Urzędnicy państwowi urodzeni przed 1949 rokiem również mają możliwość uzyskania wcześniejszej emerytury. Mogą z niej skorzystać najwcześniej 5 lat przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego, jeśli udowodnili ogólnie wymagany staż ubezpieczeniowy, a ich stosunek pracy ustał wskutek szczególnych okoliczności wymienionych w przepisach.

Warunki uzyskania wcześniejszej emerytury przez tę grupę zawodową są zróżnicowane w zależności od tego, pod którą ustawę podlega stanowisko, na którym osoba zainteresowana jest zatrudniona. Obowiązujące przepisy dzielą bowiem urzędników na tych, którzy objęci są ustawą z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej (Dz.U. nr 170, poz. 1218), oraz na tych, którzy podlegają ustawie z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. z 2001 r. nr 86, poz. 953 z późn. zm.).W ramkach poniżej prezentujemy wykaz grup urzędników, którzy objęci są jedną lub drugą ustawą. W obrębie obydwu grup urzędników duże znaczenie w kontekście nabycia przez nich wcześniejszych uprawnień emerytalnych ma również podstawa nawiązania ich stosunku pracy.

Dla pracowników urzędów państwowych

Najpierw omówimy uprawnienia emerytalne urzędników podlegających pod ustawę o pracownikach urzędów państwowych. Ustawa ta przewiduje dwie możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę: pierwszą przewidzianą tylko dla zatrudnionych na podstawie mianowania i drugą – skierowaną do wszystkich urzędników z tej grupy. Mianowani pracownicy urzędów państwowych są grupą urzędników uprzywilejowaną przez ustawodawcę. Mogą przejść na wcześniejszą emeryturę albo na podstawie art. 27 ust. 2, albo na podstawie art. 27 ust. 3 wspomnianej ustawy. Przechodząc na emeryturę na podstawie tego ostatniego przepisu, muszą osiągnąć wiek 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna) do dnia rozwiązania stosunku pracy z urzędem oraz udowodnić wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny. Oprócz tego konieczne jest wystąpienie określonej w przepisach przyczyny rozwiązania stosunku pracy. Może nią być: • niezawiniona utrata uprawnień wymaganych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, jeśli urząd nie dysponuje innym stanowiskiem odpowiadającym kwalifikacjom posiadanym przez urzędnika, albo • trwała utrata zdolności fizycznej lub psychicznej do pracy na zajmowanym stanowisku, stwierdzona orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS (kiedyś komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia), jeśli nie ma możliwości zatrudnienia urzędnika na innym stanowisku, odpowiednim do jego stanu zdrowia i kwalifikacji, z wyłączeniem przypadku, gdy odmówił zatrudnienia na innym zaproponowanym stanowisku. Natomiast druga możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę dotyczy wszystkich urzędników podlegających pod ustawę o pracownikach urzędów państwowych, zarówno tych zatrudnionych na podstawie mianowania, jak i pozostałych, pracujących na innej podstawie. Mogą oni uzyskać to świadczenie, jeśli: • ukończyli wiek 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna) do dnia rozwiązania stosunku pracy, • posiadają wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 20 lat (kobieta) lub 25 lat (mężczyzna), • ich stosunek pracy został rozwiązany z powodu likwidacji urzędu albo jego reorganizacji uniemożliwiającej dalsze zatrudnienie. Należy zaznaczyć, że wszyscy urzędnicy państwowi urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. podlegający ustawie o pracownikach urzędów państwowych mogą przejść na wcześniejszą emeryturę tylko wówczas, gdy byli zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy. Warto też podkreślić, że osoby zatrudnione w pełnym wymiarze czasu pracy w jednym z urzędów wymienionych w ustawie o pracownikach urzędów państwowych, ale nie w charakterze urzędników, mogą skorzystać z możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę na warunkach przewidzianych dla urzędników państwowych. Wynika to z art. 46 tej ustawy.

Emerytura dla członków korpusu służby cywilnej

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej, członkami korpusu służby cywilnej są pracownicy służby cywilnej (tj. zatrudnieni na podstawie umowy o pracę) oraz urzędnicy służby cywilnej (tj. zatrudnieni na podstawie mianowania). Ustawodawca zagwarantował wcześniejsze uprawnienia emerytalne jedynie pracownikom służby cywilnej. Nie mają więc możliwości przejścia na taką emeryturę osoby pracujące na stanowiskach objętych przepisami tej ustawy zatrudnione na podstawie mianowania po wejściu w życie poprzednio obowiązującej ustawy o służbie cywilnej z 12 grudnia 1998 r. (tj. po 30 czerwca 1999 r.), zgodnie z zasadami określonymi w tej ustawie lub w nowej ustawie o służbie cywilnej z 2006 r. (czyli urzędnicy służby cywilnej w rozumieniu obydwu ustaw). Zgodnie z art. 68 ust. 2 i 3 obecnej ustawy o służbie cywilnej, pracownicy służby cywilnej urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. mogą przejść na wcześniejszą emeryturę, jeśli: • ich stosunek pracy został rozwiązany z powodu likwidacji urzędu, • osiągnęli wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet lub 60 lat dla mężczyzn do dnia rozwiązania stosunku pracy z powodu likwidacji urzędu, • udowodnili wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn. Należy jednak podkreślić, że najszersze uprawnienia emerytalne wśród pracowników służby cywilnej ma pewna szczególna grupa urzędników. Są to takie osoby, które przed 1 lipca 1999 r.(a więc przed wejściem w życie poprzednio obowiązującej ustawy o służbie cywilnej) były zatrudnione na podstawie mianowania na zasadach określonych w ustawie o pracownikach urzędów państwowych, a obecnie pracują nadal na tej podstawie w urzędach, w których działa korpus służby cywilnej. Pracownicy ci z dniem 1 lipca 1999 r. formalnie stali się pracownikami służby cywilnej. Zgodnie z art. 110 nowej ustawy o służbie cywilnej, stosunki pracy nawiązane w urzędach podlegających tej ustawie, przed dniem jej wejścia w życie, na podstawie mianowania, na zasadach określonych w ustawie o pracownikach urzędów państwowych, pozostają w mocy nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2007 r., chyba że wcześniej zostały przekształcone, rozwiązane lub wygasły w sposób określony w tej ustawie. Od 1 stycznia 2008 r. takie stosunki pracy zostaną przekształcone w stosunki pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Omawiana grupa urzędników ma dwie możliwości uzyskania wcześniejszej emerytury. Po pierwsze, może przejść na emeryturę na warunkach przewidzianych dla pracowników służby cywilnej w ustawie o służbie cywilnej, a po drugie, może nabyć wcześniejsze uprawnienia emerytalne na zasadach przewidzianych w art. 27 ust. 3 ustawy o pracownikach urzędów państwowych. Oznacza to, że urzędnicy ci mogą przejść na emeryturę w przypadku osiągnięcia wieku 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna) do dnia rozwiązania stosunku pracy, udowodnienia wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz pod warunkiem rozwiązania stosunku pracy z powodu: • likwidacji urzędu albo • niezawinionej utraty uprawnień wymaganych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, jeśli urząd nie dysponuje innym stanowiskiem odpowiadającym posiadanym kwalifikacjom, albo • trwałej utraty zdolności fizycznej lub psychicznej do pracy na zajmowanym stanowisku, stwierdzonej orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS, jeśli nie ma możliwości ich zatrudnienia na innym stanowisku, odpowiednim do ich stanu zdrowia i kwalifikacji, z wyłączeniem przypadku, gdy odmówili zatrudnienia na innym zaproponowanym stanowisku. Wynika z tego, że spośród wszystkich okoliczności, w jakich poszczególne grupy urzędników mogą uzyskać wcześniejsze uprawnienia emerytalne, jedynie rozwiązanie stosunku pracy z powodu reorganizacji urzędu uniemożliwiającej dalsze zatrudnienie nie jest w tym przypadku podstawą do przyznania wcześniejszej emerytury dla tej grupy urzędników. Podobnie jak zwykli pracownicy zatrudnieni w urzędach podlegających ustawie o pracownikach urzędów państwowych, tak również osoby zatrudnione w urzędach, w których działa korpus służby cywilnej, ale niebędący członkami korpusu służby cywilnej, mają możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę na warunkach przewidzianych dla urzędników. Należy jednak podkreślić, że nie chodzi o warunki wymienione w ustawie o służbie cywilnej, ale zasady przewidziane dla urzędników podlegających pod ustawę o pracownikach urzędów państwowych. Na zakończenie omawiania emerytur przewidzianych dla urzędników należy podkreślić, że wcześniejsze uprawnienia emerytalne mogą uzyskać tylko urzędnicy urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. Ustawodawca nie przewidział więc takich uprawnień dla osób ze średniej grupy wiekowej, a więc urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r. Oczywiście osoby urodzone później, a więc po 31 grudnia 1968 r., również nie mają możliwości otrzymania takiej emerytury.

PRZYKŁAD 1 Czytelnik był zatrudniony na stanowisku urzędniczym podlegającym pod ustawę o pracownikach urzędów państwowych na podstawie umowy o pracę. Z końcem 2006 roku, musiał odejść z pracy, gdyż lekarz orzecznik ZUS orzekł u niego trwałą utratę zdolności do pracy na zajmowanym stanowisku, a nie było możliwości zatrudnienia go na innym odpowiednim stanowisku. Pomimo tego, że ukończył wcześniejszy wiek emerytalny wynoszący dla mężczyzn 60 lat oraz udowodnił 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, ZUS nie przyznał mu emerytury przewidzianej dla urzędników, gdyż w stosunku do osób, które były zatrudnione na podstawie umowy o pracę, emerytura ta może być przyznana tylko w razie likwidacji lub reorganizacji urzędu.

PRZYKŁAD 2 Pani Maria była zatrudniona jako mianowany urzędnik państwowy podlegający ustawie o pracownikach urzędów państwowych. Po ukończeniu 55 lat i udowodnieniu 20 lat składkowych i nieskładkowych rozwiązała z własnej inicjatywy stosunek pracy w urzędzie, sądząc, że nabędzie z tego tytułu wcześniejszą emeryturę. ZUS odmówił jej jednak przyznania świadczenia. Przepisy przewidują wprawdzie dla urzędników mianowanych podlegających pod ustawę o pracownikach urzędów państwowych szerszy katalog przyczyn, z powodu których może być rozwiązany stosunek pracy i uzasadniających nabycie wcześniejszych uprawnień emerytalnych, ale nie ma wśród nich rozwiązania tego stosunku z inicjatywy urzędnika bez wystąpienia szczególnych okoliczności przewidzianych w obowiązujących przepisach.

PRZYKŁAD 3 Pan Janusz pracował jako urzędnik w oparciu o przepisy o pracownikach urzędów państwowych. Musiał odejść z pracy z powodu likwidacji urzędu. W dacie rozwiązania stosunku pracy miał 59 lat. Wcześniejszy wiek emerytalny przewidziany dla mężczyzn, tj. 60 lat, ukończył więc już po rozwiązaniu umowy. W związku z tym nie spełnił wymogu ukończenia wieku emerytalnego do dnia rozwiązania stosunku pracy z urzędem, co spowodowało, że nie mógł uzyskać wcześniejszej emerytury.

PRZYKŁAD 4 Pani Barbara była zatrudniona (jako zwykły pracownik) w urzędzie podlegającym pod ustawę o pracownikach urzędów państwowych, który został następnie zlikwidowany. Pomimo tego, że nie zaliczała się do grona urzędników, o ile spełni ogólne warunki, otrzyma wcześniejszą emeryturę przewidzianą dla urzędników państwowych.

PRZYKŁAD 5 Pan Mirosław urodził się w 1944 roku. W 1988 roku został zatrudniony w jednym z ministerstw na stanowisku specjalisty. Podstawą nawiązania stosunku pracy było mianowanie. Z dniem 1 lipca 1999 r. stał się pracownikiem służby cywilnej. Z końcem 2005 roku rozwiązano z nim stosunek pracy w związku z reorganizacją urzędu uniemożliwiającą dalsze zatrudnienie. ZUS odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury, gdyż nie został spełniony warunek rozwiązania stosunku pracy przewidziany w art. 27 ust. 3 ustawy o pracownikach urzędów państwowych ani też warunek rozwiązania tego stosunku z powodu likwidacji urzędu w myśl ustawy o służbie cywilnej.

PRZYKŁAD 6 Pani Barbara była zatrudniona w jednym z ministerstw, ale nie na stanowisku urzędniczym, lecz w charakterze zwykłego pracownika. Wskutek kolejnej reformy urząd został zreorganizowany, a z częścią jego pracowników, w tym również z panią Barbarą, rozwiązano stosunki pracy. Już wcześniej osiągnęła wiek 55 lat oraz udowodniła 20 lat składkowych i nieskładkowych. Następnie wystąpiła ona do ZUS o przyznanie wcześniejszej emerytury. Ponieważ jej stosunek pracy został rozwiązany w związku z reorganizacją urzędu uniemożliwiającą dalsze zatrudnienie, ZUS przyznał jej to świadczenie. Pomimo tego, że była zatrudniona w urzędzie podlegającym pod ustawę o służbie cywilnej, nie miały do niej zastosowania przepisy tej ustawy przewidujące wcześniejsze uprawnienia emerytalne dla pracowników służby cywilnej jedynie w razie likwidacji urzędu. ZUS zastosował natomiast rozwiązania przewidziane w art. 27 ust. 2 ustawy o pracownikach urzędów państwowych.

OSOBY, DO KTÓRYCH STOSUJE SIĘ PRZEPISY USTAWY Z DNIA 24 SIERPNIA 2006 R. O SŁUŻBIE CYWILNEJ (BĘDĄCE CZŁONKAMI KORPUSU SŁUŻBY CYWILNEJ)

I. Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych: średniego szczebla zarządzania, koordynujących, samodzielnych, specjalistycznych i wspomagających w: • Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, • urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej, • urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej, • komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej, • Głównym Inspektoracie Inspekcji Handlowej, • Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, • Biurze Nasiennictwa Leśnego. II. Powiatowi i graniczni lekarze weterynarii oraz ich zastępcy. III. Osoby oddelegowane lub przeniesione do ww. urzędów na podstawie odrębnych przepisów do wykonywania zadań poza jednostką organizacyjną, w której są zatrudnione.

OSOBY, DO KTÓRYCH STOSUJE SIĘ PRZEPISY USTAWY Z DNIA 16 WRZEŚNIA 1982 R. O PRACOWNIKACH URZĘDÓW PAŃSTWOWYCH (NIEBĘDĄCE CZŁONKAMI KORPUSU SŁUŻBY CYWILNEJ)

I. Osoby zatrudnione w: • Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, • urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej, • urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej, • Rządowym Centrum Legislacji, • komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, • Głównym Inspektoracie Inspekcji Handlowej, • Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, • Biurze Nasiennictwa Leśnego, wobec których nie mają zastosowania przepisy ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej. II. Urzędnicy państwowi oraz inni pracownicy zatrudnieni w Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sądzie Najwyższym, Biurze Trybunału Konstytucyjnego, Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, Biurze Rzecznika Praw Dziecka, Biurze Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa w sprawach nieuregulowanych w odrębnych przepisach, Krajowym Biurze Wyborczym, Biurze Rzecznika Interesu Publicznego, Państwowej Inspekcji Pracy, regionalnych izbach obrachunkowych, Biurze Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Kliknij, aby powiększyć