Nie każde nieszczęśliwe zdarzenie zostanie uznane za wypadek w drodze do pracy lub z pracy. Warto wiedzieć, kiedy tak będzie i jakie świadczenia przysługują pracownikowi, który takiemu wypadkowi uległ.

Czy przed zasiłkiem przysługuje wynagrodzenie
Uległam wypadkowi w drodze do pracy i już ponad miesiąc jestem na zwolnieniu lekarskim. Wcześniej nie chorowałam. Koleżanka pracująca w dziale kadr powiedziała mi, że od pierwszego dnia niezdolności do pracy otrzymam zasiłek chorobowy. Czy pracodawca nie powinien wypłacić mi najpierw wynagrodzenia chorobowego przewidzianego w kodeksie pracy?
Tak Najpierw należy zwrócić uwagę, że pojęcia wypadku w drodze do pracy lub z pracy i wypadku przy pracy nie są tożsame. Pierwsze definiuje ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i odwołująca się do niej ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a drugie ustawa o świadczeniach pieniężnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. W przypadku wypadku w drodze do pracy lub z pracy osobie ubezpieczonej, która jemu uległa, przysługują świadczenia z ubezpieczenia chorobowego. Natomiast w razie wypadku przy pracy - z ubezpieczenia wypadkowego. Należy przypomnieć, że do 31 grudnia 2002 r. wypadek w drodze do pracy lub z pracy uprawniał do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.
Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy pracownik ma najpierw prawo przez 33 dni w ciągu roku kalendarzowego do 100 proc. wynagrodzenia przewidzianego w art. 92 kodeksu pracy. Od 34 dnia niezdolności do pracy przysługuje mu zasiłek chorobowy w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. W przypadku natomiast wypadku przy pracy wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje, a od pierwszego dnia wypłaca się zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego.
Błędna informacja udzielona przez pani koleżankę wynika zapewne z faktu, że nie rozróżnia ona dwóch rodzajów wypadków, za które przysługują odrębne świadczenia albo nie dostrzegła ona wspomnianej wyżej zmiany regulacji.
Podstawa prawna
■ Art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
■ Art. 3 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).
■ Art. 57b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
■ Art. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.).
Czy zasiłek chorobowy przysługuje bez wyczekiwania
Przez ponad cztery miesiące od utraty zatrudnienia szukałam kolejnej pracy. Trzeciego dnia od zawarcia umowy o pracę uległam wypadkowi przy wysiadaniu z tramwaju, jadąc rano do pracy. Czy mimo tak krótkiego stażu pracy otrzymam zasiłek chorobowy? Nadmieniam, że w tym roku korzystałam ze zwolnienia przez 42 dni.
Tak W przedstawionej sytuacji, mimo że pani tak krótko podlegała ubezpieczeniu chorobowemu (od pracowników do nabycia prawa do zasiłku wymagane jest podleganie nieprzerwanie przez 30 dni ubezpieczeniu chorobowemu), otrzyma pani zasiłek, bowiem gdy niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy, zasiłek przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia - bez tzw. okresu wyczekiwania na zasiłek.
Podstawa prawna
■ Art. 4 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).
Czy każde nieszczęśliwe zdarzenie jest wypadkiem
Moja żona po zakończeniu pracy pojechała do swojej koleżanki. Mieszka ona niedaleko jej pracy, w odległości dwóch przystanków tramwajowych, ale w zupełnie innym kierunku niż nasz dom. Żona wracając od koleżanki, przy wsiadaniu do tramwaju pośliznęła się i złamała nogę. Czy to nieszczęśliwe zdarzenie, jakie przytrafiło się mojej żonie, zostanie uznane za wypadek w drodze z pracy? Pytam, bo z tego co się dowiedziałem, ma to duże znaczenia dla otrzymania świadczeń.
Nie Zdarzenia, jakiemu uległa pana żona, nie można uznać za wypadek w drodze z pracy. By zdarzenie zostało uznane za taki wypadek, musi łącznie spełnić następujące przesłanki: być nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, nastąpić w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia chorobowego. Wymagane jest także, by droga do lub z miejsca zatrudnienia była najkrótsza i nie została przerwana. Warto jednak zapamiętać, że przerwanie drogi nie stanowi przeszkody do uznania zdarzenia za wypadek w drodze do lub z pracy, pod warunkiem że przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nieprzekraczał granic potrzeby. Przeszkodą do uznania zdarzenia za wypadek w drodze do (z) pracy nie jest również wybranie przez poszkodowanego drogi dłuższej (nie najkrótszej), jeżeli wybór ten jest wynikiem dogodności komunikacyjnej.
Z uwagi na to, że pana żona udała się po pracy w innym (przeciwnym) kierunku od miejsca zamieszkania, jej droga z pracy nie była najkrótsza i najdogodniejsza ze względów komunikacyjnych. Nie była także nieprzerwana, a przerwy na odwiedziny koleżanki nie można traktować jako życiowo uzasadnionej.
Podstawa prawna
■ Art. 57b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
Czy przysługuje renta za wypadek
Mój syn ma 24 lata i od sześciu miesięcy jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Jest to jego pierwsza praca, której szukał przez ponad rok. Po tygodniu wykonywania pracy syn, wracając z pracy, uległ bardzo poważnemu wypadkowi komunikacyjnemu. Wypadek ten został uznany za wypadek w drodze z pracy. Mimo prawie sześciomiesięcznego leczenia jest on wciąż niezdolny do pracy, co zostało potwierdzone orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS o niezdolności do pracy. Czy mój syn ma szansę na rentę mimo tak krótkiego stażu pracy?
Tak Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że pani syn spełnia warunki wymagane do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Został on uznany za niezdolnego do pracy i niezdolność powstała w określonym przez wymienioną ustawę czasie - w okresie ubezpieczenia (syn był zatrudniony na podstawie umowy o pracę). Gdyby niezdolność do pracy pani syna nie była skutkiem wypadku w drodze z pracy, nie nabyłby on prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Nie spełniłby bowiem warunku dotyczącego udowodnienia w określonym wymiarze okresów składkowych i nieskładkowych - jeżeli niezdolność do pracy powstaje w wieku 24 lat konieczne jest udowodnienie okresów składkowych i nieskładkowych wynoszących łącznie trzy lata. Natomiast od osoby, której niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, nie wymaga się udowodnienia okresu składkowego i nieskładkowego w powyższym wymiarze.
Podstawa prawna
■ Art. 57 i 57a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
Czy odmowę uznania wypadku trzeba uzasadnić
Pracodawca odmówił uznania nieszczęśliwego zdarzenia, jakiemu uległem w drodze do pracy, za wypadek w drodze do pracy. Czy powinien on uzasadnić swoje stanowisko?
Tak Poszkodowany, który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy, musi zawiadomić o tym zdarzeniu swojego pracodawcę. Musi to uczynić niezwłocznie albo po ustaniu przeszkód uniemożliwiających niezwłoczne zawiadomienie. Na pracodawcy z kolei spoczywa obowiązek sporządzenia karty wypadku po ustaleniu okoliczności i przyczyn zdarzenia. Jeśli pracodawca odmawia uznania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy musi swoje stanowisko uzasadnić.
Podstawa prawna
■ Par. 5 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania (Dz.U. nr 237, poz. 2015).
Czy po zasiłku możliwe jest świadczenie rehabilitacyjne
W związku z wypadkiem w drodze do pracy od 86 dni pobieram 100-proc. zasiłek chorobowy. Czy po wykorzystaniu prawa do zasiłku mogę strać się o świadczenie rehabilitacyjne?
Tak Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby, nie dłużej jednak niż przez 182 dni. Jeżeli ubezpieczony, po wyczerpaniu zasiłku chorobowego, jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy, przysługuje mu świadczenie rehabilitacyjne. Jest ono wypłacane przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. Oceny niezdolności do pracy, mającej wpływ na przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego, dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Podstawa prawna
■ Art. 18, 19 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).
Czy nietrzeźwy wypadkowicz dostanie świadczenia
Nasz pracownik, mimo że skończył pracę o godzinie 16.30, opuścił teren zakładu dopiero po 20.00. Pił razem z kolegami alkohol. Gdy wracał do domu, został potrącony przez samochód i doznał bardzo poważnych obrażeń. Czy wypadek, jakiemu uległ, może być uznany za wypadek w drodze z pracy?
Nie Wypadek, jakiemu uległ pracownik, był zdarzeniem nagłym, spowodowanym przyczyną zewnętrzną. Aby jednak uznać zdarzenie za wypadek w drodze z pracy, konieczne jest także, aby, jak nazwa wskazuje, nastąpił on w drodze z pracy. Picie alkoholu w zakładzie pracy powoduje zerwanie związku z pracą. W konsekwencji droga, jaką po opuszczeniu zakładu pracy przebywał pracownik w stanie nietrzeźwym i podczas której doznał urazów, nie jest drogą z pracy do domu, a wypadek, jakiemu uległ, nie jest wypadkiem w drodze z pracy. Pracownik taki nie otrzyma w związku z powyższym świadczeń z tytułu wypadku w drodze z pracy.
Podstawa prawna
■ Art. 57b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
■ Art. 3 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).
Czy liczyć zasiłek od miesięcznej pensji
Nasza pracownica 15 maja (w pierwszym miesiącu pracy) uległa wypadkowi w drodze do pracy. W tym roku kalendarzowym miała za 33 dni wypłacone wynagrodzenie chorobowe. Czy powinniśmy wypłacić jej zasiłek chorobowy, a jeśli tak, jak obliczyć jego wysokość?
Tak Zasiłek chorobowy w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru będzie przysługiwał pracownicy, gdyż osoby, które uległy wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy nabywają prawo do zasiłku od pierwszego dnia ubezpieczenia. Z umowy o pracę wynika, że pracownica ma otrzymywać wynagrodzenie zmienne.
W analizowanej sytuacji w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego należy uwzględnić przychód za maj, po uzupełnieniu i odliczeniu składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe sfinansowanych przez pracownicę. Z uwagi, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie przekroczyła w tym roku kwoty rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, która obecnie wynosi 78 480 zł, przychód pracownicy za maj trzeba pomniejszyć o kwotę odpowiadającą 18,71 proc. (9,76 proc. + 6,5 proc. + 2,45 proc.) tego przychodu. Przychód za maj należy obliczyć poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni, w których zostało ono osiągnięte i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownica była zobowiązana przepracować w tym miesiącu.
Podstawa prawna
■ Art. 4, 11, 37 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).
MONIKA BUGAJ-WOJCIECHOWSKA