Powołanie nie wymaga dodatkowego zawarcia umowy o pracę, ponieważ samo w sobie jest podstawą nawiązania stosunku pracy. Strony mogą jednak zawrzeć dodatkowe porozumienie regulujące ich prawa i obowiązki.

Powołanie może być stosowane w przypadkach określonych w innych niż kodeks pracy ustawach (art. 68 par. 1 k.p.). Dotyczy m.in.: pracowników powołanych do pełnienia funkcji organów administracji państwowej, wojewodów i wicewojewodów, sekretarzy i skarbników gmin, dyrektorów i ich zastępców oraz głównych księgowych przedsiębiorstw państwowych.

Kiedy się rozpoczyna

Warunkiem jego powstania jest zgoda stron. Nie musi to być zgoda pisemna – wystarczy podjęcie pracy na podstawie powołania bez zastrzeżeń (art. 60 k.c. w zw. z art. 300 k.p.). Stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się w terminie podanym w powołaniu, a gdy nie został on określony – w dniu doręczenia powołania (przepisy szczególne mogą kwestie te określić inaczej), a nie w dniu jego wydania. Powołanie powinno być dokonane na piśmie pod rygorem nieważności. Co prawda, sankcja ta nie została wyraźnie przewidziana, jednak w art. 682 k.p. wskazano, że powołanie musi być doręczone, a więc musi mieć formę pisemną. Nie ma przeszkód, aby strony, indywidualnie ustaliły swoje uprawnienia i obowiązki w odrębnej umowie – załączniku stanowiącej dopełnienie aktu podstawowego o kwestie im odpowiadające i korzystniejsze dla pracownika w świetle art. 18 par. 2 k.p. (wyrok SN z 2 kwietnia 1998 r., sygn. akt I PKN 9/98, OSNP z 1999 r. nr 6, poz. 207). Do stosunku pracy na podstawie powołania stosuje się przepisy dotyczące umowy o pracę na czas nieokreślony, z wyjątkiem przepisów regulujących tryb postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę, rozpatrywaniu sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania: o bezskuteczności wypowiedzeń, o przywracaniu do pracy. Stosunek pracy oparty na powołaniu może więc być rozwiązany na skutek porozumienia stron (art. 30 par. 1 pkt 1 k.p.). Jeżeli powołanie następuje u dotychczasowego pracodawcy, dopuszczalne jest również porozumienie stron w sprawie zmiany umowy o pracę na stosunek pracy z powołania na czas określony, po upływie którego następuje wznowienie umownego stosunku pracy (wyrok SN z 15 maja 1997 r., sygn. akt I PKN 164/97, OSNP z 1998 r. nr 7, poz. 213).

Wcześniejszy konkurs

Powołanie może być poprzedzone konkursem nawet wtedy, gdy przepisy szczególne tego nie przewidują. Jeżeli pracownik powołany na stanowisko w wyniku konkursu pozostaje w stosunku pracy z innym pracodawcą i obowiązuje go trzymiesięczny okres wypowiedzenia, może on rozwiązać ten stosunek za jednomiesięcznym wypowiedzeniem. Pociąga to za sobą takie skutki prawne jak rozwiązanie umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem (art. 683 k.p.).

Jak odwołać

Organ, który powołał danego pracownika, może go w każdym czasie (niezwłocznie lub w określonym terminie) odwołać. Dotyczy to też pracownika, który został powołany na stanowisko na czas określony. Odwołanie powinno być dokonane na piśmie. Odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę. W okresie wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem. Jeżeli odwołanie nastąpiło z winy pracownika lub z przyczyn przez pracownika niezawinionych (art. 52 i 53 k.p.), jest ono równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 70 par. 3 k.p.). Na wniosek lub za zgodą pracownika pracodawca może zatrudnić go w okresie wypowiedzenia przy innej, zgodnej z jego kwalifikacjami, pracy, a po upływie okresu wypowiedzenia zatrudnić na uzgodnionych przez strony warunkach pracy i płacy. Jeżeli odwołanie nastąpiło w okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy, bieg wypowiedzenia rozpoczyna się po upływie tego okresu. Jeżeli jednak nieobecność ta trwa dłużej niż okres przewidziany w art. 53 par. 1 i 2 k.p., organ, który pracownika powołał, może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia. W razie odwołania pracownicy w ciąży, organ odwołujący jest obowiązany zapewnić jej inną, odpowiednią ze względu na jej kwalifikacje zawodowe, pracę. Przez okres równy okresowi wypowiedzenia pracownica ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem. Jeżeli jednak pracodawca nie wyraził zgody na podjęcie innej pracy, stosunek pracy ulega rozwiązaniu z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia, którego bieg rozpoczyna się od dnia zaproponowania na piśmie innej pracy. Dotyczy to również odwołania pracownika, któremu brakuje nie więcej niż 2 lata do nabycia prawa do emerytury.

CO NIE JEST POWOŁANIEM W rozumieniu kodeksu pracy powołaniem nie jest: • Powołanie na stanowisko sędziowskie (stosunek prawny, w jakim sędzia pozostaje jest stosunkiem pracy z mianowania). Dotyczy to również powołania osoby zatrudnionej w szkole wyższej na stanowisko profesora, • Wyznaczenie likwidatora przedsiębiorstwa państwowego nie oznacza automatycznego nawiązania z nim stosunku pracy na podstawie art. 68 k.p. (orzeczenie SN z 15 marca 1994 r., sygn. akt II UR 2/94, OSNC z 1994 r., z. 11, poz. 224); • Powierzenie przez premiera członkostwa w Radzie Służby Cywilnej lub funkcji doradców w organach administracji publicznej bez nawiązania stosunku pracy; • Powołanie członków zarządów spółek kapitałowych, według kodeksu spółek handlowych; • Powołanie na stanowisko kierownicze osoby pozostającej już w stosunku pracy.