Pracodawca rozwiązał z zatrudnionym umowę o pracę, a ten następnie założył organizację związkową, został członkiem komitetu założycielskiego i jest wskazany jako pracownik chroniony przed zwolnieniem. Czy taka ochrona działa w każdej sytuacji?
Pracownik wskazany przez komitet założycielski lub zarząd organizacji związkowej jest chroniony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy pracę. Ochrona ta może być jednak uchylona np. jeśli powołanie organizacji związkowej ma na celu wyłącznie obronę pracownika przed dokonanym wypowiedzeniem. Nie zawsze jest też chroniony przed zwolnieniem pracownik, który w trakcie okresu wypowiedzenia zostaje powołany do władz związku i wskazany jako osoba broniona przed zwolnieniem. Wybór pracownika do władz związku pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (art. 8 k.p.), jeśli został dokonany wyłącznie w celu obrony przez dokonanym już wypowiedzeniem (wyrok Sądu Najwyższego z 22 grudnia 1998 r., I PKN 509/98).
W takiej sytuacji pracownik nie będzie korzystał z ochrony i zwolnienie go z pracy będzie zgodne z prawem. Pracodawca powinien w razie sporu wykazać, że np. pracownicy działali w zmowie albo w inny sposób dokonali manipulacji jedynie w celu uchronienia jednego lub kilku z nich przed zwolnieniem.
Aby móc powołać się na zasady współżycia społecznego i uchylić ochronę związkowca, pracodawca sam powinien przestrzegać przepisów dotyczących wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę. Oznacza to, że powinien podać prawdziwą, a przede wszystkim uzasadnioną przyczynę rozwiązania umowy, a nie zwolnić pracownika dlatego, że ten założył związek. Musi też pamiętać, aby zapytać organizację związkową o zgodę na rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia, nawet jeśli podejrzewa, że będzie ona negatywna. Jeżeli pracodawca postępuje zgodnie z przepisami, a pracownik broni się przed zwolnieniem, np. wstępując do władz związku, można powołać się na art 8 k.p., który pozbawi zatrudnionego ochrony związkowej.
Za niedopuszczalne uznał SN pozbawienie pracownika prawa ochrony przed wypowiedzeniem umowy, w sytuacji gdy została ona wypowiedziana z naruszeniem przepisów prawa przy braku przyczyn wypowiedzenia (III PK 335/06).