ZUS nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę współpracującą z prowadzącym działalność gospodarczą, jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia chorobowe, jeżeli mieści się ona w ustawowych granicach. Organ rentowy musiał zatem przyznać kobiecie zasiłek macierzyński odpowiadający jej pensji brutto, ale nie wyższy niż 2,5 średniej płacy. Tak korzystnie dla ubezpieczonej orzekł Sąd Najwyższy.
1 sierpnia 2010 r. zatrudniła się ona jako współpracująca z właścicielem firmy, deklarując 6,9 tys. zł, jako podstawę dobrowolnych ubezpieczeń chorobowych. Po trzech tygodniach urodziła dziecko i przeszła na zasiłek macierzyński. ZUS dał jej najniższe świadczenie – 60 proc. średniej płacy, czyli wówczas 1887,60 zł.
Ubezpieczona odwołała się od decyzji ZUS do sądu rejonowego, który zmienił decyzję zakładu i przyznał kobiecie zasiłek w wysokości takiej, jakiej chciała, czyli 6,9 tys. zł. Tak samo orzekł sąd okręgowy. Zakład przegrał także sprawę w SN, do którego wniósł skargę kasacyjną.
Sędziowie wskazali, że zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków przysługujących ubezpieczonym niebędącym pracownikami reguluje rozdział 9 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 z późn. zm.). Sytuacja faktyczna, w jakiej znalazła się ubezpieczona, uregulowana została w art. 49 ust. 2 tej ustawy. Z przepisu tego wynika, że jeżeli ryzyko ubezpieczeniowe (np. niezdolność do pracy czy urodzenie dziecka) będzie miało miejsce w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku stanowi kwota przychodu określona w umowie po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. Zatem w przypadku zainteresowanej podstawa wymiaru wynosi 6,9 tys. złotych.
Sędziowie przypomnieli, że zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy osobie, która w okresie ubezpieczenia chorobowego urodziła dziecko, przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. W przypadku ubezpieczonego niebędącego pracownikiem zależy ona od tego, kiedy urodziło się dziecko. Jeśli w pierwszym miesiącu ubezpieczenia (przypadek odwołującej się), to podstawa odpowiada kwocie z umowy z płatnikiem. W przypadku, gdy dziecko urodziło się w ciągu rocznego ubezpieczenia, podstawę stanowią pełne miesiące ubezpieczenia. Natomiast gdy pojawiło się ono na świecie później, odpowiada ona przychodowi za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym urodziło się dziecko.
ORZECZNICTWO
Wyrok Sądu Najwyższego z 12 kwietnia 2012 roku, sygn. akt I UK 350/11