Jakie warunki muszą spełnić górnicy, aby przejść na emeryturę

Górnicy są tą grupą zawodową, która zawsze miała najbardziej rozbudowane uprawnienia emerytalne. Dodatkowo, od 1 stycznia 2007 r. wskutek nowelizacji ustawy emerytalnej z lipca 2005 r., obowiązują niejako dwa systemy emerytur górniczych. Pierwszy – opierający się na dotychczas obowiązujących zasadach i drugi – wprowadzający do tych zasad istotne zmiany.

Wynika to z przepisów przejściowych, jakie zostały zamieszczone w ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy – Karta Nauczyciela (Dz.U. nr 167, poz. 1397). Zgodnie z art. 3 ust. 1 tej ustawy, osoby, które do 31 grudnia 2007 r. spełnią warunki wymagane do otrzymania górniczej emerytury określone w przepisach obowiązujących do 31 grudnia 2006 r.(w brzmieniu z tej końcowej daty), nabędą ją na zasadach określonych w tych przepisach. Bez znaczenia jest w tym przypadku, czy wniosek o przyznanie emerytury złożyły do końca 2007 r., czy zrobiły to lub zamierzają to uczynić po 31 grudnia 2007 r. Jednocześnie, od 1 stycznia 2007 r. weszły w życie nowe zasady nabywania uprawnień do emerytur górniczych, a także ustalania stażu górniczego, od długości którego uzależnione jest ich przyznanie. W związku z tym, nawet te osoby, które mogłyby do końca 2007 roku spełnić warunki wymagane do uzyskania górniczej emerytury przewidziane w dotychczasowych przepisach, mogą skorzystać z nowych regulacji. Jak z tego wynika, osoby, które zamierzają w najbliższym czasie przejść na górniczą emeryturę, powinny znać zarówno zasady jej przyznania obowiązujące do końca 2006 r., jak również te zawarte w przepisach, które weszły w życie 1 stycznia 2007 r. Dlatego też w tym miejscu postanowiliśmy szczegółowo je omówić.

Emerytury górnicze na starych zasadach

Zgodnie z obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. art. 34 ustawy emerytalnej, górnicza emerytura przysługiwała pracownikowi urodzonemu przed 1 stycznia 1949 r., który spełnił warunki dotyczące: wieku emerytalnego, ogólnego okresu pracy górniczej (liczonej łącznie z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczalnymi do pracy górniczej), a także pracy górniczej określonej w art. 36 ust. 1 ustawy emerytalnej (chodzi głównie o pracę górniczą pod ziemią). Przepis przewidywał dwa warianty uzyskania emerytury górniczej. Przedstawiamy je w poniższej tabelce. Należy podkreślić, że w myśl omawianych przepisów, okresy pracy górniczej, jak również pracy równorzędnej z pracą górniczą ZUS zalicza tylko wówczas, gdy praca ta była wykonywana przynajmniej w połowie pełnego wymiaru czasu pracy. Na równi z okresami pracy górniczej traktuje się okres urlopu górniczego do 5 lat oraz okres świadczenia górniczego do 3 lat. Okresy te nie zostały jednak wymienione w art. 36 ust. 1 ustawy emerytalnej, dlatego też nie podlegają uwzględnieniu przy ustalaniu 5- lub 15- letniego okresu pracy górniczej wymaganego do przyznania tej emerytury. Przy ustalaniu uprawnień do emerytury górniczej ZUS zalicza niektóre okresy w wymiarze półtorakrotnym. Odnosi się to do pracowników zatrudnionych pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego: • w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych, • w drużynach ratowniczych, • w charakterze mechaników sprzętu ratowniczego drużyn ratowniczych. Dwa ostatnie okresy pracy ZUS zalicza w wymiarze półtorakrotnym również tym pracownikom dozoru ruchu i kierownictwa ruchu kopalń, którzy pracują przez co najmniej połowę dniówek roboczych w miesiącu pod ziemią, w kopalniach siarki lub w kopalniach węgla brunatnego. Należy podkreślić, że prawo do górniczej emerytury na podstawie art. 34 ustawy emerytalnej mają również ci górnicy, którzy ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o to świadczenie nie wykonywali pracy górniczej, pracy równorzędnej z pracą górniczą albo zatrudnienia podlegającego uwzględnieniu jako okres zaliczany do pracy górniczej, jeżeli tylko spełniają warunki do przyznania emerytury określone w tym przepisie. Emeryturę tę mogą więc uzyskać również wtedy, gdy przed wystąpieniem o to świadczenie byli obowiązkowo objęci ubezpieczeniami społecznymi z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, wykonywania umowy zlecenia itd.

Emerytura z tytułu pracy górniczej

Zgodnie z art. 39 ustawy emerytalnej, górnicy, którzy nie spełniają warunków do przyznania emerytury górniczej (np. pracowali w górnictwie zbyt krótko), ale przez pewien okres wykonywali pracę górniczą, również mogą ubiegać się o wcześniejszą emeryturę. Nie jest to już emerytura górnicza, ale tzw. emerytura z tytułu wykonywania pracy górniczej. Aby otrzymać to świadczenie, muszą spełnić następujące warunki: • udowodnić okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze co najmniej 20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn, • udowodnić co najmniej 5 lat pracy górniczej określonej w art. 36 ust. 1 ustawy emerytalnej wykonywanej pod ziemią lub co najmniej 5 lat pracy górniczej określonej w art. 36 ust. 1 pkt 4 i 5 (patrz: ramka na str. 23) wykonywanej na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz w kopalniach otworowych siarki. Należy zaznaczyć, że do 5-letniego okresu pracy górniczej ZUS zalicza tylko taką pracę, która była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a nie jak w przypadku emerytury górniczej – w połowie pełnego wymiaru czasu pracy. Dla osób, które spełniły warunki dotyczące ogólnego stażu ubezpieczeniowego oraz okresu pracy górniczej, ZUS obniża powszechnie obowiązujący wiek emerytalny (60 lat dla kobiet lub 65 lat dla mężczyzn) o 6 miesięcy za każdy rok okresów pracy górniczej, nie więcej jednak niż o 15 lat. Osoby, które wykonywały przez pewien czas na przestrzeni swojej kariery zawodowej pracę górniczą, mogą również uzyskać emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Określone rodzaje prac górniczych wymienione są zarówno w wykazie A jak i w wykazie B rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego. Wymieniliśmy je przy okazji omawiania emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ponadto do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach uprawniającego do przejścia na emeryturę z wykazu A ZUS może zaliczyć również okresy pracy górniczej w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej.

Emerytura dla górników urodzonych w latach 1949–1968

Górnicy należący do średniej grupy wiekowej (a więc urodzeni po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r.) również mogą przejść na emeryturę górniczą przyznawaną na starych zasadach, jeśli warunki do jej otrzymania wymagane dla osób urodzonych przed 1949 rokiem spełnią do końca 2007 roku. Oprócz tego muszą jednak spełnić warunek nieprzystąpienia do OFE oraz (w odróżnieniu od wcześniej omówionych grup zawodowych) również rozwiązać swój dotychczasowy stosunku pracy. Rozwiązanie stosunku pracy może jednak nastąpić także po 31 grudnia 2007 r. Górnicy urodzeni w latach 1949-1968 mogą również przechodzić na emeryturę przewidzianą w art. 39 ustawy emerytalnej. Chodzi o omówioną wcześniej emeryturę w obniżonym wieku z tytułu wykonywania pracy górniczej. W tym przypadku również wszystkie warunki muszą spełnić do końca 2007 roku, a także nie mogą być członkami OFE. Nie muszą natomiast rozwiązywać stosunku pracy, gdyż art. 46 ustawy emerytalnej przewidujący możliwość uzyskania takiej emerytury przez górników ze średniej grupy wiekowej, po jego nowelizacji w 2005 roku, nie zawiera już takiego warunku. Ustawa emerytalna zagwarantowała dla tej grupy wiekowej górników również możliwość przejścia na emeryturę bez względu na wiek. Prawo do tego świadczenia w dotychczasowym brzmieniu przepisów przysługuje pracownikom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat, nie przystąpili do OFE, a wymagane warunki do uzyskania tej emerytury spełnią do końca 2007 roku. Do 25-letniego okresu pracy górniczej wymaganego do przyznania tej emerytury ZUS zalicza również niektóre okresy niebędące okresami pracy górniczej, tj.: • okresy niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy, wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo z tytułu choroby zawodowej, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne, • inne niż ww. okresy niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy w wymiarze do 35 dni w roku kalendarzowym. Wymienione okresy niezdolności do pracy muszą być bezpośrednio poprzedzone pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy oraz przypadać w czasie trwania stosunku pracy. Wskutek nowelizacji ustawy emerytalnej z dnia 22 września 2006 r. (zmiana weszła w życie 6 grudnia 2006 r.), przy ustalaniu emerytury górniczej bez względu na wiek podlegają uwzględnieniu również okresy czasowego oddelegowania członków drużyn ratowniczych kopalń, mechaników sprzętu ratowniczego tych drużyn oraz ratowników zawodowych w stacjach ratownictwa górniczego do zawodowego pogotowia ratowniczego w Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu, w KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie lub w okręgowych stacjach ratownictwa górniczego. Okresy te są zaliczane wówczas, jeśli były bezpośrednio poprzedzone pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponadto, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury bez względu na wiek ZUS uwzględnia również okresy urlopu górniczego w wymiarze do 5 lat oraz świadczenia górniczego w wymiarze do 3 lat. Nie podlegają natomiast uwzględnieniu okresy pracy równorzędnej z pracą górniczą, a także pozostałe okresy pracy zaliczanej do pracy górniczej.

Emerytury górnicze na nowych zasadach

Nowe regulacje dotyczące wcześniejszych emerytur górniczych wprowadziła ustawa z 27 lipca 2005 r. nowelizująca ustawę o emeryturach i rentach z FUS. Nowe przepisy zaczęły obowiązywać 1 stycznia 2007 r. Skorzystać z nich mogą wszyscy górnicy, którzy spełnią warunki przewidziane we wprowadzonych regulacjach. Największe zmiany dotyczą możliwości uzyskania świadczenia bez dodatkowych ograniczeń dla urodzonych po 1948 roku, długości wymaganego do przyznania świadczenia okresu pracy górniczej, a także katalogu okresów uwzględnianych przy ustalaniu uprawnień do omawianej emerytury.

Emerytury bez względu na datę urodzenia

Nowe przepisy przewidują, że możliwość uzyskania emerytury górniczej (obecnie na podstawie art. 50a ustawy emerytalnej) przysługuje wszystkim osobom spełniającym wymagane warunki, bez względu na datę urodzenia. ZUS może więc przyznać to świadczenie również osobom ze średniej grupy wiekowej, którzy przystąpili do OFE bądź też nie spełnią wszystkich wymogów do końca 2007 r. albo też nie zamierzają rozwiązywać stosunku pracy. Regulacje, które weszły w życie 1 stycznia, nie uzależniają bowiem nabycia prawa do emerytury górniczej również w stosunku do osób urodzonych po 1948 roku od spełnienia wszystkich warunków do końca 2007 r., nieprzystąpienia do OFE czy też rozwiązania stosunku pracy. Należy jednak wspomnieć, że przedmiotem prac ustawodawczych jest obecnie nowelizacja przepisów ustawy emerytalnej, która przywracałaby w stosunku do górników warunek nieprzystąpienia do OFE, z którego będą zwolnieni jedynie w określonej przez ustawę sytuacji. Co więcej, prawo do wcześniejszej emerytury górniczej będą mogły uzyskiwać w przyszłości również osoby urodzone po 31 grudnia 1968 r. Wcześniejsze przepisy nie przewidywały dla tej grupy ubezpieczonych żadnej możliwości uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych. W zakresie warunków wymaganych do uzyskania emerytury górniczej, nowe regulacje są niemal identyczne w stosunku do poprzednio obowiązujących, poza pewnymi wyjątkami. Pierwszy z nich dotyczy warunku wymaganego okresu pracy górniczej dla osób, które chcą skorzystać z uprawnień emerytalnych po ukończeniu 55 lat. Zamiast dotychczasowych 5 lat pracy górniczej, obecnie trzeba udowodnić 10 lat takiej pracy. Natomiast dla osób, które chciałyby przejść na emeryturę w wieku 50 lat, pozostawiony został warunek minimum 15-letniego okresu pracy górniczej. Ustawodawca pozostawił też w nowych przepisach możliwość uzyskania emerytury bez względu na wiek, a co więcej, nawet taką możliwość rozszerzył. Dotychczas emeryturę tę mogły uzyskać tylko osoby urodzone w latach 1949-1968, które udowodniły 25 lat pracy górniczej pod ziemią wykonywanej stale oraz w pełnym wymiarze czasu pracy, i to pod warunkiem rozwiązania stosunku pracy i nieprzystąpienia do OFE. Obecnie emeryturę tę (zgodnie z art. 50e ustawy emerytalnej) mogą uzyskać również osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., jak i po 31 grudnia 1968 r. Ustawodawca pozostawił w niezmienionej postaci pierwszy z wymienionych warunków, dotyczący 25-letniego stażu pracy górniczej, natomiast zniósł dwa pozostałe. I w tym jednak przypadku warunek nieprzystąpienia do OFE może zostać wkrótce, w wyniku nowelizacji przepisów, przywrócony.

Jak ustalany jest okres pracy górniczej

Bardzo istotne zmiany zostały wprowadzone w zakresie uwzględniania okresów pracy górniczej przy ustalaniu prawa zarówno do górniczej emerytury przysługującej na podstawie art. 50a ustawy emerytalnej, jak i do emerytury bez względu na wiek przewidzianej w art. 50e tej ustawy. Pierwsza grupa zmian dotyczy okresów uwzględnianych przy ustalaniu pracy górniczej (odpowiednio 10-, 15- lub 25-letniej). Od 1 stycznia 2007 r. ustawa nie zalicza do takiej pracy, w odróżnieniu od dotychczasowych regulacji zawartych w art. 36 ust. 1 ustawy emerytalnej, następujących okresów: • okresów zatrudnienia w urzędach górniczych, jeśli zatrudnienie jest związane z wykonywaniem czynności inspekcyjno-technicznych w kopalniach, przedsiębiorstwach i innych podmiotach określonych w ustawie, • okresów zatrudnienia w przedsiębiorstwach i innych podmiotach miernictwa górniczego lub geologicznych, jeżeli zatrudnienie jest wykonywane bezpośrednio przy pomiarach z zakresu miernictwa górniczego, geologii i hydrologii, • okresów zatrudnienia w charakterze lekarzy i felczerów w górniczych zespołach opieki zdrowotnej, w zakładach górniczej służby zdrowia przy kopalniach węgla kamiennego i rud oraz w zakładach służby zdrowia kopalń siarki lub węgla brunatnego. Istotne zmiany zaszły również w zasadach ustalania 25-letniego okresu pracy górniczej wymaganego do uzyskania emerytury górniczej bez względu na wiek. Obecnie, przy ustalaniu tego okresu, oprócz okresów pracy pod ziemią, uwzględnia się: • okresy niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy albo z tytułu choroby zawodowej, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne, • okresy czasowego oddelegowania do zawodowego pogotowia ratowniczego w Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu, w KGHM Polska Miedź – Oddziale Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie lub w okręgowych stacjach ratownictwa górniczego. Wszystkie z wymienionych okresów muszą być bezpośrednio poprzedzone pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy oraz muszą przypadać w czasie trwania stosunku pracy. Należy natomiast podkreślić, że w odróżnieniu od dotychczasowych rozwiązań, nowe przepisy nie pozwalają zaliczać do 25-letniego stażu pracy górniczej okresów niezdolności do pracy spowodowanych wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, za które wypłacono wynagrodzenie, zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne, jak również okresów niezdolności do pracy do 35 dni w roku kalendarzowym, za który wypłacono wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy.

Zmiany w okresach równorzędnych i zaliczanych

Przepisy, które weszły w życie 1 stycznia tego roku, przewidują, że przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury (a konkretnie ogólnego 20-letniego okresu dla kobiet lub 25-letniego okresu dla mężczyzn) podlegają uwzględnieniu wyłącznie okresy pracy górniczej oraz pracy równorzędnej z pracą górniczą. Nie są więc, w myśl nowych rozwiązań, brane pod uwagę dotychczasowe okresy zaliczalne do pracy górniczej, a więc m. in. okresy niezdolności do pracy, za które zostało wypłacone wynagrodzenie, zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne czy też okresy służby wojskowej. Zmianie uległ też katalog okresów pracy równorzędnej górniczej. Nowe przepisy uważają za taką pracę zatrudnienie: • na stanowiskach wymagających kwalifikacji inżyniera lub technika w zakresie górnictwa w urzędach górniczych, jeżeli zatrudnienie jest związane z wykonywaniem czynności inspekcyjno-technicznych w kopalniach, przedsiębiorstwach i innych podmiotach określonych w ustawie emerytalnej, pod warunkiem uprzedniego przepracowania w kopalniach, przedsiębiorstwach i innych podmiotach określonych w ustawie co najmniej 10 lat pod ziemią, na odkrywce w kopalniach siarki lub węgla brunatnego, a także w kopalniach otworowych siarki albo na stanowiskach dozoru lub kierownictwa ruchu, • przy innych pracach, nie dłuższe niż 5 lat, do których pracownicy wykonujący pracę górniczą i inną określoną w ustawie przeszli w związku z likwidacją kopalni, zakładu górniczego, przedsiębiorstwa lub innego podmiotu, o którym mowa w ustawie emerytalnej. Wynika z tego, że obecnie do okresów równorzędnych z pracą górniczą przepisy nie zaliczają m.in. okresów pełnienia przez pracowników funkcji z wyboru w organach związku zawodowego zrzeszającego pracowników kopalń, przedsiębiorstw i innych podmiotów określonych w ustawie emerytalnej, a także okresu zatrudnienia w administracji tych kopalń, przedsiębiorstw i innych podmiotów.

OKRESY PRACY GÓRNICZEJ (WYMIENIONE W ART. 36 UST. 1 USTAWY EMERYTALNEJ)

1) pod ziemią w kopalniach węgla, rud, kruszców, surowców ogniotrwałych, glin szlachetnych, kaolinów, magnezytów, gipsu, anhydrytu, soli kamiennej i potasowej, fosforytów oraz barytu, 2) pod ziemią i przy głębieniu szybów w przedsiębiorstwach budowy kopalń określonych w pkt 1 oraz pod ziemią w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących dla tych kopalń roboty górnicze lub przy budowie szybów, 3) pod ziemią w przedsiębiorstwach montażowych, przedsiębiorstwach maszyn górniczych, zakładach naprawczych i innych podmiotach wykonujących dla kopalń określonych w pkt 1 podziemne roboty budowlano-montażowe, roboty przy naprawie maszyn i wdrażaniu nowych urządzeń; pracownikom zatrudnionym w tych przedsiębiorstwach, zakładach i innych podmiotach uznaje się za pracę górniczą te miesiące zatrudnienia, w których co najmniej połowę dniówek roboczych przepracowali pod ziemią, 4) na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw skarbu państwa, 5) pod ziemią na stanowiskach dozoru ruchu oraz kierownictwa ruchu kopalń, przedsiębiorstw i innych podmiotów określonych w pkt 1-3, a także w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach, o których mowa w pkt 4, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw gospodarki, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw skarbu państwa i ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego, 6) w charakterze członków drużyn ratowniczych kopalń określonych w pkt 1 i 4, mechaników sprzętu ratowniczego tych drużyn oraz w charakterze ratowników zawodowych w stacjach ratownictwa górniczego, 7) na stanowiskach maszynistów wyciągowych na szybach oraz na stanowiskach sygnalistów na nadszybiach szybów w kopalniach, przedsiębiorstwach i innych podmiotach określonych w pkt 1 i 2, 8) na stanowiskach pracy pod ziemią w nieczynnych kopalniach wymienionych w pkt 1, 9) na stanowiskach nauczycieli (instruktorów) zawodu w górniczych polach szkoleniowych pod ziemią oraz w kopalniach siarki i węgla brunatnego, 10) w urzędach górniczych, jeżeli zatrudnienie jest związane z wykonywaniem czynności inspekcyjno-technicznych w kopalniach, przedsiębiorstwach i innych podmiotach określonych w pkt 1-4, 11) w przedsiębiorstwach i innych podmiotach miernictwa górniczego lub geologicznych, jeżeli zatrudnienie jest wykonywane bezpośrednio przy pomiarach z zakresu miernictwa górniczego, geologii i hydrologii; pracownikom zatrudnionym w tych przedsiębiorstwach i podmiotach uznaje się za pracę górniczą te miesiące zatrudnienia, w których co najmniej połowę dniówek roboczych przepracowali pod ziemią, 12) w charakterze lekarzy i felczerów w górniczych zespołach opieki zdrowotnej, w zakładach górniczej służby zdrowia przy kopalniach węgla kamiennego i rud oraz w zakładach służby zdrowia kopalń siarki lub węgla brunatnego, jeżeli pracownicy ci są zatrudnieni w tych zakładach w łącznym wymiarze co najmniej 30 godzin tygodniowo oraz wykonują systematyczną kontrolę sanitarnohigieniczną stanowisk pracy pod ziemią, w kopalniach siarki lub węgla brunatnego – co najmniej przez 20 godzin w ciągu miesiąca, przy czym do okresu 20 godzin kontroli sanitarnohigienicznej stanowisk pracy pod ziemią wlicza się również czas zużyty na zjazd i wyjazd ze stanowisk pracy pod ziemią, 13) okres urlopu górniczego do 5 lat oraz okres świadczenia górniczego do 3 lat, przewidzianych w odrębnych przepisach.

OKRESY PRACY RÓWNORZĘDNEJ Z PRACĄ GÓRNICZĄ

1) pełnienie przez pracowników funkcji z wyboru w organach związku zawodowego zrzeszającego pracowników kopalń, przedsiębiorstw i innych podmiotów określonych w art.36 ust. 1 pkt 1-4, jeżeli pracownicy ci bezpośrednio przed objęciem tych funkcji wykonywali pracę górniczą, o której mowa w art. 36 ust. 1 ustawy emerytalnej, 2) zatrudnienie na stanowiskach wymagających kwalifikacji inżyniera lub technika w zakresie górnictwa: a) w administracji kopalń, przedsiębiorstw i innych podmiotów określonych w art.36 ust. 1 pkt 1-4 ustawy emerytalnej oraz w zarządach spółek węglowych, byłych gwarectwach, zrzeszeniach i zjednoczeniach tych kopalń i przedsiębiorstw, b) w urzędach górniczych, c) na stanowiskach nauczycieli w górniczych szkołach zawodowych i technikach, d) w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz w urzędach terenowych organów administracji, będących organami założycielskimi kopalń i przedsiębiorstw określonych w art. 36 ust. 1 pkt 1-4 ustawy emerytalnej, a także w jednostkach podległych tym organom, jeżeli jednostki te działają w zakresie przemysłów określonych w art. 36 ust. 1 pkt 1-4 ustawy emerytalnej. Okresy wymienione w pkt a) – d) uwzględnia się pod warunkiem uprzedniego przepracowania w kopalniach, przedsiębiorstwach i innych podmiotach określonych w art. 36 ust. 1 pkt 1-4 ustawy emerytalnej co najmniej 5 lat pod ziemią, na odkrywce w kopalniach siarki lub węgla brunatnego, a także w kopalniach otworowych siarki albo na stanowiskach dozoru lub kierownictwa ruchu, 3) zatrudnienie na stanowiskach wymagających kwalifikacji inżyniera lub technika w zakresie górnictwa pracowników wykonujących prace wymienione w art. 36 ust. 1 ustawy emerytalnej oraz w ww. pkt 1, 2 i 4 i przeniesionych do urzędów naczelnych i centralnych organów administracji państwowej niewymienionych w pkt 2 lit. d), do instytutów podporządkowanych tym organom, do pracy w wyższych szkołach górniczych i w wydawnictwach górniczo-hutniczych, jeżeli pracownicy ci przepracowali uprzednio w kopalniach, przedsiębiorstwach lub innych podmiotach określonych w art. 36 ust. 1 pkt 1-4 ustawy emerytalnej co najmniej 5 lat pod ziemią, na odkrywce w kopalniach siarki lub węgla brunatnego, a także w kopalniach otworowych siarki albo na stanowiskach dozoru lub kierownictwa ruchu, 4) zatrudnienie przy innych pracach, nie dłuższe niż 5 lat, do których pracownicy wykonujący prace określone w art. 36 ust. 1 ustawy emerytalnej i w niniejszym ustępie przeszli w drodze wyboru lub zalecenia jednostki nadrzędnej albo w związku z likwidacją kopalni, zakładu górniczego, przedsiębiorstwa lub innego podmiotu, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1-4 ustawy emerytalnej.

OKRESY ZALICZANE DO PRACY GÓRNICZEJ

1) okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby, 2) okresy działalności kombatanckiej, działalności równorzędnej z tą działalnością, a także okresy zaliczane do okresów tej działalności oraz okresy podlegania represjom wojennym i okresu powojennego, określone w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, 3) okresy pełnionej w Polsce służby: a) w Policji (Milicji Obywatelskiej), b) w Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu (w organach bezpieczeństwa publicznego), c) w Straży Granicznej, d) w Służbie Więziennej, e) w Państwowej Straży Pożarnej, f) w Służbie Celnej, g) w Biurze Ochrony Rządu, 4) okresy pobierania zasiłku macierzyńskiego, 5) okresy osadzenia w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski na mocy skazania albo bez wyroku po 31 grudnia 1956 r. za działalność polityczną, 6) przypadające przed 15 listopada 1991 r. okresy pracy przymusowej: a) wykonywanej na rzecz hitlerowskich Niemiec w okresie II wojny światowej, b) wykonywanej na obszarze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w okresie od 17 września 1939 r. do 31 grudnia 1956 r., c) wykonywanej na rozkaz władz alianckich do dnia 31 grudnia 1945 r., d) wykonywanej w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranu oraz batalionach budowlanych podczas odbywania służby wojskowej w Wojsku Polskim, 7) przypadające przed 15 listopada 1991 r. okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed 1 stycznia 1975 r., 8) przypadające przed 15 listopada 1991 r. okresy niewykonywania pracy po ustaniu zatrudnienia, jeżeli za te okresy na podstawie przepisów kodeksu pracy zostało wypłacone wynagrodzenie lub odszkodowanie, 9) przypadające przed 15 listopada 1991 r. okresy czasowego pozostawania bez pracy na obszarze Państwa Polskiego z powodu niemożności jej otrzymania lub niemożności podjęcia szkolenia zawodowego, w tym okresy pobierania zasiłków z funduszu aktywizacji zawodowej, zasiłków dla bezrobotnych oraz zasiłków szkoleniowych wypłaconych z Funduszu Pracy, 10) przypadające przed 15 listopada 1991 r. okresy sprawowania mandatu posła lub senatora w Państwie Polskim, 11) przypadające przed 15 listopada 1991 r. okresy internowania na podstawie art. 42 dekretu z 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz.U. nr 29, poz. 154, z 1982 r. nr 3, poz. 18 oraz z 1989 r. nr 34, poz. 178), 12) okresy pobierania: a) wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów kodeksu pracy, b) zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, c) świadczeń wymienionych w lit. b) i c) po ustaniu obowiązku ubezpieczenia, 13) okresy pobierania renty chorobowej po ustaniu zatrudnienia w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie lub po ustaniu obowiązku ubezpieczenia społecznego z innego tytułu, 14) okresy niewykonywania pracy po ustaniu zatrudnienia, jeżeli za te okresy, na podstawie przepisów kodeksu pracy, zostało wypłacone odszkodowanie, 15) okresy niewykonywania pracy w okresie przed 4 czerwca 1989 r. na skutek represji politycznych, nie więcej jednak niż 5 lat, 16) przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy – z powodu opieki nad dzieckiem: a) w wieku do lat 4 – w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie – bez względu na liczbę dzieci – do 6 lat, b) na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny – dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko, 17) przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy opieki pielęgnacyjnej nad inwalidą wojennym zaliczonym do I grupy inwalidów lub uznanym za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, sprawowanej przez członka jego rodziny w wieku powyżej 16 lat, który w okresie sprawowania opieki nie osiągnął przychodu przekraczającego miesięcznie połowę najniższego wynagrodzenia, 18) przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy niewykonywania pracy, w granicach do 6 lat, spowodowane koniecznością opieki nad innym niż dziecko członkiem rodziny zaliczonym do I grupy inwalidów lub uznanym za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo uznanym za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym, sprawowanej przez członka jego rodziny w wieku powyżej 16 lat, który w okresie sprawowania opieki nie osiągnął przychodu przekraczającego miesięcznie połowę najniższego wynagrodzenia, 19) okresy nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów, 20) okresy udokumentowanej niezdolności do pracy, za które wypłacone zostały z Funduszu Pracy: zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki szkoleniowe lub stypendia.