Jeśli bony lub talony przekazywane pracownikom nie są finansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe, ich wartość stanowi podstawę wymiaru składek ZUS i NFZ.
Spółka chce przekazać przed świętami swoim pracownikom talony o wartości od 300 do 500 zł. Wartość tych talonów uzależniona ma być od sytuacji materialnej pracowników. Będą one finansowane z ZFŚS. W tej sytuacji wartość przyznawanych pracownikom talonów będzie wyłączona z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jaki otrzymują pracownicy ze stosunku pracy. Wobec tego składki należy naliczać oraz opłacać zarówno od wynagrodzenia, jakie pracownik otrzymuje w gotówce, jak i od świadczeń rzeczowych oraz od wartości talonów lub bonów, którymi pracownik może płacić za zakupy. Z podstawy wymiaru składek wyłączone są tylko przychody wymienione w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Talony z ZFŚŚ

Z przepisów wskazanego powyżej rozporządzenia wynika, iż z podstawy wymiaru składek wyłączone są m.in. świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS). Oczywiście przekazywane z tego funduszu świadczenia muszą spełniać wymogi określone w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zatem zarówno ich przyznanie, jak i wysokość powinny być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika, który je otrzymuje. Gdy zasady przydzielania talonów i bonów spełniają takie wymogi, to od ich wartości (bez względu na ich wysokość) nie należy naliczać składek na ubezpieczenia społeczne oraz w konsekwencji ubezpieczenie zdrowotne.

Fundusz socjalno-bytowy

Do wysokości nieprzekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego z podstawy wymiaru składek wyłączone są również świadczenia wypłacane z funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe. Fundusz na cele socjalno-bytowe tworzą pracodawcy na podstawie układu zbiorowego pracy, u których nie funkcjonuje zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.
Z rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynika, że od świadczeń z powyższego funduszu nie płaci się składek do wysokości kwoty odpisu podstawowego na jednego zatrudnionego. W 2010 roku w przypadku pracownika zatrudnionego na pełny etat w normalnych warunkach pracy odpis ten wynosi 1047,84 zł.
Przekazując pracownikowi bony lub talony z funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe, pracodawca musi ustalić, czy w bieżącym roku osoba ta otrzymała już świadczenia finansowane z tego funduszu i w jakiej wysokości. Od składek zwolnione są bowiem tylko świadczenia do wysokości odpisu podstawowego. Świadczenia przewyższające tę kwotę stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz w konsekwencji ubezpieczenie zdrowotne.

Paczki świąteczne

Niektórzy pracodawcy zamiast talonów przekazują pracownikom paczki świąteczne. Wówczas o tym, czy od ich wartości powinny być opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, również decyduje to, z jakiego funduszu zostały sfinansowane. Należy pamiętać, że gdy paczki są sfinansowane z innych środków niż z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo z funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe (np. ze środków obrotowych pracodawcy), to ich wartość będzie stanowiła podstawę wymiaru składek. Pracodawca ustala wartość pieniężną świadczeń w naturze według cen ich zakupu.
PRZYKŁAD
Liczy się łączna wartość świadczeń z funduszu na cele socjalno-bytowe
Firma planuje przed świętami przekazać pracownikom talony. Mają być one finansowane ze środków funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe. Zatrudniony na cały etat ma otrzymać talon o wartości 500 zł. W 2010 roku pracownik ten uzyskał już z tego funduszu dofinansowanie do wypoczynku w kwocie 700 zł. Wobec tego do podstawy wymiaru składek trzeba będzie wliczyć kwotę 152,16 zł (1200 zł – 1047,84 zł), gdyż wysokość otrzymanych świadczeń z tego funduszu o tę kwotę przekracza kwotę odpisu podstawowego. Od tej kwoty pracodawca będzie musiał zapłacić składki na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne.
PODSTAWA PRAWNA
Art. 18 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).
Par. 2 ust. 1 pkt 19 i 20 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.).