To, ile dni w danym roku pracownik będzie wypoczywał, zależy od przysługującego mu wymiaru urlopu. Ten zaś zależy przede wszystkim od ogólnego stażu pracy pracownika. Znaczenie ma też wymiar jego etatu oraz to, czy jest to jego pierwszy urlop w karierze zawodowej czy kolejny.

Wymiar urlopu wypoczynkowego zależy od tzw. ogólnego stażu pracy pracownika i wynosi: • 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż dziesięć lat, • 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej dziesięć lat. Przy ustalaniu wymiaru urlopu brane są pod uwagę wszystkie okresy zatrudnienia danego pracownika. A więc nie tylko okres zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy, ale wszystkie okresy poprzedniego zatrudnienia. Bez znaczenia jest sposób ustania stosunku pracy, przerwy w pracy, jak również to, w jakim wymiarze czasu pracy pracownik był zatrudniony w poprzednich firmach.

PRZYKŁAD: OKRESY ZATRUDNIENIA TRZEBA SUMOWAĆ Pracownik pracował w firmie meblarskiej przez sześć lat i odszedł za porozumieniem stron. Potem pracował w pralni. Po trzech latach został z niej zwolniony dyscyplinarnie. Przez rok prowadził własną firmę. Później wrócił do swojego starego zakładu pracy, gdzie przez dwa lata był zatrudniony na pół etatu na podstawie umowy na czas określony. Kiedy ta umowa rozwiązała się, zatrudnił się w zakładzie usługowym. Rozpoczynając pracę w zakładzie usługowym, pracownik ten legitymował się – dla celów urlopowych – 11-letnim ogólnym stażem pracy – dlatego miał prawo do 26-dniowego urlopu wypoczynkowego. Okresu prowadzenia działalności gospodarczej nie zalicza się bowiem do okresu zatrudnienia, od którego zależy wymiar urlopu.

W przypadku jednoczesnego pozostawania w dwóch lub więcej stosunkach pracy wliczeniu podlega także okres poprzedniego niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem drugiego lub kolejnego stosunku pracy.

PRZYKŁAD: PRACA NA DWÓCH ETATACH Pracownik pracował w szkole jako woźny przez pięć lat. Potem zatrudnił się w prywatnej spółce jako konserwator sprzętu. W trzecim roku pracy w spółce podjął dodatkową pracę w firmie kurierskiej na pół etatu. Firma kurierska, ustalając do celów urlopowych okres zatrudnienia tego pracownika, musi zsumować okres zatrudnienia w szkole (pięć lat) oraz dwa lata zatrudnienia w spółce przypadający przed nawiązaniem z tym pracownikiem umowy.



Okresy nauki

Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia: • zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż trzy lata, • średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż pięć lat, • średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – pięć lat, • średniej szkoły ogólnokształcącej – cztery lata, • szkoły policealnej – sześć lat, • szkoły wyższej – osiem lat. Warunkiem zaliczenia wymienionych okresów nauki jest jej ukończenie w danej szkole. Chodzi tu o ukończenie danego typu szkoły potwierdzone świadectwem, dyplomem czy uzyskaniem tytułu zawodowego. Okresy nauki nie podlegają sumowaniu. Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bądź okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, bądź okres nauki, zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.

WAŻNE



Do okresu zatrudnienia, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, nie wlicza się okresów prowadzenia działalności gospodarczej ani wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych

Inne okresy

Do okresu zatrudnienia, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, wliczane są także inne niż wymienione wcześniej okresy. Na podstawie kodeksu pracy zalicza się m.in.: • okres, za który pracodawca wypłaci odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 361 k.p. – warunkiem jest pozostawanie pracownika bez pracy w tym okresie, • okres pozostawania bez pracy, za który przyznano pracownikowi przywracanemu do pracy wynagrodzenie (art. 51 par. 1 k.p.) – warunkiem jest podjęcie pracy przez pracownika, • okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie (art. 51 par. 2 k.p.), • okres urlopu wychowawczego (art. 1865 k.p.) – okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w dniu zakończenia urlopu, • okres pobierania świadczeń z ubezpieczenia społecznego przez pracownicę, z którą rozwiązano stosunek pracy w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 177 par. 4 k.p.). Wliczeniu podlegają też – na podstawie przepisów pozakodeksowych – inne okresy, takie jak np.: okres prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego, okres wykonywania pracy chałupniczej, okres pełnienia służby w tzw. służbach mundurowych (np. w Policji, Straży Granicznej czy Państwowej Straży Pożarnej).

Pierwsza praca

Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Aby obliczyć więc wymiar urlopu przysługującego pracownikowi podejmującemu swoją pierwszą pracą w życiu w tzw. stażu urlopowym, należy uwzględnić okresy nauki, inne okresy zaliczalne jeśli takie okresy pracownik może wskazać. Doliczyć też trzeba jeden rok pracy. Urlopu udziela się bowiem w wymiarze, jaki przysługiwałby pracownikowi po przepracowaniu roku.

PRZYKŁAD: Pierwszy urlop Pracownik podjął swoją pierwszą w życiu pracę zaraz po skończeniu studiów. Jego staż urlopowy wynosi więc dziewięć lat (osiem lat z tytułu ukończenia szkoły wyższej i jeden rok pracy). Trzeba doliczyć ten rok pracy, gdyż pracownik z upływem każdego miesiąca nabywa prawo do 1/12 wymiaru urlopu, jaki przysługiwałby mu po przepracowaniu roku. W tym przypadku pracownik po przepracowaniu roku miałby prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego. Z upływem każdego miesiąca pracy nabywa więc prawo do 1/12 z 20 dni, czyli 1,66 dnia urlopu. Licząc inaczej, można stwierdzić, że pracownik ten z upływem każdego miesiąca nabywa prawo do 13 godzin i 20 minut urlopu wypoczynkowego – 20 dni urlopu to 160 godzin; 160 dzielone przez 12 daje 13 godzin, zostają 4 godziny, które zamienione na minuty dają 240 minut. Jeśli te minuty podzielimy przez 12, otrzymamy 20 minut. Warto pamiętać, że wymiar tego urlopu nie podlega zaokrągleniu. Brak jest do tego bowiem podstawy prawnej.

Praca na pół etatu

Na wymiar urlopu niepełnoetatowców wpływ ma również wymiar czasu pracy, w jakim są zatrudnieni. Wymiar urlopu wypoczynkowego dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się bowiem proporcjonalnie do wymiaru jego czasu pracy. Oznacza to, że wymiar urlopu pracownika z 12-letnim stażem pracy, zatrudnionego na pół etatu, wyniesie w danym roku kalendarzowym 13 dni. Przy ustalaniu wymiaru urlopu niepełny dzień zawsze zaokrągla się górę do pełnego dnia. Zdarza się, że pracownik, który do tej pory był zatrudniony na cały etat, zmniejsza swój wymiar czasu pracy i zaczyna pracę na pół etatu. Bywają też sytuacje odwrotne: pracownik zatrudniony dotąd w niepełnym wymiarze czasu pracy dostaje propozycję pracy na całym etacie. Tego typu zmiany wymiaru czasu pracy mają też wpływ na uprawnienia urlopowe pracownika.

PRZYKŁAD: ZMIANA WYMIARU ETATU Pracownik mający ponaddziesięcioletni staż pracy od stycznia do marca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, czyli na pełnym etacie. Od kwietnia w związku z koniecznością opieki nad chorą żoną zaczął pracować na 3/4 etatu. W tym mniejszym wymiarze czasu pracy pracował przez siedem miesięcy. W listopadzie wrócił znów na pełen etat. Obliczając jego wymiar urlopu każdy z tych okresów należy rozliczyć oddzielnie: – za pierwsze trzy miesiące (styczeń – marzec) przysługuje mu 7 dni urlopu (3/12 z 26 dni), – za kolejnych siedem miesięcy (kwiecień – października) przysługuje mu 12 dni urlopu (7/12 z 20 dni) – praca na 3/4 etatu, – za następne dwa miesiące (listopad – grudzień) przysługuje mu 5 dni urlopu (2/12 z 26 dni). W sumie dany pracownik będzie wypoczywał w danym roku 24 dni, czyli 192 godziny.

Zmiana pracy w ciągu roku

Jeśli pracownik w trakcie roku kalendarzowego zmienia pracę, to, ile urlopu będzie mu przysługiwało u kolejnego pracodawcy, zależy od tego, ile dni urlopu za ten rok wykorzystał u dotychczasowego pracodawcy, oraz od przewidywanego okresu zatrudnienia w tej firmie. Zgodnie z art. 1551 kodeksu pracy w roku kalendarzowym, w którym ustaje stosunek pracy z pracownikiem uprawnionym do kolejnego urlopu, pracownikowi przysługuje urlop: • u dotychczasowego pracodawcy – w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze, • u kolejnego pracodawcy – w wymiarze: proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego (w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca tego roku) albo proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym (w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego). Podobną zasadę stosuje się do pracownika podejmującego pracę u kolejnego pracodawcy w ciągu innego roku kalendarzowego niż rok, w którym ustał jego stosunek pracy z poprzednim pracodawcą. Przy ustaleniu urlopu proporcjonalnego kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi. Niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.