W przyszłym roku kończę 50 lat. Od 1978 roku pracuję jako nauczycielka. W latach 1982–1984 przebywałam na dwuletnim urlopie wychowawczym. Brakuje mi kilkunastu miesięcy do 30-letniego okresu stażu pracy, chciałabym więc uzupełnić okres o czas pracy w gospodarstwie rolnym. W latach 1973–1976 pomagałam w pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Czy ten okres zostanie mi zaliczony do stażu pracy, i czy będę mogła przejść na wcześniejszą emeryturę?

ZUS WYJAŚNIA

Przemysław Przybylski rzecznik prasowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Czytelniczka mająca co najmniej 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze (nauczyciel legitymujący się 25-letnim okresem zatrudnienia, w tym 20 latami wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym) może ubiegać się o emeryturę na podstawie art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela.(t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm.). Do okresów składkowych zaliczane są okresy, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.). Oznacza to, że oprócz okresów pracy w szkole, zainteresowana może mieć doliczone także na przykład okresy opłacania składek na podstawie m.in. przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz w przepisach o pomocy społecznej. Z kolei okresy nieskładkowe wymienione są w art. 7 ustawy emerytalnej. I tak, zaliczane są do nich m.in. okresy pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego wypłaconych po 14 listopada 1991 r. – chorobowego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego. Ponadto do okresów nieskładkowych wlicza się okres nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów czy studiów doktoranckich i aspirantury naukowej, w wymiarze określonym w decyzji o ich utworzeniu, także asystenckich studiów przygotowawczych. Czas urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy – z powodu opieki nad dzieckiem w wieku do lat 4 – w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie – bez względu na liczbę dzieci – do 6 lat – to również okresy nieskładkowe. EKSPERT WYJAŚNIAArkadiusz Mirosław radca prawny Nauczyciele urodzeni po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., zachowują prawo do emerytury, bez względu na wiek, w ciągu dziewięciu lat od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.), jeżeli nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego. Nauczyciele mający trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, zaś nauczyciele szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich – dwudziestopięcioletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, mogą – po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy – przejść na emeryturę. Natomiast przepis art. 10 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS dopuszcza wyjątkowo możliwość traktowania okresów pracy w gospodarstwie rolnym tak jak okresów składkowych w ramach ubezpieczenia pracowniczego, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresów składkowych i nieskładkowych. W praktyce oznacza to, że przy obliczaniu wysokości emerytury uwzględnia się również okresy: ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki, przypadające przed 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia oraz okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia przypadające przed 1 stycznia 1983 r. Równocześnie warto zapoznać się z wyrokiem Sądu Najwyższego z 17 kwietnia 2002 r. (sygn. akt II UKN 337/01, OSNP z 2004 r., nr 1, poz. 8). W tym konkretnym przypadku trudno jest z całą stanowczością stwierdzić, że nauczycielka ta uzyska prawo do wcześniejszej emerytury, gdyż nie posiadamy kompletnej dokumentacji będącej podstawą do ustalania wysokości emerytury. Tym samym nie wiadomo, czy faktycznie przez cały czas wykonywała pracę w szczególnym charakterze oraz w jakim typie szkoły przez cały czas była zatrudniona.

NA CO TRZEBA ZWRÓCIĆ UWAGĘ • Nauczyciele, którzy przechodzą wcześniej na emeryturę bez względu na wiek, muszą rozwiązać stosunek pracy. • Nauczyciele, którzy skorzystają z prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym – kobiety 55 lat, mężczyźni 60 – i mają wymagany staż pracy, w tym minimum 15 lat pracy w zawodzie nauczyciela, i warunki te spełnią do końca 2007 roku, nie muszą rozwiązywać umowy, by mieć ustalone prawo do emerytury. • Warunkiem otrzymania pierwszej wypłaty emerytury nauczycielskiej jest rozwiązanie umowy z pracodawcą. • Na wysokość emerytury wpływa: wysokość indywidualnych zarobków, długość okresów nieskładkowych i składkowych, wysokość kwoty bazowej w dniu złożenia wniosku o emeryturę, wysokość wskaźników, którymi wyliczone są lata składkowe i nieskładkowe.