Pracodawca nie może dowolnie dokonywać potrąceń z wynagrodzenia pracownika. Zasady ich dokonywania są określone szczegółowo w kodeksie pracy. Ustawa przewiduje także, które należności ulegają potrąceniom bez zgody pracownika, a na które musi on wyrazić pisemną zgodę.
Zgodnie z kodeksem pracy, za wykonaną pracę pracownikowi przysługuje wynagrodzenie. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia wtedy, gdy przepisy prawa tak stanowią. Wypłaty wynagrodzenia dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i z góry ustalonym terminie. Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę.
Kwoty wolne od potrąceń
Wolna od jakichkolwiek potrąceń jest kwota: • minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrąceniach sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne. Do wysokości tej kwoty mogą także być potrącane należności na rzecz pracodawcy, ale tylko za pisemną zgodą pracownika, • 75 proc minimalnego wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi, • 90 proc minimalnego wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p., • 80 proc. minimalnego wynagrodzenia – przy potrącaniu należności innych niż wymienione w art. 87 par. 1 i 7 k.p. oraz innych niż należności na rzecz pracodawcy. Na potrącenie tych należności pracownik musi wyrazić pisemną zgodę.
Wynagrodzenie netto
Obliczając wynagrodzenie netto, pracodawca musi pamiętać o odliczeniach, których należy dokonać z mocy prawa. Na wynagrodzenie brutto składa się płaca zasadnicza, która może być powiększona o różnego rodzaju premie, dodatki, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, porę nocną, urlop wypoczynkowy oraz ekwiwalent za urlop. Ustawodawca, chcąc zapewnić pracownikom środki do życia, ustala kwotę minimalnego wynagrodzenia, którą pracodawcy muszą zapewnić swoim pracownikom. W 2007 roku wynagrodzenie brutto nie może być niższe niż 936 zł. Składki na ubezpieczenie społeczne finansowane ze środków pracownika wynoszą łącznie 18,71 proc. z wynagrodzenia pracownika. Dla prawidłowych i dokładnych wyliczeń należy obliczać każdą składkę oddzielnie, w przeciwnym razie mogą wyjść różnice w zaokrągleniach. Podstawą składki na ubezpieczenie zdrowotne jest kwota brutto pomniejszona o składki na ubezpieczenie społeczne finansowane ze środków pracownika. W 2007 roku wzrosła wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne z 8,75 proc. do 9 proc., z czego od podatku wciąż można odliczyć jedynie 7,75 proc., a pozostała część składki stanowi koszt pracownika. Koszty uzyskania przychodu w 2007 roku dla jednego zakładu pracy wynoszą miesięcznie 108,50 zł normalne lub 135,63 zł podwyższone. Pracodawca ma prawo zastosować podwyższone koszty uzyskania przychodu tylko u tych osób, które dojeżdżają do pracy z miejscowości innej niż ta, w której znajduje się zakład pracy i złożą stosowne oświadczenie. Koszty pracowników zatrudnionych w więcej niż jednym zakładzie pracy są objęte limitem i wynoszą 1953,23 zł normalne i 2441,54 zł podwyższone w skali roku. Podstawę do opodatkowania stanowi przychód pracownika pomniejszony o składki na ubezpieczenie społeczne finansowane przez pracownika oraz pomniejszony o koszty uzyskania przychodu. W celu prawidłowego wyliczenia zaliczki na podatek dochodowy pracodawca musi zapoznać się z obowiązującą skalą podatkową. Pracodawca ma obowiązek odliczenia kwoty wolnej od podatku, tylko wówczas jeśli pracownik upoważni go do tego, poprzez złożenie deklaracji PIT-2. W tym roku kwota wolna od podatku wynosi rocznie 572,54, natomiast miesięcznie pracodawca może odliczyć kwotę 47,71 zł. Wynagrodzenie netto stanowi osiągnięty przez pracownika przychód pomniejszony o składki na ubezpieczenie społeczne, zaliczkę na podatek oraz pełną składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Jeśli pracownik nie złoży do akt osobowych deklaracji PIT-2, pracodawca obliczając wynagrodzenie nie ma prawa do zastosowania kwoty wolnej od podatku. Ponadto pracodawca musi pamiętać, że jeśli chce dokonać dodatkowych potrąceń z wynagrodzenia pracownika, np. świadczenia alimentacyjne, to pracownikowi powinna zostać kwota minimalnego wynagrodzenia pomniejszonego o składki na ubezpieczenie społeczne i zaliczkę na podatek dochodowy. W 2007 roku będą to kwoty: • 75 proc. kwoty wolnej od potrąceń to: 513,53 zł, • 80 proc. kwoty wolnej od potrąceń to: 547,77 zł, • 90 proc. kwoty wolnej od potrąceń to: 616,24 zł, • 100 proc. kwoty wolnej od potrąceń to: 684,71 zł. Należy zwrócić uwagę, że jest to kwota wyższa niż wynagrodzenie netto pracownika w punkcie 6 przykładu, a różnicę stanowi kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne odliczana z wynagrodzenia pracownika.
JAK TO OBLICZYĆ: OBLICZANIE WYNAGRODZENIA
Pracownik otrzymuje wynagrodzenie równe minimalnemu wynagrodzeniu, czyli 936,00 zł brutto. Zatrudniony jest w jednym zakładzie pracy, znajdującym się w tej samej miejscowości, w której on zamieszkuje. Pracownik złożył na początku roku PIT-2 dla celów rozliczenia przez zakład pracy miesięcznej ulgi podatkowej. 1. Ustalamy składki na ubezpieczenie społeczne: 936 zł x 9,76 proc. = 91,35 zł 936 zł x 6,5 proc.= 60,84 zł 936 zł x 2,45 proc. = 22,93 zł łącznie: 175,12 zł 2. Obliczamy składkę zdrowotną: 936 zł – 175,12 zł = 760, 88 zł 760,88 zł x 9 proc. = 68,48 zł 3. Obliczamy składkę zdrowotną odliczaną od zaliczki na podatek: 760,88 zł x 7,75 proc. = 58,97 zł 4. Ustalamy podstawę do opodatkowania: 936 zł – 175,12 zł = 760,88 zł 760,88 zł- 108,50 zł = 652,38 zł Otrzymaną kwotę zaokrąglamy do pełnych złotych: otrzymujemy 652 zł 5. Obliczamy zaliczkę na podatek: 652 zł x 19 proc. = 123,88 zł 123,88 zł – 47,71 zł = 76,17 zł zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego: 76,17 zł – 58,97 zł= 17,20 zł zaliczkę na podatek zaokrągla się do pełnego złotego, czyli 17,00 zł 6. Obliczamy wynagrodzenie netto: 936 zł – 175,12 zł – 68,48 zł – 17 zł = 675,40 zł