Jeżeli w czasie akcji protestacyjnej strajkujący pracownik ulegnie wypadkowi, zdarzenie to może być uznane za wypadek przy pracy. Zależy to od tego, czy strajk był legalny oraz jakie czynności wykonywali jego uczestnicy.
Podwładny w trakcie strajku rozdawał ulotki. Wchodząc do jednego z pomieszczeń, doznał urazu głowy w wyniku osunięcia się na niego nieprawidłowo zamontowanych drzwi. Jeżeli strajk był legalny, będzie to wypadek przy pracy, gdyż obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
W czasie strajku jego uczestnicy mają określone obowiązki, zarówno wobec pracodawcy, jak i wobec organizatorów strajku. Muszą m.in. przestrzegać zasad współżycia społecznego, przepisów bhp, przeciwpożarowych, dbać o dobro zakładu pracy oraz chronić jego mienia.

Gdy zdarzy się wypadek

Wypadek w trakcie strajku może mieć miejsce zarówno w wyniku wykonywania poleceń pracodawcy, jak i wydawanych przez organizatorów strajku (tzw. komitet strajkowy). Identycznie będzie się przedstawiała sytuacja pracownika, który w trakcie strajku uległ wypadkowi, a wykonywał czynności na rzecz zakładu, nawet bez polecenia pracodawcy lub organizatorów strajku, np. zabezpieczał mienie przed kradzieżą. Wypadek może wystąpić także podczas wykonywania zwykłych czynności w czasie strajku, a także uczestniczenia w posiedzeniach komitetu strajkowego, prowadzenia agitacji i nadzorowania strajku, przygotowywania i spożywania posiłku, udzielania pomocy innemu pracownikowi.
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło, co do zasady, w związku z pracą.
Jeżeli zatem w okresie strajku strajkujący pracownik ulegnie wypadkowi, zdarzenie takie może zostać uznane za wypadek przy pracy. W wyroku z 25 lipca 1990 r., II PRN 5/90, OSNCP 1991, nr 3, poz. 34. SN wskazał, że udział pracownika w strajku na terenie zakładu pracy nie oznacza automatycznie zerwania związku z pracą, stąd pracownik zachowuje prawo do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy. Orzeczenie to zostało wydane wprawdzie na gruncie uprzednio obowiązujących przepisów, lecz zachowało ono swoją aktualność również pod rządami obecnie obowiązujących przepisów.

Obowiązki pracodawcy

W razie wypadku w trakcie strajku pracodawca zobowiązany jest podjąć działania w celu ustalenia przyczyn i okoliczności tego zdarzenia, m.in. powołać zespół powypadkowy. W wyniku jego ustaleń zdarzenie, jakiemu uległ pracownik w trakcie strajku, może być uznane za wypadek przy pracy, jeżeli zostaną łącznie spełnione dwa warunki, tj. strajk musi być zorganizowany zgodnie z prawem (strajk legalny) i zdarzenie wypadkowe będzie miało charakter nagły, wywołany przyczyną zewnętrzną, spowoduje uraz lub śmierć, które nastąpiły w związku udziałem w strajku. Jeżeli zatem strajkujący pracownik uległ wypadkowi w czasie strajku, lecz wykonywał czynności niezlecone mu przez pracodawcę lub komitet strajkowy, to takie zdarzenie nie może być traktowane jako wypadek przy pracy, bowiem zerwana została więź z pracą. Wypadkiem przy pracy nie będzie także zdarzenie, jakiemu uległ pracownik, gdy samowolnie przebywał na terenie zakładu pracy i nie pozostawał w dyspozycji oraz pod nadzorem organizatorów strajku ani pracodawcy.
Jeżeli pracodawca nie uznał zdarzenia za wypadek przy pracy, poszkodowany może wystąpić do sądu pracy z powództwem o ustalenie i sprostowanie protokołu na podstawie art. 189 k.p.c. Z takim powództwem w interesie poszkodowanego może wystąpić również organizacja związkowa.

Kto jest odpowiedzialny

Gdy wypadek w trakcie strajku wystąpił z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, konsekwencje takiego zdarzenia ponosi pracodawca. Z kolei jeżeli było to wynikiem decyzji organizatorów strajku, pracodawca może wyciągnąć stosowne konsekwencje prawne wobec tych osób. W takiej sytuacji organizatorzy strajku mogą być pociągnięci również do odpowiedzialności cywilnej i karnej.
PRZYKŁAD
Nie jest wypadkiem przy pracy zdarzenie przy wykonywaniu prywatnych czynności
Pracownik w okresie strajku naprawiał własny sprzęt RTV i poraził go prąd. Takiego zdarzenia nie można uznać za wypadek przy pracy. Pracownik bowiem nie wykonywał czynności zleconych przez pracodawcę lub organizatorów strajku. Uległ on wypadkowi w czasie dokonywania prywatnych czynności, niezwiązanych ze strajkiem.
PODSTAWA PRAWNA
Art. 3 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 z późn. zm.).
Art. 23 ustawy z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz.U. nr 55, poz. 236 z późn. zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. nr 105, poz. 870).