Pracownik zatrudniony w urzędzie administracji rządowej może skorzystać z elastycznych form wykonywania pracy. Może wykonywać swoje obowiązki, będąc zatrudnionym w formie telepracy.
W myśl art. 5 k.p. w przypadkach, w których stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się jedynie w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami. Oznacza to, iż ustawy szczególne normujące odrębnie stosunki pracy określonych grup zawodowych (np. nauczycieli, pracowników służby zdrowia, pracowników samorządowych itd.) mają pierwszeństwo stosowania przed kodeksem pracy. Zazwyczaj regulują one w sposób wyczerpujący te kwestie, które wymagają odmiennego unormowania niż zawarte w kodeksie pracy i mogą zawierać przepisy prawne mniej korzystne dla pracownika niż kodeksowe. Taką pragmatyką służbową zostali objęci również pracownicy urzędów administracji rządowej. Przepisy zawarte w ustawie z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (art. 97), ustawie z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (art. 29 – 301) oraz rozporządzeniu prezesa Rady Ministrów z 25 kwietnia 2007 r. w sprawie czasu pracy pracowników urzędów administracji rządowej (dalej rozporządzenie) wskazują, iż wspomnianym pracownikom odmiennie uregulowano m.in. ich czas pracy.

Dyrektor ustala rozkład czasu pracy

Jak wynika z przepisów regulujących czas pracy członków korpusu służby cywilnej i pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej, generalna kompetencja do ustalenia rozkładu i wymiaru ich czasu pracy została przyznana dyrektorowi generalnemu urzędu (kierownikowi urzędu). Jednocześnie jednak zawarto w nich wyraźne zastrzeżenie, iż praca w urzędzie powinna być wykonywana od poniedziałku do piątku w godzinach między 8.15 a 16.15 (par. 2 rozporządzenia). Nawet w przypadkach szczególnych, np. uzasadnionych koniecznością zapewnienia sprawnej pracy urzędu i zróżnicowanym charakterem wykonywanych zadań, wspomniane regulacje prawne wprawdzie zwiększają możliwy przedział godzin pracy, niemniej także ustalają konkretne ramy czasowe (nieprzerwanie osiem godzin na dobę między godzinami 7.00 a 18.00).

Stosowanie zadaniowego czasu pracy

Natomiast zadaniowy czas pracy może być stosowany tylko w sytuacjach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy (art. 140 k.p.). W takim przypadku pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm określonych w art. 129 k.p. (osiem godzin na dobę, przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym czterech miesięcy). Warto podkreślić, iż co do zasady system zadaniowego czasu pracy uwzględnia przede wszystkim interes pracodawcy, który z uwagi na charakter lub miejsce świadczenia pracy przez pracownika, nie jest w stanie prowadzić efektywnej kontroli jego czasu pracy, bądź też taka weryfikacja jest znacznie utrudniona lub nieracjonalna. System ten może zostać wprowadzony przykładowo tam, gdzie ze względu na specyfikę danej pracy trudny jest do określenia moment jej rozpoczęcia i zakończenia (np. przedstawiciel handlowy, programista komputerowy, pisarz).



Jaki obowiązuje system czasu pracy

Uzasadnione wydaje się stwierdzenie, iż z uwagi na precyzyjne określenie dni i godzin, w jakich może być świadczona praca przez pracowników urzędów administracji rządowej, a także pewną specyfikę ich pracy (która w większości wykonywana jest na terenie urzędu), wprowadzenie zadaniowego systemu czasu pracy jest niezasadne. Omawiany system polega bowiem na tym, iż pracodawca nie określa godzin pracy, lecz definiuje zadania, jakie mają zostać wykonane, pozostawiając organizację czasu ich realizacji pracownikowi. Ponadto zadaniowy czas pracy zasadniczo wiąże się z brakiem pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w określonym miejscu i czasie, z czym związane jest normatywne wyłączenie konieczności ewidencjonowania jego czasu pracy (art. 149 par. 2 k.p.). Trudno natomiast uznać, iż rodzaj, czas i miejsce pracy wykonywanej przez pracowników zatrudnionych w urzędach administracji rządowej, korespondują z taką charakterystyką.

Czy można zatrudnić w formie telepracy

Odmiennie natomiast przedstawia się sytuacja, dotycząca możliwości wprowadzenia w urzędach administracji rządowej zatrudnienia w formie telepracy. W przeciwieństwie do zadaniowego systemu czasu pracy, telepraca ma na celu przede wszystkim ułatwienie pracy pracownikom (np. wychowującym małe dzieci). Art. 675 k.p. wprowadził definicję telepracy, która wymienia jej cechy szczególne (jednocześnie odróżniające telepracę od pracy wykonywanej w sposób tradycyjny). Są to:
● regularność świadczenia pracy w tej formie,
● wykonywanie obowiązków pracowniczych poza zakładem pracy’,
● świadczenie pracy 'z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną.
Istotne znaczenie ma również fakt, iż przepisy o zatrudnianiu pracowników w formie telepracy nie wprowadzają wymogu, by w tej formie wykonywana była całość obowiązków osoby zatrudnionej. Z kolei regulacje szczególne, dotyczące pracowników administracji rządowej nie zawierają obowiązku świadczenia pracy na terenie urzędu. Można zatem wnioskować, iż praca osoby zatrudnionej w urzędzie może być wykonywana w całości lub w części także w innym miejscu, w formie telepracy (np. w domu pracownika). Nie stanowi tu przeszkody prawnej unormowanie dni i godzin pracy tych pracowników (np. od poniedziałku do piątku w godz. 8.15 – 16.15), ponieważ tego rodzaju zastrzeżenie może zostać wprowadzone w porozumieniu zawartym pomiędzy pracodawcą a zakładową organizacją związkową bądź w regulaminie wydanym przez pracodawcę (art. 676 k.p.). Natomiast przedmiotem odrębnej umowy pomiędzy pracodawcą i pracownikiem może być szczegółowe uregulowanie kwestii związanej z potwierdzaniem obecności pracownika na stanowisku pracy (art. 6711 par. 2 k.p.).
Przykład: Organizacja zatrudnienia w formie telepracy
W urzędzie administracji rządowej zawarto porozumienie pomiędzy dyrektorem generalnym urzędu a zakładową organizacją związkową określające rodzaje prac (stanowisk pracy), na których można wprowadzić telepracę oraz sprecyzowano warunki jej wykonywania (m.in. wynikająca z rozporządzenia konieczność pracy w określonych dniach i godzinach, ilość dni w tygodniu, w których pracownik powinien przybyć do siedziby urzędu itp). Pracownik, którego stanowisko zostało objęte porozumieniem, zawiera z dyrektorem generalnym urzędu porozumienie zmieniające formę wykonywania pracy z tradycyjnej na telepracę. Ponadto podpisuje z pracodawcą dodatkową umowę, w której zobowiązuje się każdego dnia, w którym praca wykonywana jest poza urzędem (np. w domu pracownika), logować w komputerze połączonym z systemem informatycznym urzędu o godz. 8.15 oraz wylogowywać o 16.15. W dni, w których pracownik powinien przybyć do siedziby urzędu, zapoznaje się z korespondencją na niego zadekretowaną, natomiast w pozostałe dni pracy (poza siedzibą urzędu) przygotowuje pisemne odpowiedzi. Następnie rezultat swojej pracy przekazuje bezpośredniemu przełożonemu przy użyciu technologii informatycznej.
Podstawa prawna
Art. 5, art. 675 art. 676, 6711 par. 2, art. 140, art. 149 par. 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Art. 97 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. nr 227, poz. 1505 z późn. zm.),
Art. 29 – 301 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 86, poz. 953 z późn. zm.)
Rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 25 kwietnia 2007 r. w sprawie czasu pracy pracowników urzędów administracji rządowej (Dz.U. nr 76, poz. 505 z późn. zm.)