Okoliczności sporu prowadzonego przez pracodawcę i pracownika przed sądem pracy są też niekiedy przedmiotem zainteresowania sądu karnego. Wyrok, który zapadł przed sądem karnym, nie zawsze jednak wiąże sąd pracy.

Sąd pracy związany jest wyłącznie ustaleniami skazującego wyroku karnego i tylko w zakresie ustaleń co do popełnienia przestępstwa. Oznacza to, iż sąd rozpoznający sprawę z zakresu prawa pracy musi przyjąć, że skazany tym wyrokiem popełnił przestępstwo przypisane mu wyrokiem karnym. Zasada ta wyklucza w całości prowadzenie jakiegokolwiek postępowania dowodowego na okoliczność faktu popełnienia przestępstwa przez skazanego.
Konsekwencją związania sądu pracy wyłącznie ustaleniami skazującego wyroku karnego jest to, iż innego typu rozstrzygnięcia sądu karnego nie wiążą sądu pracy. Mocy wiążącej nie ma zatem wyrok uniewinniający od faktu popełnienia przestępstwa. Sąd pracy może zatem odmiennie niż sąd karny ustalić, iż pracownik lub pracodawca dopuścili się czynu, od zarzutu popełnienia którego uniewinniono ich w postępowaniu karnym.
Umorzenie nie wiąże
Sąd Pracy nie będzie również związany rozstrzygnięciem sądu karnego, w którym warunkowo umorzono postępowanie wobec oskarżonego, chociaż podstawą do wydania takiego orzeczenia jest ustalenie, że oskarżony dopuścił się popełnienia zarzucanego mu przestępstwa. Również postanowienie umarzające postępowania karne wobec ustalenia, że przestępstwa nie popełniono, nie wiąże sądu pracy. Przykładowo w opinii Sądu Najwyższego stwierdzenie legalności strajku w postanowieniu sądu rejonowego, utrzymującym w mocy postanowienie prokuratora o umorzeniu postępowania o czyn z art. 26 ust. 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz.U. nr 55, poz. 236 ze zm.), nie wiąże sądu pracy w sprawie o przywrócenie do pracy w związku z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia za udział w nielegalnym strajku (wyrok z 17 lutego 2005 r., II PK 217/04, OSNP 2005/18/285).
Sądu pracy nie wiążą również ustalenia poczynione przez sąd rodzinny co do popełnienia czynu zabronionego przez nieletniego. Sąd pracy nigdy nie będzie związany też wyrokiem sądu karnego (grodzkiego) skazującego pracownika lub pracodawcę za wykroczenie. Jeśli zatem pracodawca zostanie skazany za jedno z wykroczeń przewidzianych w art. 281 i nast. k.p., nie przesądza to, że sąd pracy musi poczynić takie same ustalenia.
Ważne!
Aby sąd pracy rozpoznający sprawę pomiędzy pracownikiem a pracodawcą mógł brać pod uwagę wyrok sądu karnego, musi on uprawomocnić się przed dniem, w którym swój wyrok wydaje sąd pracy
Ważna sentencja wyroku
Nawet jeśli pracodawca lub pracownik zostali skazani w procesie karnym, związanie wyrokiem karnym dotyczy, ustalonych w sentencji wyroku, znamion przestępstwa, a także okoliczności jego popełnienia, dotyczących czasu, miejsca, poczytalności sprawcy itp. Wszelkie inne ustalenia prawomocnego, skazującego wyroku karnego, wykraczające poza elementy stanu faktycznego przestępstwa, nie mają mocy wiążącej dla sądu pracy, nawet jeśli są zawarte w sentencji wyroku. Nie są wiążące okoliczności powołane w uzasadnieniu wyroku.
Odmienne ustalenia
Sąd pracy może więc czynić własne ustalenia w zakresie okoliczności, które nie dotyczą popełnienia przestępstwa, mimo że pozostają w związku z przestępstwem. Ustalenia te mogą różnić się od tych, których dokonał sąd karny (por. wyrok SN z 17 czerwca 2005 r., III CK 642/04, LEX nr 177207).
Typową okolicznością, która może zostać ustalona przez sąd pracy odmiennie, jest wysokość szkody w procesie odszkodowawczym. Wielokrotnie SN dopuszczał taką możliwość w procesach o zapłatę przeciwko pracownikom uprzednio skazanym za spowodowanie niedoboru. Sąd pracy może zatem ustalić, że niedobór był wyższy lub niższy niż ten określony w wyroku karnym. Jedyny wyjątek od tej zasady występuje wtedy, gdy sprawca został skazany za zagarnięcie konkretnej sumy pieniężnej.
Prawomocne skazanie za przestępstwo umyślne wyłącza możliwość ustalenia przez sąd pracy, że sprawca działał nieumyślnie. W odwrotnej sytuacji zasada ta już nie obowiązuje i prawomocny wyrok skazujący za przestępstwo nieumyślne nie wyłącza możliwości ustalenia w postępowaniu z zakresu prawa pracy, że sprawca działał umyślnie.
W praktyce najczęściej zdarza się tak, iż procesy przed sądem pracy i sądem karnym toczą się w tym samym czasie. W takiej sytuacji, jeżeli sąd pracy dojdzie do wniosku, że ustalenia ewentualnego prawomocnego wyroku skazującego mogłyby wiązać go, powinien zawiesić postępowanie do czasu prawomocnego zakończenia sprawy karnej. Potrzeba taka nie będzie zwykle zachodziła wtedy, gdy własne ustalenia sądu pracy będą dawały podstawy do oddalenia powództwa.
PRZYKŁAD:
ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA
Pracownik został zwolniony z pracy w trybie dyscyplinarnym. Jako przyczynę rozwiązania umowy pracodawca wskazał pobicie innego pracownika. Pracownik w procesie o przywrócenie do pracy kwestionował tę przyczynę i wnioskował o przesłuchanie świadków celem wykazania, że nie dopuścił się tego czynu. Sąd pracy zawiesił postępowanie do czasu zakończenia procesu karnego. Pracownik został prawomocnie skazany za pobicie. Sąd pracy musi po podjęciu postępowania oddalić wnioski dowodowe pracownika, ponieważ w tym zakresie jest już związany ustaleniami wyroku karnego.
PRZYKŁAD:
INACZEJ NIŻ SĄD KARNY
Pracownik wytoczył pracodawcy sprawę karną z oskarżenia prywatnego o naruszenie nietykalności cielesnej i zniewagę i jednocześnie przed sądem pracy sprawę o mobbing, którego elementami miały być głównie znieważanie go przez pracodawcę i naruszanie jego nietykalności cielesnej. Sąd karny uniewinnił pracodawcę od zarzutu popełnienia tych czynów. Sąd pracy może dokonać odmiennych ustaleń i zasądzić odszkodowanie z tytułu mobbingu.
RAFAŁ KRAWCZYK
Podstawa prawna
■ Art. 11, 177 par. 1 pkt 4 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).