Pracownik ponosi odpowiedzialność porządkową wobec pracodawcy. Nie podlegają jej osoby zatrudnione na podstawie umowy o dzieło czy umowy świadczenia usług.


Uprawnienie do wymierzania kar porządkowych ma każdy pracodawca, niezależnie od formy organizacyjnej, w jakiej prowadzi działalność. Może ją zatem wymierzyć osoba fizyczna zatrudniająca pracowników, nawet jeśli nie jest przedsiębiorcą. Pracodawca karę porządkową wymierza osobiście lub może upoważnić do tego inną osobę (art. 31 kodeksu pracy). Zastosowanie kary porządkowej zawsze zależy od woli pracodawcy, może on zatem odstąpić od jej wymierzenia. Podejmując decyzję o ukaraniu lub odstąpieniu od ukarania pracodawca obowiązany jest uwzględniać rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień winy pracownika i jego dotychczasowy stosunek do pracy (art. 111 k.p.).

Jakie sankcje

Informacje o karach stosowanych zgodnie z art. 108 k.p. z tytułu odpowiedzialności porządkowej pracowników powinien zawierać regulamin pracy (art. 1041 par. 2 k.p.). Pracodawca może zastosować kary porządkowe wobec pracowników, gdy naruszą oni obowiązki, które określone zostały w art. 108 k.p. Pracownik odpowiada za nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bhp i przeciwpożarowych, przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. Za powyższe przewinienia pracodawca może zastosować wobec pracownika kary niemajątkowe – upomnienia i nagany. Za nieprzestrzeganie przepisów bhp i przeciwpożarowych pracodawca może zastosować również karę pieniężną. Może ona zostać wymierzona także za cięższe przewinienia, jakimi są opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia i stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy. W tych dwóch ostatnich przypadkach mogą zostać również wymierzone kary nagany lub upomnienia. Należy jednak pamiętać, iż obydwie te przyczyny mogłyby również uzasadniać rozwiązanie umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia z winy pracownika. Wybór sankcji należy do pracodawcy.

Wysokość kary pieniężnej

Wysokość kary pieniężnej określa pracodawca. Uzależniona jest jednak od wynagrodzenia pracownika. Kara za jedno przekroczenie oraz za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności nie może przekraczać jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia. Zgodnie z art. 871 par. 1 pkt 3 k.p. wolna od potrąceń z tytułu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p. jest kwota wynagrodzenia za pracę równa 90 proc. wynagrodzenia. Należy pamiętać, że za jedno przewinienie pracodawca może zastosować wyłącznie jedną karę porządkową niezależnie od tego, ile obowiązków pracowniczych pracownik naruszył.

Korzystniej niż w kodeksie

Pracodawca nie może stosować wobec pracowników kar innych niż te, które określone są w kodeksie pracy. Przyjmuje się jednak, że w umowie o pracę lub innym akcie stanowiącym podstawę nawiązania stosunku pracy, w układzie zbiorowym pracy, lub w regulaminie pracy istnieje możliwość wprowadzenia zmienionych zasad odpowiedzialności porządkowej pracowników, ale tylko pod tym warunkiem, że są one dla nich bardziej korzystne niż określone w kodeksie pracy. Nie obejmuje to jednak rodzajów kar, może natomiast dotyczyć na przykład obniżenia wysokości kary pieniężnej lub korzystniejszego trybu odwoławczego.