Pracodawcy ze sfery budżetowej muszą do końca pierwszego kwartału wypłacić swoim pracownikom trzynastki, czyli dodatkowe wynagrodzenia roczne za rok 2006. Mimo że świadczenie to pracownicy otrzymują od lat, wciąż warunki jego obliczania i przyznawania budzą wiele kontrowersji.

Czy państwowa firma może nie płacić trzynastek

Na początku ubiegłego roku zmieniłem pracę. Zatrudniłem się w państwowej firmie. Poprzednią pracę także wykonywałem przez wiele lat w przedsiębiorstwie państwowym. Zawsze otrzymywałem trzynastkę. Okazuje się, że w nowej firmie trzynastek nie płacą. Czy państwowa firma może nie wypłacać dodatkowego rocznego wynagrodzenia?

TAK Wszystko wskazuje na to, że w poprzedniej firmie obowiązywał zakładowy układ zbiorowy pracy lub była ona objęta ustawą gwarantującą pracownikom trzynaste pensje (np. górnictwo). Tylko w takich przypadkach przedsiębiorstwa państwowe mogą wypłacać pracownikom dodatkowe wynagrodzenia roczne. Pracownicy takich przedsiębiorstw nie są traktowani jak pracownicy sfery budżetowej i dlatego nie ma do nich zastosowania ustawa z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym. Status przedsiębiorstw państwowych reguluje ustawa o przedsiębiorstwach państwowych traktująca je jako odrębne podmioty gospodarcze, które same finansują swoją działalność.

Czy urlop na żądanie pozbawia trzynastki

W ubiegłym roku wykorzystałam w pełnym wymiarze tak zwany urlop na żądanie. Musiałam tak robić, bo pracodawca nie chciał mi dać wolnego, wtedy gdy tego potrzebowałam. Dopiero niedawno od koleżanek dowiedziałam się, że pracownik nie ma prawa do trzynastki, gdy ma co najmniej dwa dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy. Czy urlop na żądanie jest taką nieobecnością i pozbawia prawa do trzynastki?

NIE Fakt wykorzystania przez pracownika urlopu na żądanie nie wpływa na uprawnienie pracownika do dodatkowego rocznego wynagrodzenia. Jest on bowiem częścią normalnego urlopu wypoczynkowego i w związku z tym nieobecność w czasie jego trwania jest usprawiedliwiona. Trzeba jednak pamiętać, że prawo do trzynastki pracownik może stracić nie tylko w wyniku nieusprawiedliwionej absencji chorobowej. Zgodnie z ustawą z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym pracownik nie nabywa prawa do wynagrodzenia rocznego także w przypadkach stawienia się do pracy lub przebywania w pracy w stanie nietrzeźwości czy rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Ponadto trzynastka przepada, jeżeli pracownikowi zostanie wymierzona kara dyscyplinarna w postaci wydalenia z pracy lub ze służby.

Czy otrzymanie nagany oznacza utratę trzynastki

Pracodawca w ubiegłym roku udzielił mi nagany z wpisaniem do akt. Przyczyną był brak należytego nadzoru nad siecią komputerową urzędu, w którym pracuję. W wyniku moich zaniedbań doszło do poważnej awarii systemu komputerowego, którą trzeba było przez kilka dni usuwać. Czy w związku z udzieleniem mi nagany równocześnie straciłem prawo do trzynastki.

NIE Ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym wyraźnie określa sytuacje, w których pracownik z powodu dopuszczenia się ciężkiego naruszenia swoich obowiązków pozbawiony jest trzynastki. Udzielenie jednej z kar porządkowych nie pozbawia rocznego wynagrodzenia dodatkowego, chyba że przyczyną jej udzielenia było stawienie się lub praca w stanie nietrzeźwym albo nieusprawiedliwiona absencja pracownika trwająca dłużej niż dwa dni.

Czy umowa na zastępstwo liczy się do stażu trzynastkowego

W ubiegłym roku udało mi się dostać pracę w tak zwanej budżetówce. Od sierpnia zostałam zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Wcześniej w ubiegłym roku przez trzy miesiące pracowałam w zastępstwie chorującej pracownicy. Okazało się, że bardzo szybko zastępowana osoba ze względu na stan zdrowia musiała odejść z pracy i ja zajęłam jej miejsce. Czy umowa na zastępstwo jest uwzględniana przy obliczaniu stażu rocznego w firmie, od którego zależy prawo i wysokość trzynastki.

TAK Pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem że okres ten wynosi co najmniej sześć miesięcy. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 stycznia 2003 r. (sygn. III PZP 7/03) stwierdził, że ustalając staż na potrzeby ustalenia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego, trzeba sumować wszystkie okresy pracy u danego pracodawcy bez względu na wymiar pracy, jak i ewentualne przerwy w zatrudnieniu. Trzeba pamiętać, by liczyć tylko czas zatrudnienia w charakterze pracownika. Nie liczy się do stażu trzynastkowego okres, w jakim praca na rzecz jednostki budżetowej była wykonywana na podstawie umowy zlecenia. Umowa na zastępstwo to szczególny rodzaj umowy o pracę, więc oczywiście powinna być uwzględniona.

Czy urlop na poratowanie zdrowia daje prawo do trzynastki

W pracy nabawiłam się zwyrodnienia kręgosłupa. Niezbędna była rehabilitacja. Dlatego w ubiegłym roku korzystałam z urlopu na poratowanie zdrowia. Czy w związku z tym mogę spodziewać się, że dostanę trzynastkę.

TAK W pewnych sytuacjach pracownicy mają prawo do dodatkowego rocznego wynagrodzenia w pełnej wysokości niezależnie od tego, jak długo w danym roku faktycznie świadczyli pracę dla podmiotu, który ich zatrudnia. Do tych sytuacji zaliczany jest także fakt korzystania z urlopu na poratowanie zdrowia. Ponadto trzynasta pensja przysługuje pracownikom w przypadku: • nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim, zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej), • zatrudnienia pracownika do pracy sezonowej, jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące, • powołania pracownika do czynnej służby wojskowej albo skierowania do odbycia służby zastępczej, • rozwiązania stosunku pracy w związku z: przejściem na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne, przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem, likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy, likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy lub jej reorganizacją, • podjęcia zatrudnienia: w wyniku przeniesienia służbowego, na podstawie powołania lub wyboru, w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy, w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją, po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej, • korzystania: z urlopu wychowawczego, z urlopu dla poratowania zdrowia, przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego z urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego, • wygaśnięcia stosunku pracy w związku ze śmiercią pracownika.

Czy wliczana jest pensja przywróconego do pracy

W ubiegłym roku jednostka budżetowa, w której pracowałem, zwolniła mnie z pracy. Wystąpiłem do sądu pracy z powództwem o przywrócenie do pracy. Sąd przyznał mi rację w sporze z pracodawcą i przywrócił mnie do pracy. Oczywiście zasądził na moją rzecz wynagrodzenie za okres, w którym nie pracowałem. Czy pracodawca powinien je uwzględnić ustalając wysokość trzynastej pensji.

TAK Zgodnie z art. 4 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym, dodatkowe wynagrodzenie roczne ustalane jest w wysokości 8,5 proc. sumy wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika uprawnionego do tej nagrody w ciągu roku kalendarzowego, za który wynagrodzenie to przysługuje. Przy ustalaniu wysokości trzynastki należy uwzględnić wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy. Dotyczy to świadczeń ze stosunku pracy przyjmowanych do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy przysługującego pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy.

Czy nagroda jubileuszowa jest wliczana do trzynastki

W ubiegłym roku dostałam nagrodę za 30 lat pracy. Czy jest ona brana pod uwagę przy obliczaniu wysokości trzynastki. Gdyby tak było, bardzo bym na tym skorzystała.

NIE Do ustalenia wysokości trzynastki bierze się pod uwagę takie same składniki wynagrodzenia pracownika jak przy ustalaniu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Zgodnie z rozporządzeniem ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop nie bierze się pod uwagę nagród jubileuszowych, a także: • jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie, • wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, • wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, • ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, • dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego, • wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, • nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, • należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej, • odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych, np. za zwolnienia grupowe, • wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy. PODSTAWA PRAWNA■ Ustawa z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym (Dz.U. nr 160, poz. 1080 z późn. zm.). ■ Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 z późn. zm.).