponoszą wydatki związane z przyszłym wypoczynkiem.
Odwołanie z urlopu
Uzyskanie zgody pracodawcy na urlop oraz wykupienie wczasów czy wycieczki nie musi jednak oznaczać, że pracownik wyjedzie na wypoczynek i w całości go wykorzysta w ustalonym wcześniej terminie. Niekiedy w firmach powstają bowiem nieprzewidziane sytuacje wymagające obecności niektórych pracowników, w tym również tych, którzy zamierzali skorzystać z urlopu lub już zdążyli wyjechać na wypoczynek. Pracodawcy mają wtedy prawo powiadomić pracowników, że nie będą mogli skorzystać z urlopu w ustalonym terminie, gdyż w tym czasie są potrzebni w firmie. Kodeks pracy daje bowiem pracodawcom takie możliwości. Jak wynika z art. 167 par. 1 kodeksu, pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu.
Poniesione koszty
Pracownik, który poniósł wydatki związane z urlopem, np. na zakup biletów czy wczasów, a potem musiał stawić się w pracy, często nie ma szans na odzyskanie pieniędzy. Nie oznacza to jednak, że taka osoba poniesie finansową stratę z powodu niespodziewanego odwołania z urlopu. Regulacje zawarte w art. 167 par. 2 kodeksu pracy stanowią, że pracodawca jest zobowiązany do pokrycia kosztów poniesionych przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu.
Wniosek o zwrot wydatków
Pracownik powinien sam wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o zwrot kosztów odwołania z urlopu. We wniosku trzeba dokładnie przedstawić wszystkie okoliczności dotyczące np. wyjazdu na wypoczynek oraz odwołania z urlopu. Trzeba również załączyć np. bilety czy faktury dokumentujące pobyt w hotelu.
Rekompensata bez podatku
Zwrot wcześniej poniesionych kosztów nie podlega opodatkowaniu. Należy go bowiem traktować jako szczególnego rodzaju odszkodowanie, jakie otrzymuje pracownik w związku z tym, że nie mógł skorzystać z urlopu, mimo że poniósł koszty z tego tytułu. Co do zasady odszkodowania są zwolnione z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Dotyczy to jednak odszkodowań, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. W przypadku rekompensat za zapłacone, lecz niewykorzystane wyjazdy urlopowe takimi odrębnymi przepisami będą wspomniane już regulacje kodeksu pracy. Określają one bowiem zasady zwrotu kosztów poniesionych przez pracowników. Należy podkreślić, że kwota zwrotu zwolnionego z podatku nie powinna przekraczać tej, którą wcześniej poniósł pracownik, np. wykupując w biurze turystycznym wakacyjny wyjazd. Od kwoty w takiej wysokości pracodawca zatem nie powinien potrącać zaliczek na podatek dochodowy.
Wystąpienie do urzędu
Jeżeli jednak zdarzy się, że pracodawca pobierze zaliczkę, to w takiej sytuacji pracownik może bezpośrednio wystąpić do urzędu skarbowego i domagać się zwrotu nadpłaty, korzystając z możliwości, jakie stwarza przepis art. 75 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Według tego przepisu, jeżeli podatnik kwestionuje zasadność pobrania przez płatnika podatku albo wysokość pobranego podatku, to może złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku.
Ważne!
Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. Pracodawca jest obowiązany pokryć koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu
Pracodawca, który z ważnych przyczyn odwoła pracownika z urlopu, jest obowiązany pokryć bezpośrednie koszty poniesione w związku z tym odwołaniem. Podstawą zwrotu jest wniosek złożony przez pracownika.
Krzysztof Tomaszewski
Podstawa prawna
■ Art. 10, 11, 12, 21 i 31 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
■ Art. 152 i 167 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
■ Art. 75 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
Odwołanie z urlopu / DGP
Wniosek o zwrot kosztów / DGP