Ustawa o związkach zawodowych nakłada na pracodawcę obowiązek zwrócenia się do zakładowej organizacji związkowej o informację o pracownikach korzystających z jej obrony w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, w których przepisy prawa zobowiązują go do współdziałania z taką organizacją. Czy pracodawca ma też obowiązek dbania, aby ta informacja była aktualna?
Dokonując interpretacji powyższej regulacji, Sąd Najwyższy w swym orzecznictwie początkowo wyrażał pogląd, iż pracodawca w każdym przypadku zaistnienia potrzeby współpracy ze związkami zawodowym powinien zasięgnąć u związku zawodowego informacji o pracownikach korzystających z obrony związkowej (por. wyrok SN z 21 kwietnia 1999 r., I PKN 36/99; OSNP 2000 nr 13, poz. 507).
Analiza późniejszych orzeczeń wskazuje jednak, iż SN odstąpił od dotychczasowej wykładni w tej materii. W wyroku z 23 stycznia 2002 r. (I PKN 809/00; OSNP 2004/2/31) SN sformułował tezę, że procedura konsultacji zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę przewidziana w art. 38 k.p. nie obejmuje obowiązku pracodawcy zwrócenia się do zakładowej organizacji związkowej o informację o pracownikach korzystających z ich obrony. W uzasadnieniu SN podniósł, iż pracodawca nie ma obowiązku ponawiania wniosku o informację przed podejmowaniem każdej czynności wymagającej współdziałania ze związkami zawodowymi. W ocenie SN, rzeczą związku zawodowego jest aktualizacja wykazu pracowników korzystających z jego obrony, a zobowiązuje go do tego generalna zasada wyrażona w art. 1 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, zgodnie z którą jest on powołany przez ludzi pracy do reprezentowania i obrony ich praw i interesów zawodowych oraz socjalnych. Jak podkreślił SN, obrona człowieka pracy jest obowiązkiem związku zawodowego i na nim w pierwszej kolejności, a nie na pracodawcy, spoczywa obowiązek prawidłowej jej realizacji.
Podobne stanowisko zajął SN w wyroku z 18 października 2005 r. (II PK 90/05; OSNP 2006/19-20/291), podzielając w nim argument wyrażony przez prof. K. Rączkę w glosie do cytowanego wcześniej wyroku z 21 kwietnia 1999 r., sprowadzający się do twierdzenia, iż obowiązek pracodawcy z art. 30 ust. 21 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 z późn. zm.) ma charakter jednorazowy, a wszelkie zmiany w reprezentacji pracowników organizacje związkowe powinny sygnalizować pracodawcy bez ponowienia zwrócenia się o informację.
ARKADIUSZ SOBCZYK
radca prawny, Kancelaria Prawna Sobczyk i Współpracownicy w Krakowie
