Pracowałem w warsztacie samochodowym, którego właścicielem jest osoba fizyczna. Rozwiązałem stosunek pracy, jednak pracodawca nie wypłacił mi wynagrodzenia za nadgodziny ani ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Gdy chciałem wnieść pozew o zapłatę niewypłaconych mi kwot, okazało się, że pracodawca nie mieszka pod znanym mi adresem, zaś jego aktualne miejsce pobytu jest nieznane. Czy w tej sytuacji jest jakiś sposób, aby pomimo braku obecności pozwanego wnieść do sądu pracy pozew o zapłatę?

Tak
Nawet jeżeli miejsce pobytu przeciwnika procesowego nie jest znane, można przeprowadzić proces sądowy.
W opisywanej sytuacji czytelnik powinien złożyć wniosek o ustanowienie dla pracodawcy kuratora procesowego. Jedyną okolicznością uzasadniającą jego ustanowienie jest to, aby miejsce pobytu przeciwnika procesowego było nieznane. Osoba domagająca się ustanowienia kuratora powinna fakt ten uprawdopodobnić. Najczęściej następuje to poprzez przedstawienie dokumentów, takich jak pisma kierowane do przeciwnika, zwrócone przez pocztę z powodu niezamieszkiwania przez niego pod wskazanym adresem, czy informacje z centralnego biura adresowego lub z właściwego wydziału ewidencji ludności.
Kurator dla nieznanego z miejsca pobytu może zostać ustanowiony w procesie z zakresu prawa pracy wyłącznie na wniosek. Wniosek ten pracownik może złożyć już w pozwie, jeśli składając go wie, że miejsce pobytu pozwanego pracodawcy nie jest znane. Jeżeli dopiero przy próbie doręczenia pozwanemu odpisu pozwu okaże się, iż jego miejsce pobytu jest nieznane, będzie to również uprawniało powoda do złożenia wniosku o ustanowienie kuratora. Należy jednak wiedzieć, że samo niepodejmowanie korespondencji przez pozwanego nie daje podstaw do ustanowienia kuratora i konieczne jest uprawdopodobnienie, że miejsce jego pobytu nie jest znane. Po ustanowieniu kuratora sąd doręcza mu wszelkie pisma przeznaczone dla strony. Nie jest to jednak kurator ustanowiony tylko dla doręczeń, ponieważ jest uprawniony także do podejmowania za stronę wszystkich czynności procesowych. Powinien on również dążyć do ustalenia miejsca pobytu strony.
Rozpoznanie sprawy bez ustanowienia kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego mimo wniosku powoda oraz istnienia przesłanek przewidzianych w art. 143 i 144 k.p.c. powoduje pozbawienie go możliwości obrony swych praw, co jest przyczyną nieważności postępowania (wyrok Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1994 r., I PRN 33/94, OSNP 1995/9/109). Nieważność postępowania powoduje konsekwencje w postaci uchylenia wyroku, od którego wniesiono apelację, lub możliwość żądania wznowienia postępowania, jeżeli wyrok uprawomocnił się. Identyczne skutki mogą nastąpić w sytuacji odwrotnej, tzn. wtedy gdy kurator został ustanowiony bez uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu danej osoby jest nieznane (postanowienie Sądu Najwyższego z 18 listopada 1982 r., I CR 389/82, LEX nr 8490).
RAFAŁ KRAWCZYK
sędzia Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie
PODSTAWA PRAWNA
Art. 143, art. 144 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).