Pracownicy szkół niebędący nauczycielami, zatrudnieni w szkołach i placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, np. jako pracownicy księgowości, administracji i obsługi, są pracownikami samorządowymi.
Stanowi o tym art. 5d ustawy o systemie oświaty. Dlatego mają do nich zastosowanie przepisy ustawy o pracownikach samorządowych i aktów wykonawczych do niej, a w sprawach w niej nieuregulowanych odpowiednio przepisy kodeksu pracy (np. przepisy dotyczące zatrudniania i rozwiązywania stosunku pracy). Nie mają więc do nich zastosowania przepisy Karty nauczyciela, w tym dotyczące wynagrodzeń. W zakresie płacowym stosujemy szczególnie rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych.
W art. 39 ustawy o pracownikach samorządowych zawarto obowiązek opracowania regulaminu wynagradzania w każdej jednostce zatrudniającej pracowników samorządowych. Dlatego dla tych pracowników dyrektor szkoły zobowiązany jest ustalić regulamin wynagradzania. [przykład 1]

Stanowiska samorządowe

Pracownicy samorządowi w szkołach lub innych placówkach oświatowych są zatrudniani na stanowiskach obsadzanych w drodze umowy o pracę. Dyrektor szkoły w odrębnym regulaminie wynagradzania powinien ustalić szczegółowy sposób i warunki wynagradzania dla tych pracowników.
Wykaz stanowisk pracowniczych, a także zasady wynagradzania pracowników samorządowych określa rozporządzenie Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. W załączniku nr 3 do rozporządzenia został określony m.in. wykaz stanowisk, minimalne wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania pracy na poszczególnych stanowiskach, minimalny poziom wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Dla stanowisk pracowniczych w samorządowych jednostkach organizacyjnych działających w zakresie oświaty określone są one w rozdziale V – jednostki działające w zakresie oświaty, dziale H – w samorządowych jednostkach organizacyjnych w IV tabeli.

Nauczyciele

Zatrudnieni w szkołach i placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego nauczyciele, są objęci odrębnymi regulacjami płacowymi (art. 3 ustawy o pracownikach samorządowych). Status prawny grupy zawodowej nauczycieli reguluje ustawa z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (dalej: Karta nauczyciela). Obowiązek tworzenia regulaminu wynagradzania dla nauczycieli wynika bezpośrednio z jej przepisów. Właśnie w tych regulaminach organ prowadzący szkołę, będący jednostką samorządu terytorialnego – uwzględniając przewidywaną strukturę zatrudnienia – określa dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego:
● wysokość stawek dodatków do wynagrodzenia oraz szczegółowe warunki przyznawania tych dodatków,
● szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw,
● wysokość i warunki wypłacania poszczególnych składników wynagrodzenia – jeżeli nie zostały one określone w ustawie lub w odrębnych przepisach
– w taki sposób, aby średnie wynagrodzenia nauczycieli odpowiadały (na obszarze działania danej jednostki samorządu terytorialnego) co najmniej średnim wynagrodzeniom nauczycieli (art. 30 Karty nauczyciela).

Wynagrodzenie dyrektora

Dyrektor szkoły jest najczęściej nauczycielem, więc jego wynagrodzenie jest ustalane na podstawie aktów prawnych dotyczących nauczycieli. Ustawa o systemie oświaty dopuszcza powierzenie stanowiska dyrektora szkoły osobie niebędącej nauczycielem (art. 36 ust. 2). W takiej sytuacji będą miały zastosowanie przepisy ustawy o pracownikach samorządowych. Natomiast maksymalne wynagrodzenie dyrektora szkoły niebedącego nauczycielem określa zarządzenie wójta (burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa) wydane na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych.

Zawartość regulaminu

Zmiany w ustawie o pracownikach samorządowych, dotyczące regulaminów wynagradzania dla pracowników administracji i obsługi, przekazały kompetencje w zakresie spraw pracowniczych, w tym wysokości wynagrodzeń i dodatków, z organu prowadzącego na pracodawcę. W myśl art. 772 kp regulaminy wynagradzania ustala pracodawca. Dlatego to dyrektor szkoły odpowiada za utworzenie regulaminu wynagradzania pracowników samorządowych. Na podstawie art. 39 ustawy o pracownikach samorządowych pracodawca (dyrektor szkoły) został zobowiązany do określenia w drodze regulaminu wynagradzania dla pracowników samorządowych, zatrudnionych na podstawie umowy o pracę:
1) wymagań kwalifikacyjnych pracowników samorządowych;
2) szczegółowych warunków wynagradzania, w tym maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego.
Ponadto w regulaminie wynagradzania może określić również:
● warunki przyznawania oraz warunki i sposób wypłacania premii i nagród innych niż nagroda jubileuszowa, [przykład 2]
● warunki i sposób przyznawania dodatku funkcyjnego i nagród za szczególne osiągnięcia w pracy, oraz innych dodatków. [przykład 3]
Zasady przyznawania i wypłaty dodatkowych świadczeń dla pracowników należy dokładnie określić w przepisach regulaminu.
Ustawa w art. 36 ust. 2 zawiera podstawowy katalog składników wynagrodzenia przysługującego pracownikom samorządowym, zaliczając do niego składniki obligatoryjne i fakultatywne. Katalog ten nie jest zamknięty i pracownik może otrzymać inne składniki wynagrodzenia przewidziane w przepisach kp czy innych ustawach. Zgodnie bowiem z art. 39 ust. 2 pkt 2 ustawy pracodawca może w regulaminie wynagradzania ustalanym dla pracowników samorządowych przyznać inne niż wskazane w ustawie dodatki.
Pracodawca został również upoważniony do określenia warunków przyznawania oraz warunków i sposobu wypłacania premii (art. 39 ust. 2 pkt 1 ustawy). Jak wskazuje orzecznictwo, wymogi otrzymania premii powinny zostać określone w regulaminie w sposób zrozumiały i czytelny dla pracowników (wyrok SN z 6 grudnia 2005 r. sygn. Akt. III PK 91/05, OSNP 2006).

Dwa regulaminy

Nauczycieli i pozostałych pracowników dotyczą różne akty prawne regulujące w odmienny sposób zasady wynagradzania. Dlatego łatwiej i prościej jest stworzyć odrębny regulamin dla każdej z grup. Moim zdaniem można stworzyć regulamin wynagradzania podzielony na nauczycieli i pozostałych pracowników. Wtedy jednak jedynie nazwa byłaby wspólna, a zawartość to stworzone na innych podstawach prawnych dwa odrębne regulaminy.
PRZYKŁAD 1
Fragment regulaminu
Dyrektor zespołu szkół wprowadził zarządzeniem regulamin wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w tej jednostce. Regulamin ten ustala sposób, porządek oraz tryb wypłaty wynagrodzenia za wykonywaną pracę. Ponadto określa warunki wynagradzania pracowników, zasady przyznawania dodatkowych składników wynagrodzenia oraz innych świadczeń związanych z pracą. Regulamin obowiązuje wszystkich pracowników niepedagogicznych jednostki. Każdy pracownik powinien znać przepisy regulaminu wynagradzania i przestrzegać ich. W załączniku określono wykaz stanowisk, kategorii zaszeregowania, stawek dodatku funkcyjnego, minimalnych wymagań kwalifikacyjnych niezbędnych do wykonywania pracy na poszczególnych stanowiskach.
PRZYKŁAD 2
Możliwość przyznania premii
W szkole w ramach posiadanych środków tworzy się fundusz premiowy w wysokości do 20 proc. planowanych wynagrodzeń zasadniczych pracowników. W regulaminie zapisano, iż premię przyznaje się za:
1) indywidualne wyniki pracy pracownika, jego zaangażowanie w pracy, rzetelność, dyspozycyjność, samodzielność, złożoność realizowanych zadań,
2) wykonywanie zadań nieleżących w stałym zakresie obowiązków.
PRZYKŁAD 3
Decyzja o przyznaniu nagrody
W zespole szkół w ramach środków na wynagrodzenia tworzy się fundusz nagród w wysokości 5 proc. planowanych wynagrodzeń osobowych pracowników. Decyzję o przyznaniu nagrody podejmuje pracodawca. W regulaminie przyjmuje się następujące kryteria przyznawania nagród: sumienne i wzorowe wypełnianie obowiązków, dokładne i terminowe wykonywanie zadań.
Podstawa prawna
Art. 5d Ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r, nr 256, poz. 2572, z późn. zm.).
Ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458 z późn.zm.).
Art. 36 ust. 2, art. 39 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. nr 50, poz. 398 z późn. zm.).