Dzięki wsparciu finansowemu z Unii Europejskiej w polskich szpitalach udało się poprawić infrastrukturę oraz standard wyposażenia.
Polskie placówki medyczne, w tym przede wszystkim te założone i zarządzane przez jednostki samorządu terytorialnego bardzo chętnie ubiegają się o dofinansowanie europejskie. Łącznie z budżetu Unii Europejskiej na inwestycje do zakładów opieki zdrowotnej trafiło już prawie 3 mld zł. Środki te pochodziły z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ) oraz regionalnych programów operacyjnych (RPO). Szpitale za pieniądze z Unii Europejskiej głównie powiększają swoje zaplecze techniczne, prowadzą remonty, budują lądowiska dla helikopterów, kupują nowoczesny sprzęt i ambulanse. Problem w tym, że unijne dotacje przyznane Polsce do 2013 roku się kończą, a potrzeby służby zdrowia nie zostały zrealizowane nawet w połowie.

Samorządowe inwestycje

Perspektywa finansowa Unii Europejskiej na lata 2007 – 2013 przewiduje specjalne działania na realizację strategicznych, z punktu widzenia polityki UE celów ochrony zdrowia. Dotacje na inwestycje związane z infrastrukturą medyczną można pozyskać w programie Infrastruktura i Środowisko oraz w regionalnych programach operacyjnych. W ramach regionalnych programów operacyjnych wysokość dofinansowania ustalały samorządy wojewódzkie i to od tych decyzji zależało, jakie inwestycji są możliwe do przeprowadzenia. Województwa miały do podziału około 2,5 mld zł. Przykładowo województwo dolnośląskie zagwarantowało swoim zakładom opieki zdrowotnej prawie 53 mln, małopolskie nieco ponad 30 mln, a podlaskie tylko 19 mln euro. Podobnie jak w przypadku Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko środki finansowe przeznaczone na sfinansowanie zadań z zakresu ochrony zdrowia w ramach regionalnych programów operacyjnych się kurczą. W skali kraju zostało już wydane 85 proc. pieniędzy na zdrowie z RPO. Z oficjalnych danych wynika, że w siedmiu województwach zakontraktowane są już wszystkie lub prawie wszystkie pieniądze. Tylko świętokrzyskie i lubelskie mają do wydania jeszcze około połowy pieniędzy na ochronę zdrowia przewidzianych do 2013 roku. Jedną z ostatnich szans na otrzymanie finansowego wsparcia mają obecnie zakłady opieki zdrowotnej z województwa pomorskiego. Tu trwa obecnie nabór projektów, ale do podziału zostało 5 mln zł.

Finansowanie własne

Powiaty jako organy założycielskie dla szpitala w praktyce mają ograniczony wpływ na jego funkcjonowanie. Natomiast w razie likwidacji samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej powiat musi przejąć i spłacić wszystkie jego zobowiązania. Z danych samorządowych korporacji wynika, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat samorządy powiatowe wyłożyły z własnych budżetów na wsparcie podległych im placówek ochrony zdrowia kwotę łącznie ponad 3 mld zł. Pieniądze te przeznaczono głównie na remonty oraz zakup wyposażenia i aparatury. Na bieżące wydatki szpitali, np. na wynagrodzenia pracowników, samorządy nie mogą przekazywać szpitalom swoich środków. Nawet gdyby te pieniądze miały, to zakazują im tego obowiązujące przepisy. Odpowiadając za bezpieczeństwo zdrowotne swoich mieszkańców, powiaty jednak walczą, żeby nakłady na ochronę zdrowia, w tym szczególnie na leczenie w szpitalach, nie były mniejsze.
Jednostki samorządu terytorialnego w obszarze ochrony zdrowia mają przede wszystkim przyporządkowane funkcje właścicielskie w stosunku do zakładów opieki zdrowotnej (polegające m.in. na tworzeniu i likwidacji, nadzorze oraz kontroli i finansowaniu inwestycji, podejmowaniu decyzji dotyczących zakresu działalności oraz przekształceń). Ich obowiązkiem jest również tworzenie realnej polityki zdrowotnej, obejmującej organizację lokalnego (regionalnego) systemu ochrony zdrowia. Z kolei odpowiedzialność za zarządzanie publicznym zakładem opieki zdrowotnej ponosi jego kierownik. Kieruje on zakładem i reprezentuje go na zewnątrz. Jest przełożonym pracowników zakładu. Podmiot, który utworzył publiczny zakład opieki zdrowotnej(np. powiat, województwo), nawiązuje z kierownikiem tego zakładu stosunek pracy na podstawie powołania lub umowy o pracę albo zawiera z nim umowę cywilnoprawną.

Wykonywanie zadań

Placówka prowadzona w formie samodzielnego zakładu pokrywa koszty swojej działalności i zobowiązań z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów. Podstawą gospodarki samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej jest plan finansowy ustalany przez kierownika zakładu. Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej gospodaruje samodzielnie przekazanymi w nieodpłatne użytkowanie nieruchomościami i majątkiem Skarbu Państwa lub komunalnym oraz majątkiem własnym otrzymanym lub zakupionym, przy czym podmiot, który utworzył publiczny zakład opieki zdrowotnej, może pozbawić zakład składników przydzielonego lub nabytego mienia w przypadku połączenia lub podziału albo przekształcenia zakładu. Zbycie aktywów trwałych samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, oddanie go w dzierżawę, najem, użytkowanie oraz użyczenie może nastąpić wyłącznie na zasadach określonych przez podmiot, który utworzył zakład.

Nadzór i kontrola

Podmiot, który utworzył zakład opieki zdrowotnej, sprawuje nad nim nadzór. W ramach tego nadzoru przeprowadzane są kontrola i oceny działalności zakładu opieki zdrowotnej oraz pracy jego kierownika. Kontrola i ocena obejmują w szczególności: realizację zadań statutowych, dostępność i poziom udzielanych świadczeń, prawidłowość gospodarowania mieniem oraz gospodarkę finansową. Szczegółowe zasady sprawowania nadzoru nad samodzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej określa rozporządzenie ministra zdrowia z 18 listopada 1999 r. (Dz.U. z 1999 r. nr.94, poz. 1097 z późn. zm.) w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru nad samodzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej i nad jednostkami transportu sanitarnego.
Podstawa prawna
Ustawa z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2007 r. nr 14, poz. 89 z późn. zm.).