Pozycja prawna osoby niepełnosprawnej w firmie jest szczególna. Przysługują jej dodatkowe uprawnienia, takie jak skrócony dobowy czas pracy, przerwy, dodatkowy urlop, zwolnienia na naprawę sprzętu rehabilitacyjnego.

Czy niepełnosprawnemu przysługują przerwy w pracy

Zatrudniam pracownika niepełnosprawnego (umiarkowany stopień niepełnosprawności). Czy z tytułu niepełnosprawności przysługują temu pracownikowi przerwy w pracy?

TAK Każdemu pracownikowi niepełnosprawnemu (bez względu na stopień niepełnosprawności) przysługuje prawo do 15-minutowej przerwy w pracy wliczanej do czasu pracy. Przerwa ta powinna być wykorzystana na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Nie ma przy tym znaczenia, czy pracownik jest zatrudniony w pełnym czy też w niepełnym wymiarze czasu pracy oraz jaki jest dobowy wymiar czasu pracy pracownika niepełnosprawnego. Pracownicy niepełnosprawni, oprócz przerwy w pracy przysługującej im z tytułu niepełnosprawności, mają także prawo do skorzystania z przerwy w pracy, także 15-minutowej wliczanej do czasu pracy, jaka przysługuje każdemu pracownikowi, którego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej sześć godzin. Zatem pracownik niepełnosprawny w danym dniu roboczym może korzystać z przerwy 15-minutowej, jeżeli pracuje krócej niż sześć godzin lub z dwóch przerw po 15 minut, jeżeli jego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej sześć godzin. W praktyce w tym drugim przypadku przerwy są łączone, co oznacza, że pracownik niepełnosprawny korzysta jednorazowo z 30-minutowej przerwy w pracy wliczanej do czasu pracy, co umożliwia lepsze osiągnięcie celu, dla jakiego takim pracownikom zapewniono przerwy w pracy, a także jest ekonomiczniejsze ze względu na organizację pracy. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 17 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.). ■ Art. 134 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Czy urlop liczy się w wymiarze godzinowym

Czy osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności udziela się urlopu wypoczynkowego także w wymiarze godzinowym, czyli na dzień roboczy w wymiarze siedmiu godzin?

TAK Zasadą jest, że wymiar podstawowego urlopu wypoczynkowego pracownika zaliczonego do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności ustala się na takich samych zasadach, jak dla innych pracowników. Zatem np. przy dziesięcioletnim okresie zatrudnienia i wykonywaniu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wymiar urlopu wyniesie 26 dni. Jednak w momencie jego udzielania wymiar urlopu wyrażony w dniach należy zamienić na godziny, stosując przelicznik – jeden dzień urlopu odpowiada siedmiu godzinom pracy (26 dni x 7 godzin = 196 godzin). Dobowa norma czasu pracy osoby zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności wynosi bowiem siedem godzin. Urlop będzie zatem udzielany w dni, które są dla pracownika dniami pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu, np. urlop zostanie udzielony w dwa dni, w wymiarze 14 godzin, bowiem dobowy wymiar czasu pracy w każdym z tych dni wynosi siedem godzin. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.), art. 1542 kodeksu pracy.

Czy jest zwolnienie na udział w turnusie rehabilitacyjnym

Czy pracownik niepełnosprawny uprawniony do dodatkowego urlopu wypoczynkowego ma także prawo korzystać ze zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym?

TAK Pracownik zaliczony do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej jednak niż raz w roku, niezależnie od przysługującego mu prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze dziesięciu dni roboczych w roku kalendarzowym. Jednak łączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym – nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 21 dni roboczych. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 20 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

Czy czas pracy ochroniarza może wynosić do siedmiu godzin

Zatrudniam pracownika niepełnosprawnego (umiarkowany stopień niepełnosprawności) przy pracy polegającej na pilnowaniu mienia. Pracownik ten twierdzi, że ze względu na niepełnosprawność jego czas pracy w ciągu dnia nie może przekraczać 7 godzin. Czy ma rację?

NIE Przepisy określające czas pracy osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przewidują dwa wyjątki od zasady, że czas pracy takich osób nie może przekraczać siedmiu godzin na dobę. Chodzi tu między innymi o zatrudnianie takich osób przy pilnowaniu. Nie ma zatem przeszkód prawnych, aby dobowy wymiar czasu pracy osoby zaliczonej do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności wynosił np. osiem godzin. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

Czy mogę obniżyć wynagrodzenie

Regulamin wynagradzania obowiązujący w mojej firmie przewiduje na stanowisku kasjera wynagrodzenie miesięczne w wysokości 1,5 tys. zł (za pełny miesięczny wymiar czasu pracy). Zatrudniłem jako kasjera osobę, która po kilku miesiącach pracy przyniosła orzeczenie lekarskie o zaliczeniu jej do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Chciałbym odpowiednio obniżyć wysokość wynagrodzenia temu pracownikowi, ze względu na to, że ma niższe normy czasu pracy. Czy mam do tego prawo?

NIE Przy obliczaniu wymiaru czasu pracy należy uwzględniać normy czasu pracy obowiązujące danego pracownika. Dla pracownika, którego dotyczą podstawowe normy czasu pracy, tj. ośmiogodzinna norma dobowa i przeciętnie 40-godzinna norma tygodniowa – wymiar czasu pracy np. w lutym 2007 r. wyniósł 160 godzin. Natomiast dla pracownika zaliczonego do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, którego obowiązują niższe normy czasu pracy, wymiar czasu pracy w tym miesiącu wyniósł 140 godzin. W obu jednak przypadkach pracownicy przepracowali obowiązujący ich pełny miesięczny wymiar czasu pracy, co oznacza, że mają prawo do wynagrodzenia miesięcznego w pełnej wysokości. Stosowanie krótszych, niż powszechnie obowiązujące, norm czasu pracy nie może bowiem powodować obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi w stałej miesięcznej wysokości. Taka gwarancja dotyczy także pracowników wynagradzanych stawkami godzinowymi. Przy przejściu na niższe normy czasu pracy w związku z zaliczeniem do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, stawki godzinowe powinny ulec odpowiedniemu podwyższeniu. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 18 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

Czy mam prawo do dodatkowego urlopu

Jestem pracodawcą objętym układem zbiorowym pracy, na podstawie którego pracownikom przysługuje wyższy wymiar urlopu wypoczynkowego, niż to określono w kodeksie pracy. Pracownicy ze stażem pracy poniżej dziesięciu lat mają prawo do 22 dni urlopu, natomiast z co najmniej dziesięcioletnim stażem pracy – do 28 dni urlopu wypoczynkowego. Czy zatrudniając pracownika niepełnosprawnego (znaczny stopień niepełnosprawności) powinienem mu udzielić dziesięciu dni dodatkowego urlopu wypoczynkowego?

TAK Jeżeli pracownik ten ma prawo do 22 dni podstawowego urlopu wypoczynkowego. Jeżeli natomiast pracownik ten ma prawo do 28 dni podstawowego urlopu wypoczynkowego, to nie przysługuje mu prawo do dodatkowego dziesięciodniowego urlopu wypoczynkowego. Dodatkowy dziesięciodniowy urlop wypoczynkowy nie przysługuje bowiem pracownikowi, który jest uprawniony do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 19 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

Czy należy mi się dodatkowe wynagrodzenie

Jestem osobą niepełnosprawną (umiarkowany stopień niepełnosprawności). Pracodawca wymaga ode mnie pracy w wymiarze ośmiu godzin dziennie, chociaż ma do mnie zastosowanie niższa dobowa norma czasu pracy (siedem godzin). Czy należy mi się z tego tytułu dodatkowe wynagrodzenie?

TAK W zasadzie pracownik zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności może wykonywać pracę w wymiarze ośmiu godzin na dobę jedynie w dwóch przypadkach, a mianowicie gdy jest zatrudniony przy pilnowaniu i gdy, na wniosek pracownika, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę. Jeżeli zatem takie okoliczności nie wystąpiły – pracownik o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie powinien wykonywać pracy przez osiem godzin dziennie. Jeżeli jednak taka praktyka miała miejsce, to pracownikowi przysługuje normalne wynagrodzenie za każdą godzinę pracy powyżej siedmiu godzin dziennie, a także dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych. Praca powyżej siedmiu godzin dziennie, czyli powyżej normy dobowej, jest bowiem pracą w godzinach nadliczbowych. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 15 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.) oraz art. 1511 kodeksu pracy.