Podczas przeglądania moich akt osobowych zauważyłem, iż pracodawca dołączał do nich szereg dokumentów, które moim zdaniem nie powinny się tam znaleźć. Są wśród nich anonimowe donosy, dokumenty na temat mojego życia prywatnego, a nawet informacje o mojej działalności jako radnego niemające związku z wykonywaną pracą. Czy w opisywanej sytuacji pracodawca naruszył przepisy prawa, a ja mogę żądać usunięcia tych dokumentów z akt osobowych?

Tak
W aktach osobowych mogą znajdować się wyłącznie dokumenty dotyczące zatrudnienia pracownika.
Wymagania, jakim powinny odpowiadać akta osobowe, zostały skonkretyzowane w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika. Akta osobowe każdego pracownika składają się z trzech części: część A - obejmuje dokumenty zgromadzone w związku z ubieganiem się o zatrudnienie, część B - zawiera dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia, część C - zawiera dokumenty związane z ustaniem zatrudnienia. Jeżeli pracownik stwierdzi, iż niektóre dokumenty nie powinny się znaleźć w jego aktach osobowych, może wystąpić do sądu o usunięcie tych dokumentów z akt osobowych. Sąd Najwyższy opowiedział się za dopuszczalnością drogi sądowej we wszelkich sprawach dotyczących dokumentacji zatrudnieniowej, uznając jednocześnie, iż sprawy tego typu mają charakter spraw pracowniczych (por. uzasadnienie do postanowienia SN z 16 marca 2000 r., I PKN 672/99, OSNAPiUS 2001/15/490). Należy jednak zauważyć, iż Sąd Najwyższy szeroko interpretuje rodzaj dokumentów, które dotyczą przebiegu zatrudnienia, pozostawiając pracodawcy dużą swobodę decyzji co do tego, jakie dokumenty mogą znaleźć się w aktach osobowych pracownika. Na przykład Sąd Najwyższy uznał za dopuszczalne gromadzenie w aktach osobowych różnego typu notatek służbowych pracodawcy o zachowaniu pracownika (por. np. wyrok SN z 4 czerwca 2002 r., I PKN 249/01, OSNP 2004/7/118 oraz wyrok SN z 10 października 2003 r., I PK 295/02, OSNP 2004/19/332).
Z pewnością jednak skuteczne mogłoby być powództwo o usunięcie z akt osobowych takich dokumentów, które nie mają związku z przebiegiem zatrudnienia pracownika.
RAFAŁ KRAWCZYK
sędzia Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie
PODSTAWA PRAWNA
Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. nr 62, poz. 286 z późń. zm.).