Dość powszechną praktyką pracodawców jest żądanie od pracowników wystawienie weksla, w tym weksla in blanco, celem zabezpieczenia swoich roszczeń. Ma to ułatwić egzekwowanie od pracowników naprawienia szkód np. w powierzonym mieniu. Taka forma zabezpieczenia jest jednak bardzo ryzykowna dla pracowników. Czy jest ona zgodna z prawem?
Rzeczywiście w takiej sytuacji pracownik może mieć duże trudności w obronie przed roszczeniem pracodawcy wytoczonym na podstawie wystawionego weksla. Poza tym w myśl art. 492 par. 3 k.p.c. nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla, warrantu, rewersu lub czeku staje się natychmiast wykonalny po upływie terminu do zaspokojenia roszczenia. Natychmiastowa wykonalność oznacza w praktyce możliwość wszczęcie egzekucji, dlatego też pracodawcy nad wyraz chętnie wnosili pozwy w postępowaniu nakazowym.
Powyższa praktyka budziła jednak pewne wątpliwości, w szczególności w zakresie zgodności takiej formy zabezpieczenia z działem V kodeksu pracy regulującym odpowiedzialność materialną pracowników za wyrządzoną szkodę pracodawcy. Przepisy kodeksu pracy uzależniają np. pełne naprawienie szkody od winy umyślnej pracownika, którą musiał wykazać pracodawca.
Dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego pośrednio dopuszczało powyższą formę zabezpieczenia. Linia orzecznicza uległa jednak zmianie. W jednym z ostatnich z orzeczeń SN wskazano, iż: przepisy i zasady prawa pracy, w szczególności zawarte w dziale V kodeksu pracy, sprzeciwiają się i wykluczają dopuszczenie weksli gwarancyjnych jako środka dodatkowego zabezpieczenia roszczeń pracodawcy o naprawienie potencjalnych szkód wyrządzonych przez pracownika w mieniu pracodawcy. Oznacza to, że taki weksel jest nieważny z mocy samego prawa (tak wyrok SN z 26 stycznia 2011 r., II PK 159/2010). Sąd wskazał w uzasadnieniu, że abstrakcyjna forma zabezpieczenia jak weksel jest sprzeczna z zasadami prawa pracy. Wniesienie pozwu z tytułu zabezpieczenia z weksla wyłącza bowiem dla pracownika możliwość do podnoszenia zarzutów z kodeksu pracy. Pracodawcy powinni więc pamiętać, stosując weksel jako zabezpieczenie, o tym orzeczeniu i ryzyku, że takie zabezpieczenie może okazać się nieskuteczne.
not. MJ