Kodeks pracy nie wprowadza obowiązku wprowadzenia dodatkowych świadczeń pieniężnych, np. z tytułu długoletniej pracy lub przepracowania danego roku kalendarzowego. Mogą one przysługiwać pracownikom wyłącznie na podstawie przepisów szczególnych lub wewnątrzzakładowych.
Dla przykładu na podstawie art. 91 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. nr 227, poz. 1505 z późn. zm.) za 20-letnią pracę członek korpusu służby otrzymuje nagrodę jubileuszową (w wysokości 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego, a następnie wyższą po każdych kolejnych pięciu latach pracy aż do jubileuszu 45 lat służby).
Jeśli obowiązek wypłaty nagrody jubileuszowej nie wynika z pragmatyk służbowych, pracodawca sam decyduje, czy przyznać pracownikom prawo do niej. Jeżeli zdecyduje się na to, ma całkowitą swobodę w ustalaniu jej wysokości czy warunków nabycia prawa do niej.

Decyzja pracodawcy

Jedynie pomocnicze znaczenie dla pracodawcy ma w tym przypadku zarządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 23 grudnia 1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania (MP nr 44, poz. 356 z późn. zm.). Zachowało ono moc obowiązującą, ale nie jest ono samodzielną podstawą przyznawania prawa do nagrody jubileuszowej. Dlatego też pracownicy nie mogą, opierając się tylko na przepisach tego zarządzenia, skutecznie dochodzić wypłaty nagrody jubileuszowej.

Prawo do nagrody jubileuszowej może wynikać z regulaminu wynagradzania

Jeśli firma zdecyduje się na wprowadzenie takiego dodatkowego świadczenia dla pracowników, prawo do niego może wynikać z postanowień zbiorowego układu pracy, regulaminu wynagradzania a nawet indywidualnej umowy o pracę. W przypadku, gdy w dokumentach tych nie określono zasad wypłaty nagrody posiłkowo stosuje się wspomniane zarządzenie.
W przepisach wewnątrzzakładowych można swobodnie ustalić, jakie okresy zatrudnienia wlicza się do stażu uprawniającego do nagrody, wyłączając niektóre z nich, a uwzględniając inne. Regulacje te mogą również zezwalać na zaliczenie do zakładowego stażu pracy okresów zatrudnienia u innych pracodawców.
Warto podkreślić, że przysługująca pracownikowi nagroda jubileuszowa jest elementem stosunku pracy i wobec tego zmiana warunków jej uzyskania na niekorzyść pracownika wymaga zastosowania wypowiedzenia zmieniającego. Podkreślał to Sąd Najwyższy (orzeczenie z 6 sierpnia 1998 r., I PKN 227/98, OSNAPiUS 1999/17/543).

Za rok pracy

Na podobnych zasadach wypłacana jest nagroda roczna. Nie jest ona świadczeniem powszechnym. Przysługuje jedynie, gdy stanowią tak przepisy szczególne lub wewnątrzzakładowe. Na przykład funkcjonariuszowi Straży Granicznej, pełniącemu służbę przez okres roku kalendarzowego przyznaje się nagrodę roczną w wysokości miesięcznego uposażenia zasadniczego. Wynika to z par. 2 rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z 5 marca 2010 r. w sprawie nagród rocznych, nagród uznaniowych i zapomóg funkcjonariuszy Straży Granicznej (Dz.U. nr 45, poz. 270).
Nie ma też przeszkód, aby nagrodę roczną wprowadzić w przepisach regulaminowych lub układowych.
Warto jednak podkreślić, że nagroda roczna może być świadczeniem uznaniowym i wówczas pracownik nie ma roszczenia o jej wypłatę. Sąd Najwyższy podkreśla jednak, że przesłanki nabycia prawa do określonego świadczenia mogą polegać także na przepracowaniu wskazanego okresu czasu. Ich spełnienie powoduje, że pracownik może skutecznie dochodzić od pracodawcy tego świadczenia, gdyż nie jest ono wtedy zależne od uznania pracodawcy, lecz w istocie stanowi premię roczną (zob. wyrok SN z 11 lipca 2006 r., I PK 86/2006).