Ubezpieczony może dochodzić w sądzie, aby ten nakazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych przekazanie części składek na ubezpieczenie emerytalne do wybranego funduszu emerytalnego.

W myśl art. 22 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 1998 r. nr 137, poz. 887 z późn. zm.) część składki na ubezpieczenie emerytalne odprowadzana jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego. Pochodzi ona ze składki ubezpieczonego, wynoszącej 7,3 proc. podstawy wymiaru. Natomiast według art. 47 ust. 9 tej ustawy przekazanie składki do otwartego funduszu emerytalnego przez Zakład następuje niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 15 dni roboczych, licząc od otrzymania składki opłaconej przy użyciu dokumentów płatniczych, raportów miesięcznych i deklaracji. Przepisy te określają więc, w jaki sposób ZUS powinien przekazywać część składki do funduszu emerytalnego.

Także fundusz emerytalny może na drodze sądowej dochodzić realizacji przez ZUS obowiązku przekazania części składki, gdy członek funduszu zawiadomił go o wielkości zaległych składek

Niestety realizacja tego obowiązku nie zawsze następuje terminowo i w pełnej wysokości, co budzi niepokój ubezpieczonych. Przekazanie części składki ma bowiem oczywisty wpływ na wysokość przyszłej emerytury. Zaznaczyć należy, że fundusz emerytalny może na drodze sądowej dochodzić realizacji przez ZUS obowiązku przekazania części składki w sytuacji, w której członek funduszu zawiadomił go o wielkości zaległych składek. Ponadto istnieje możliwość dochodzenia przez ubezpieczonego (członka funduszu) roszczenia odszkodowawczego wobec funduszu emerytalnego na podstawie art. 48 ust. 1 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. z 2004 r. nr 159, poz. 1667 ze zm.). Dopuszczalne jest też roszczenie ubezpieczonego przeciwko ZUS o naprawienie szkody spowodowanej niewykonaniem ustawowego obowiązku terminowego przekazania części pobranej składki na rzecz funduszu emerytalnego. Ubezpieczony musiałby wówczas wykazać, że w wyniku naruszenia tych terminów poniósł szkodę w określonej wysokości.

PRZYKŁAD: SĄD ZDECYDOWAŁ Ubezpieczony uzyskał informację, że ZUS nie przekazuje części składek na ubezpieczenie emerytalne do wybranego przez niego funduszu emerytalnego, pomimo że jego pracodawca dokonuje systematycznych wpłat składek. Wystąpił zatem do ZUS z żądaniem wydania decyzji w tym zakresie i przekazania zaległych części składek. ZUS wydał decyzję, w której odmówił realizacji jego żądania. Mężczyzna wniósł wówczas odwołanie od tej decyzji do sądu. Sąd po rozpoznaniu sprawy wyrokiem zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał ZUS do przekazania zaległych części składek do wybranego przez ubezpieczonego funduszu emerytalnego.

W praktyce powstały jednak wątpliwości, czy ubezpieczony może wymusić na ZUS przekazanie części składki do wybranego funduszu emerytalnego. Dotyczyło to sytuacji, gdy składki były systematycznie wpłacane do ZUS, który jednak nie przekazywał ich części na rzecz wybranego przez ubezpieczonego funduszu emerytalnego. Rozstrzygając tę kwestię, Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 5 kwietnia 2006 r. (III CZP 121/05 Biul. SN 2006/4/5) wskazał, że droga sądowa jest dopuszczalna w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych o przekazanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych części składki na ubezpieczenie emerytalne do otwartego funduszu emerytalnego. Ubezpieczony, na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.), uprawniony jest do wystąpienia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wydanie decyzji w tym przedmiocie. Stanowi to zasadne odejście od poprzedniego stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale z dnia 11 sierpnia 2004 r. (II UZP 7/04 OSNP 2004/24/424), gdzie stwierdzono, że sprawa o przekazanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych części składki na ubezpieczenie emerytalne do otwartego funduszu emerytalnego nie jest sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych. Chcąc zatem uzyskać ochronę swych praw, ubezpieczony, którego składki nie są przekazywane do funduszu emerytalnego, może żądać wydania przez ZUS decyzji w przedmiocie przekazania. Natomiast niekorzystna dla ubezpieczonego decyzja albo jej brak daje mu uprawnienie do jej zaskarżenia do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych i żądania nakazania ZUS przekazania części składek do funduszu emerytalnego. Dzięki temu ubezpieczony będzie mógł dochodzić swych roszczeń w stosunku do ZUS już na etapie gromadzenia środków, co jest ważne z punktu widzenia jego przyszłej emerytury. Istotne jest przy tym, że będzie miał on możliwość wykorzystania w takiej sprawie szczególnych regulacji procesowych przewidzianych w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, wzmacniających pozycję ubezpieczonego (np. poprzez zwolnienie od kosztów sądowych), co może mu znacząco ułatwić dochodzenie jego uprawnień.