Pracownik zobowiązany jest wykonywać profilaktyczne badania zdrowotne zlecone mu przez pracodawcę. Z jakimi konsekwencjami może się spotkać pracownik, który odmawia poddania się takim badaniom?
W okresie zatrudnienia zdolność psychofizyczna pracownika do wykonywania pracy podlega weryfikacji podczas okresowych badań lekarskich. Ponadto, w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik zobowiązany jest poddać się badaniom kontrolnym w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Zgodnie z art. 229 par. 4 k.p. pracodawca nie może dopuścić do pracy podwładnego bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Z brzmienia tego przepisu wynika, że pracodawca powinien skierować pracownika na odpowiednie badanie profilaktyczne i domagać się od niego przedstawienia orzeczenia lekarskiego o aktualnym stanie zdrowia.
Odmowa podwładnego poddania się kontrolnym badaniom lekarskim uzasadnia niedopuszczenie go do pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia, jeżeli jedyną przyczyną tej odmowy są okoliczności leżące po stronie pracownika (wyrok SN z 23 września 2004 r., I PK 541/03, OSNP 2005/ 7/ 94).
Bezpodstawna odmowa poddania się badaniu może zostać potraktowana jako niewykonanie polecenia pracodawcy. Wobec pracownika, który bez uzasadnionych przyczyn uchyla się od tego obowiązku, pracodawca może zastosować jedną z kar porządkowych (art. 108 k.p.) a nawet sięgnąć po ostrzejsze środki prawne, ze zwolnieniem dyscyplinarnym włącznie. W ocenie SN, zawinione niewykonanie zaleconych przez pracodawcę badań lekarskich może być ocenione jako naruszenie obowiązku realizowania zgodnego z prawem polecenia dotyczącego pracy (art. 100 k.p.), a jednocześnie jako naruszenie obowiązku poddawania się badaniom lekarskim, zdefiniowanego w art. 211 pkt 5 k.p. W konsekwencji takie zachowanie pracownika może stanowić podstawę rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia (wyrok SN z 10 maja 2000 r., I PKN 642/99, OSNP 2001/20/ 619).