Przedsiębiorca będący osobą fizyczną zatrudniający pracowników z reguły sam wykonuje czynności z zakresu prawa pracy. Jeżeli jednak działa w formie spółki prawa handlowego, może to robić w jego imieniu inna osoba lub organ zarządzający
Firma zatrudnia 70 osób. Z uwagi na częste zmiany w stanie zatrudnienia oraz duży zakres obowiązków z tym związanych jej właściciel zlecił prowadzenie spraw kadrowych wyspecjalizowanej firmie konsultingowej.
Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba (art. 31 k.p.). W zależności od rodzaju pracodawcy prowadzenie spraw z zakresu szeroko rozumianego prawa pracy powierzane jest różnym osobom.
W wyroku z 8 czerwca 2006 r. SN (II PK 315/05, OSNPiUS 2007/11 – 12/159) wyjaśnił, że „istotą regulacji z art. 31 k.p. w zakresie dotyczącym wyznaczenia osoby do dokonywania za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy jest jej wskazanie na innej zasadzie niż pełnomocnictwo, z czym wiąże się możliwość udzielania przez nią pełnomocnictwa do działania za pracodawcę”.

Bez pełnomocnictwa

Czynności związane z szeroko rozumianym prawem pracy, takie jak zatrudnianie pracowników, prowadzenie dokumentacji pracowniczej, udzielanie urlopów, rozwiązywanie umów o pracę itp., wykonywane są przez upoważnione do tego przepisami szczególnymi organy. W spółkach np. z ograniczoną odpowiedzialnością, zgodnie z art. 210 par. 1 kodeksu spółek handlowych w umowie (także umowie o pracę) między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.
W stosunku do pozostałych pracowników w imieniu pracodawcy działa zarząd. Przepisy wewnątrzzakładowe (umowa spółki, regulamin pracy, regulamin organizacyjny) mogą wskazywać na konkretnych członków zarządu odpowiedzialnych z sprawy z zakresu prawa pracy.
W przypadku konieczności reprezentowania pracodawcy w sporze przed sądem pracy zarząd może udzielić pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu. W wyroku z SN z 5 listopada 2003 r. (I PK 633/02, OSNPiUS 2004/20/346) zwrócił uwagę w uzasadnieniu, że „nawet jeśli umowa o pracę okazała się nieważna, a zatem nie stworzyła zobowiązań stron w momencie jej zawarcia, to zobowiązania takie powstają wraz z dopuszczeniem pracownika do pracy na warunkach tej umowy”.
Sytuacja, w której umowę o pracę w imieniu pracodawcy podpisała nieupoważniona osoba, nie oznacza zatem nieistnienia umowy, jeśli pracownik opisaną w dokumencie pracę podjął i wykonywał.

Upoważnienie osoby

Sprawy z zakresu prawa pracy mogą być zlecone do prowadzenia zewnętrznemu wobec pracodawcy podmiotowi.
Zarządzanie zakładem pracy może zostać powierzone na podstawie umowy cywilnoprawnej osobie fizycznej lub odrębnej jednostce organizacyjnej (np. spółce konsultingowej). Te z kolei mogą być uprawnione do udzielania dalszych pełnomocnictw do wykonywania konkretnych czynności z zakresu prawa pracy.
W wyroku z 20 września 2005 r. SN (II PK 412/04, OSNP/2006/13 – 14/210) stwierdził, że „wyznaczenie innej osoby dokonującej czynności z zakresu prawa pracy następuje przez złożenie oświadczenia woli pracodawcy i wyrażenie na to zgody przez tę osobę.
Wyznaczenie w rozumieniu art. 31 par. 1 k.p. ma charakter generalny w odróżnieniu od indywidualnego pełnomocnictwa do dokonywania w imieniu mocodawcy określonych czynności prawnych (art. 96 k.c.). Wyznaczona osoba może udzielać pełnomocnictwa innym osobom do poszczególnych czynności w zakresie prawa pracy”.
PRZYKŁAD
Ważna jest data składania oświadczenia woli
Dyrektor do spraw personalnych zatrudniony w spółce z o.o. podpisał wypowiedzenie umowy o pracę dla kierownika sekretariatu zarządu. W dniu wręczania pisma pracownikowi dyrektor do spraw personalnych nie pełnił już tej funkcji. Pracownik zaskarżył wypowiedzenie, twierdząc, że podpisane zostało przez osobę nieuprawnioną. Pracownik nie ma szans na wygranie sporu z przedstawionej przyczyny, albowiem ocena prawidłowości umocowania danej osoby (organu) do składania oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy o pracę powinna być dokonana według stanu istniejącego w chwili wyrażenia woli, a nie według stanu rzeczy z daty doręczenia wypowiedzenia pracownikowi (złożenia oświadczenia) (wyrok SN z 24 maja 2001 r., I PKN 422/00 OSNPiUS/2003/6/152).
PODSTAWA PRAWNA
Art. 31 ustawy z 26 czerwca 1974 – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Art. 210 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.).